سوختگی درجه دو؛ مروری بر علائم، درمان و کمک‌های اولیه

سوختگی درجه دو (second-degree burn) سوختگی خفیف تا متوسط است و در بین انواع سوختگی (درجه یک و درجه سه) از شایع‌ترین آن به‌شمار می‌رود. علل سوختگی درجه دو می‌تواند فاکتورهایی مانند گرما، روغن داغ، مواد شیمیایی و… باشد. درمان سوختگی‌های درجه دو اغلب در خانه امکان دارد. این مقاله از مجله درمانکده شما را با علائم این نوع سوختگی و شیوه‌های شستشو و مراقبت از آن بیشتر آشنا می‌کند.

سوختگی درجه دو چیست؟

پوست بزرگترین ساختار بدن انسان است که سه لایهٔ مهم دارد:

• اپیدرم (epidermis): این بخش خارجی‌ترین قسمت آن است که مدام در حال بازسازی خود است.
• درم (dermis): این لایه، بخشی از لایهٔ داخلی پوست است که غدد عرق، فولیکول‌های مو و غدد چربی در آن قرار دارند.
• لایهٔ زیرین پوست (subcutaneous layer): این قسمت نیز از بافت همبند و چربی تشکیل شده است و درونی‌ترین لایهٔ پوست به شمار می‌رود.

در سوختگی درجه ۲، خارجی‌ترین و بخشی از لایه داخلی پوست (درم) آسیب می‌بیند. در طی آن منبع گرما یا عامل سوختگی از لایه‌های اول و دوم عبور می‌کنند و باعث آسیب سلول‌ها خواهند شد. با بروز آن، سیستم ایمنی بدن فعالیت خود را شروع می‌کند تا از آسیب‌های بیشتر جلوگیری کند.

انواع سوختگی درجه دو چیست؟

این نوع سوختگی با توجه به آسیبی که به پوست وارد می‌کند به ۲ دستهٔ اصلی تقسیم می‌شود:

• سوختگی درجه دو سطحی که ضخامت جزیی دارد و لایه‌های اول و دوم پوست را تحت تاثیر قرار می‌دهند. آب یا اجسام داغ، اغلب باعث بروز آن می‌شوند. آنها با نشانه‌هایی مانند قرمزی، تاول، درد و حساسیت به لمس همراه هستند. این سوختگی‌ها اغلب در عرض چند هفته بدون ایجاد اسکار بهبود می‌یابند.
• سوختگی‌هایی که کمی بیشتر به لایه‌ٔ خارجی و درونی پوست آسیب وارد کرده‌اند. در این حالت پوست بیشتر تغییر رنگ خود را نشان می‌دهد و احتمالا درد و سوزش بیشتری را تجربه خواهید کرد.

ز سوختگی درجه یک چیست؟ راه های درمان آن چگونه است؟

علائم سوختگی درجه دو

این نوع سوختگی می‌تواند با نشانه‌های زیر همراه باشد:

• تاول
• قرمزی عمیق پوست
• ناحیهٔ سوخته، مرطوب است و براق به‌نظر می‌رسد
• لمس محل آسیب‌دیده با درد همراه است.
• تغییر رنگ پوست که می‌تواند از قرمز تیره تا قهوه‌ایی تیره باشد.

درمان سوختگی درجه دو چگونه است؟

اگر سوختگی درجه ۲ خفیف باشد، می‌توانید بدون مراجعه به پزشک برای درمان آن اقدام کنید. شیوه‌های درمان سوختگی درجه دو در خانه شامل راه‌کارهای زیر است:

• ابتدا سعی کنید، محل سوختگی را با آب خنک، بشویید. این کار را خیلی ملایم و با حوصله انجام دهید. سعی کنید پوست آسیب‌دیده را به مدت ۵ تا ۳۰ دقیقه زیر آب خنک نگه دارید. سپس با یک حولهٔ تمیز پوست را خشک کنید. از حوله‌ایی استفاده کنید که پرز ندهد، همچنین برای خشک کردن، حوله را روی پوست نکشید، حوله را بگذارید و بردارید.
• محل سوختگی را با یک باند تمیز بپوشانید. دقت کنید باند خاصیت چسبندگی نداشته باشد. از محکم بستن باند خودداری کنید. اگر در محل سوختگی، خونریزی هم دارید، برای لحظاتی پانسمان را به حالت فشرده نگه دارید، تا خونریزی قطع شود.
• به سوختگی دست نزنید و آن را با لباس نپوشانید. به‌طور کلی باید سعی کنید، هیچ اصطکاکی در ناحیهٔ مورد نظر وجود نداشته باشد.
• روزی یکبار بانداژ را عوض کنید.
• اگر درد دارید می‌توانید از داروهای مُسکن بی‌نسخه مانند استامینوفن یا ایبوپروفن استفاده کنید.
• برای بهبود سریع‌تر و مراقبت بهتر می‌توانید از انواع پماد سوختگی مانند سیلور سولفادیازین (Silver sulfadiazine) استفاده کنید. برخی پمادهای سوختگی مانند مفناید (Mafenide)، خاصیت آنتی‌بیوتیکی نیز دارند. چنانچه در محل سوختگی عفونت دارید، لازم است با جراح عمومی مشورت کنید. که هم حضوری و هم به صورت مشاوره آنلاین با جراح عمومی می‌توانید از دکتر مورد نظرتان در سایت درمانکده کمک بگیرید.
• اگر در ناحیه سوختگی تاول دارید، از ترکاندن آنها خودداری کنید.
• یکی از نکات مهم در مورد نحوه مراقبت از سوختگی درجه دو این است که تا جای ممکن، ناحیه آسیب‌دیده (دست و پاها) را بالاتر از سطح قلب نگه دارید. برای این کار می‌توانید از چند بالش یا پتو استفاده کنید. این کار به کاهش تورم و درد کمک می‌کند.

روش شستشوی سوختگی درجه 2 چگونه است؟

برای شستشوی زخم سوختگی به چند نکته اساسی زیر دقت کنید:

• دست‌هایتان را بشویید: دست‌های آلوده می‌تواند باعث عفونت زخم شوند، بنابراین قبل از هر اقدامی با آب و صابون آنها را خوب بشویید و ضدعفونی کنید.
• وسایل مورد نیاز را جمع‌آوری کنید: گاز استریل، محلول‌های شوینده و تمام وسایلی را که نیاز دارید، درون یک سینی تمیز قرار دهید تا دسترسی راحت و ایمن به آنها داشته باشید.
• شستشوی زخم: محلول نمکی استریل را به آرامی روی زخم سوختگی بریزید. محلول باید به آرامی روی زخم جاری شود و هرگونه آلودگی را از بین ببرد. از اعمال فشار خودداری کنید، زیرا می‌تواند باعث آسیب بیشتر شود.
• پوست را خشک کنید: زخم سوختگی را با یک گاز استریل به آرامی خشک کنید و در نهایت با پانسمان مناسب روی آن را بپوشانید.

پزشکان درمانکده با توجه به وضعیت شما می‌توانند، جزییات بیشتری در این زمینه در اختیارتان قرار دهند. برای دریافت مشاوره یا نوبت آنلاین با پزشک متخصص می‌توانید همین حالا درخواست خود را در درمانکده ثبت کنید. پزشکان عمومی و دکتر پوست و مو می‌توانند در درمان سوختگی درجه ۲ به شما کمک کنند.

بیشتر بدانید: آفتاب سوختگی و هر آنچه که در موردش باید بدانید

کمک‌های اولیه برای سوختگی درجه دو در کودکان و بزرگسالان چیست؟

هنگام مواجه با سوختگی‌های درجه ۲، این چند نکته را به یاد داشته باشید:

• خونسرد باشید: سوختگی، استرس‌زا است. بنابراین قبل از هر اقدامی آرامش خود را حفظ کنید. بیمار به دلیل تنشی که به او وارد شده است، ممکن است رفتارهای اشتباه و ناخودآگاه انجام دهد. این وضعیت، تمرکز ذهنی را شما را بهم می‌ریزد، بخصوص اگر بیمار کودک باشد.
• محل سوختگی را خنک نگه دارید: اگر سوختگی درجه ۲ عمق کمی دارد، محل آسیب دیده را با آب، خنک نگه دارید. به این موضوع دقت کنید که از یخ یا آب خیلی سرد استفاده نکنید. این اشتباه، آسیب به پوست را بیشتر می‌‌کند.
• جواهرات را از بدن بیمار خارج کنید: کمربند، جواهرات، حلقه و هرگونه اکسسوری‌های دیگر را از بدن بیمار جدا کنید. اگر این اکسسوری‌ها به دلیل سوختگی به پوست بدن چسبیده‌اند، برای جدا کردن آنها تلاش نکنید. در چنین شرایطی حتما به مراکز درمانی مراجعه کنید.
• محافظت از سوختگی: پس از خنک شدن محل سوختگی، آن را با یک پانسمان استریل نچسب یا یک پارچه تمیز بپوشانید تا عفونت ایجاد نشود.
• به اورژانس زنگ بزنید: اگر سوختگی عمیق است، با اورژانس تماس بگیرید.
• از بیمار در برابر سوختگی بیشتر محافظت کنید: منبع سوختگی را از بیمار جدا کنید. حواستان باشد، این کار را سریع اما بدون دستپاچگی انجام دهید. در کنار محافظت از بیمار باید مراقب سلامتی خود باشید.
• به لباس‌های بیمار دست نزنید: اگر لباس‌ها در محل سوختگی به پوست بیمار چسبیده‌اند، هرگز سعی نکنید آنها را جدا کنید.

بیشتر بدانید: کاربرد پماد زینک اکساید چیست؟

مراحل بهبودی سوختگی درجه 2 در کودکان و بزرگسالان چیست؟

به‌طور کلی بهبود سوختگی درجه ۲، سه مرحله دارد:

1. التهاب: در مرحلهٔ اول سیستم ایمنی بدن برای کنترل وضعیت و جلوگیری از آسیب بیشتر، گلبول‌های سفید خون را به محل آسیب‌دیده می‌فرستد. این سلول‌ها مانع از بروز عفونت می‌شوندو بافت مرده را حذف می‌کنند. همچنین فرایند ترمیم پوست را نیز شروع می‌کنند. فعالیت گلبول‌های سفید در این مرحله منجر‌به ایجاد تورم و تغییر رنگ در ناحیهٔ سوختگی خواهد شد.
2. ترمیم: در این مرحله، زخم‌ها شروع به بسته‌شدن می‌کنند. همچنین رگ‌های خونی آسیب‌دیده نیز ترمیم می‌شوند. در این مرحله ممکن است با پوسته‌پوسته پوست خود مواجه شوید. این بخشی از ترفند سیستم ایمنی بدن است، چراکه با این کار بدن از شَرّ، سلول‌های آسیب‌دیده خلاص می‌شود و سلول‌های جدید جایگزین آنها خواهند شد. پوسته پوسته‌ها را از روی پوست جدا نکنید.
3. بازسازی: در این مرحله بدن با تولید موادی مانند کلاژن (Collagen) و الاستین (Elastin)، بازسازی پوست را شروع می‌کند. در همین مرحله است که با بافت‌های اسکار (Scar tissues) روی پوست مواجه می‌شوید. در واقع این قسمت از فرایند بهبودی سوختگی درجه دو مشخص می‌کند که ناحیهٔ آسیب‌دیده، چه شکلی باشد.

اگر در طی این فرایند با تورم و بروز رگه‌های قرمز و همچنین تغییر رنگ پوست به بنفش مواجه شوید، یعنی سوختگی درجه دو عفونت کرده است. ممکن است در کنار آنها با نشانه‌های دیگری مانند تب و چرک نیز مواجه شوید. در این چنین شرایطی حتما باید با متخصص پوست مشورت کنید.

عوارض سوختگی درجه دو چقدر جدی است؟

اگرچه سوختگی‌های درجه دو، شدت کمتری نسبت به سوختگی‌های درجه سه دارند، اما همچنان می‌توانند منجر به بروز عوارضی مانند عفونت شوند. پوست بزرگترین و مهم‌ترین سد دفاعی بدن در برابر آلودگی‌ها است. زمانی که پوست آسیب می‌بیند، باکتری‌ها و سایر میکروارگانیسم‌ها می‌توانند وارد زخم شوند و در نتیجه عفونت بروز می‌کند. علاوه‌بر‌این احتمال باقی ماندن جای زخم هم وجود دارد.

بیشتر بدانید: سوختگی سرد یا سرمازدگی و اثرات آن

سوختگی درجه دو در چند خط

سوختگی‌های درجه ۲، نسبت به سوختگی‌های درجه سه، شدت و عوارض کمتری دارند. در این شرایط بخش خارجی و قسمتی از لایهٔ درونی پوست آسیب می‌بینند. در بیشتر موارد می‌توانید آنها را در خانه درمان کنید. از آنجا که پوست آسیب دیده است، احتمال بروز عفونت وجود دارد. در چنین شرایطی لازم است حتما با پزشک متخصص مشورت کنید که در سایت درمانکده این امکان فراهم شده تا با یک کلیک بتوانید با دکتر پوست آنلاین ارتباط بگیرید.

چند سوال درباره سوختگی درجه دو

منبع: healthy.kaiserpermanente | my.clevelandclinic | verywellhealth