سوختگی درجه یک نوعی جزئی از سوختگی بوده که اکثرا لایه بیرونی و سطحی پوست را تخریب می‌کند. با اینکه این سوختگی آسیب زیادی برای پوست به همراه ندارد اما با این حال هنوز هم می‌تواند آزاردهنده و دردناک باشد، بخصوص برای کودکان و افراد سالمند. سوختگی‌های درجه یک یکی از خفیف‌ترین آسیب‌های پوستی به حساب می‌آیند و اغلب اوقات هم برای درمان و مداوا نیازی به مراجعه پزشک نیست. ما در این مطلب از مجله درمانکده قصد داریم به طور مفصل در مورد سوختگی درجه یک صحبت کنیم. همچنین ببینیم که با چه روش‌هایی قابل مداوا بوده و چه زمانی هم باید به دکتر مراجعه کنید؟ اگر شما هم در این مورد کنجکاو هستید پیشنهاد می‌کنیم تا انتها همراه ما باشید.
سوختگی درجه یک چیست؟
سوختگی درجه یک(First-Degree Burn) خفیف‌ترین نوع سوختگی پوست بوده که لایه سطحی پوست را به صورت جزئی درگیر می‌کند. دقت کنید منظور از سوختگی یعنی زمانی که پوست یا سایر بافت‌های بدن در اثر فاکتورهایی مانند مواد شیمیایی، گرمای شدید، نور خورشید، برق و… دچار آسیب می‌شود. سوختگی درجات مختلفی دارد که شایع‌ترین آن‌ها سوختگی درجه یک، درجه دو و درجه سه هستند.
دقت کنید که در سوختگی درجه یک تنها لایه و بافت بیرونی پوست آسیب می‌بیند. اکثر اوقات هم در اثر این سوختگی جای آسیب دیده قرمز شده و تا چند روزی فرد درد خواهد داشت. همان طور که بالاتر هم گفتیم بیشتر اوقات برای سوختگی درجه یک نیازی به مراجعه پزشک ندارید. اما گاهی اوقات اگر سطح سوختگی گسترده و بزرگ باشد، به علاوه اینکه درد آن قابل تحمل نباشد بهتر است به متخصص مراجعه کنید.
علاوه بر این‌ها سوختگی بر اثر اشعه خورشید هم یک امر رایج است. بخصوص سوختگی درجه یک صورت که ممکن است در اثر قرار گرفتن طولانی مدت در نور آفتاب بدون هیچ محافظی اتفاق بیفتد. این امر اکثرا در فصل تابستان بیشتر دیده می‌شود. همچنین سوختگی درجه یک در کودکان بیشتر اوقات بر اثر برخورد تصادفی با اجسام و مایعات داغ دیده می‌شود.
بیشتر بدانید: سوختگی درجه دو چیست؟
علل سوختگی درجه یک
رایج‌ترین عوامل سوختگی درجه یک عبارت هستند از:
- آفتاب سوختگی
- سوختگی با مایعات داغ
- سوختگی با جریان برق
آفتاب سوختگی
آفتاب سوختگی درست زمانی اتفاق می‌افتد که فرد برای مدت زمان طولانی و بدون هیچگونه محافظی مانند کلاه، لباس مناسب یا ضد آفتاب در برابر نور آفتاب می‌ماند. همان طور که خودتان هم می‌دانید خورشید اشعه ماورابنفش یا همان UV شدیدی تولید می‌کند که به راحتی به لایه بیرونی پوست نفوذ می‌کند. برخورد طولانی مدت این اشعه می‌تواند باعث بروز قرمزی پوست، تاول و لایه برداری پوست شود. سوختگی در اثر آفتاب یکی از دردناک‌ترین مدل‌های سوختگی درجه یک بوده که اگر شدت داشته باشد مدت زمان زیادی برای بهبودی نیاز دارد.
سوختگی با مایعات داغ
سوختگی بر اثر مایعات داغ یکی از رایج‌ترین علل سوختگی درجه یک بوده که اکثرا در کودکان و افراد سالمند دیده می‌شود. منظور از مایعات داغ برخورد مستقیم مایعات داغ با پوست یا قرار گرفتن در معرض بخار آن‌ها بوده، برای مثال بخار غذا حین آشپزی به راحتی می‌تواند دست، صورت و بدن را بسوزاند. به یاد داشته باشید که حمام با آب داغ هم به راحتی به پوست آسیب می‌رساند. مناسب‌ترین درجه آب برای دوش گرفتن زیر 48 درجه سانتی گراد است. دمای آب بیشتر از این مقدار می‌تواند به راحتی به پوست آسیب برساند، بخصوص برای کودکان.
سوختگی با جریان برق
سوختگی در اثر جریان برق هم یک نوع شایع سوختگی بوده که اغلب در کودکان خردسال دیده می‌شود. همان طور که می‌دانید کودکان در سنین پایین کنجکاوی مهار نشدنی دارند. از همین سو ممکن است پریز برق، وسایل برقی یا سیم برق برایشان جذاب باشد. اما این کنجکاوی می‌تواند خطرات قابل توجهی به همراه داشته باشد. اگر کودک یا فرد به هر دلیلی یک شی یا انگشت خود را وارد پریز برق کند، سیم برق را گاز بگیرد و… به سرعت دچار برق گرفتگی و سوختگی ناشی از آن می‌شود.
بیشتر بدانید: دلیل اصلی آفتاب سوختگی چیست؟
علائم سوختگی درجه یک و نشانه‌های آن کدام‌اند؟
همان طور که گفتیم سوختگی درجه یک نوعی خفیف از آسیب پوستی بوده که بیشتر اوقات بعد از چند روز درد و اثر آن از بین می‌رود. مواردی که در ادامه نام می‌بریم برخی از رایج‌ترین نشانه‌های سوختگی درجه یک هستند:
- خارش
- قرمزی پوست
- خشکی پوست
- درد ناحیه آسیب دیده
- تغییر رنگ پوست بعد از سوختگی
- برآمدگی سطح پوست بعد از 1 تا 2 روز
علائم و نشانه‌های سوختگی درجه یک جزئی هستند و عموما بعد از 7 تا 10 روز جای زخم هم از بین می‌رود. شایع‌ترین نشانه‌هایی که در همان ساعات اولیه متوجه آن خواهید شد شامل قرمزی، التهاب و تورم پوست است. درد در ساعات اولیه ممکن است خفیف باشد و تنها با لمس کردن محل آسیب دیده درد آن بیشتر شود. همچنین در طی فرآیند بهبودی و اکثرا بعد از دو روز پوست شروع به کنده شدن می‌کند. فراموش نکنید اگر که سوختگی‌های درجه یک ناحیه وسیع‌تری را درگیر کنند می‌توانند درد و تورم بیشتری هم به همراه داشته باشند. به علاوه اینکه اکثرا این سوختگی‌های وسیع دیرتر از نمونه‌های جزئی بهبود پیدا می‌کنند.
یکی از مدل‌های مختلف سوختگی، سوختگی بر اثر جریان برق و الکتریسیته است. در نگاه اول شاید تنها این سوختگی لایه بیرونی و ابتدایی پوست را درگیر کند. اما اغلب اوقات این مدل لایه‌های زیرین بیشتری را درگیر می‌کنند. توصیه می‌کنیم که در صورت تجربه سوختگی با برق حتما به پزشک مراجعه کنید تا از آسیب‌های جدی‌تر پوست جلوگیری کنید.
بیشتر بدانید: پماد زینک اکساید برای چیست؟
چه زمانی باید به دکتر مراجعه کنید؟
گفتیم که برای درمان سوختگی درجه یک اغلب نیازی نیست به پزشک مراجعه کنید. اما برخی اوقات سطح سوختگی ممکن است گسترده باشد که در این صورت برای بهبودی و همچنین از بین بردن جای زخم بهتر است به سراغ کمک‌های اورژانسی بروید. به طور کلی توصیه می‌کنیم اگر شرایط زیر در اثر سوختگی ایجاد شد حتما به پزشک مراجعه کنید:
- سطح سوختگی بزرگ باشد
- بر اثر سوختگی تب را تجربه می‌کنید
- سوختگی باعث تغییر رنگ شدید پوست شده باشد
- تحمل درد ناشی از سوختگی برایتان غیر ممکن است
- در ناحیه تناسلی دچار سوختگی و آسیب شده باشید
- فردی که دچار سوختگی شده سن کمی داشته باشد
- صورت‌تان در اثر سوختگی دچار آسیب شده باشد
- سوختگی در اثر جریان برق یا الکتریسیته اتفاق افتاده باشد
بیشتر بدانید: انواع سوختگی چیست؟
اگر برای درمان سوختگی درجه یک به کمک‌های تخصصی نیاز دارید باید به متخصص پوست و مو مراجعه کنید. در سایت درمانکده و از بخش متخصصین می‌توانید به لیست کاملی از متخصصین کاربلد و مورد اعتماد ما دسترسی داشته باشید. به علاوه اینکه می‌توانید هم مشاوره آنلاین دریافت کنید و هم در برخی شهرها و استان‌ها نوبت معاینه حضوری تنظیم کنید.
راه‌کارهای درمان سوختگی درجه یک
گفتیم که در اغلب موارد برای درمان این مدل سوختگی نیازی نیست به پزشک مراجعه کنید، مگر اینکه شرایط ویژه‌ای پیش آمده باشد. به عنوان مثال اگر کودکی خردسال دچار سوختگی شده باشد بهتر است که به سراغ متخصص اطفال بروید، یا اینکه علائم سوختگی بعد از گذشت 2 روز نه تنها بهتر بلکه بدتر شده باشند.
پزشک در مرحله اول سطح سوختگی را به منظور بررسی میزان آسیب دیدگی بررسی می‌کند. همچنین میزان درد، تورم، ترشحات ناشی از سوختگی و عفونت هم مورد بررسی قرار می‌گیرد.
اولین اقدام درمانی که بعد از معاینه صورت می‌گیرد تمیز کردن محل آسیب دیده است. در نهایت بعد از تمیز کردن زخم از پماد سوختگی برای کاهش علائم استفاده می‌شود.
اغلب اوقات افرادی که به دنبال درمان خودسرانه سوختگی هستند به سراغ پمادهای کورتیکواستروئید موضعی می‌روند. این پمادها هیچ تاثیری بر روی روند بهبودی ندارند و بهتر است در عوض به سراغ پمادهایی بروید که حاوی عسل یا آلوئه ورا هستند.
درمان سوختگی درجه یک در خانه
درمان‌های خانگی برای بهبود سوختگی می‌توانند نقش بسیار موثری داشته باشند. اگر به دنبال درمان خانگی سوختگی هستید به نکاتی که در ادامه بررسی می‌کنیم دقت کنید:
- قبل از هر چیز ابتدا هر گونه جسمی که با محل سوختگی در تماس است را از آن دور کنید. مانند لباس، اکسسوری و…
- بعد از سوختگی فورا محل آسیب دیده را در معرض آب خنک قرار دهید. پیشنهاد می‌کنیم که این کار را برای چند دقیقه انجام دهید. این کار باعث شده تورم کمتر شود و همچنین دمای پوست کاهش یابد.
- کمپرس سرد بر روی محل سوختگی قرار دهید. البته دقت کنید که اگر کمپرس بیش از اندازه سرد باشد یا تماس مستقیم با پوست داشته باشد می‌تواند علائم را شدیدتر کند. بهتر است که کمپرس را درون یک حوله قرار دهید و سپس آن را بر روی محل سوختگی بگذارید.
- از محصولاتی که حاوی آلوئه ورا، عسل یا لیدوکائین هستند استفاده کنید. این محصولات علائم را کمتر کرده و باعث کاهش درد می‌شوند.
- به هیچ عنوان برای درمان سوختگی از هیچ گونه روغنی استفاده نکنید. این روغن‌ها تنها روند بهبودی را کندتر می‌کنند.
بیشتر بدانید: سوختگی سرد یا سرمازدگی چیست؟
پیشگیری از سوختگی درجه یک
چطور می‌توانید از سوختگی پیشگیری کنید؟ اگر به دنبال جلوگیری از سوختگی درجه یک هستید نکات زیر را رعایت کنید:
- حتما از ضد آفتاب استفاده کنید، حتی در روزهایی که هوا ابری است
- به هیچ عنوان در حین آشپزی کودکان خردسال را نزدیک گاز یا لوازم داغ تنها نگذارید
- در حین آشپزی مراقب برخورد با لوازم داغ روی اجاق باشید و سعی کنید قابلمه را طوری قرار دهید که دسته یا درب آن با شما برخوردی نداشته باشد
- برای حمام کردن از آب با دمای ملایم استفاده کنید
- اگر در خانه کودک خردسال دارید سعی کنید وسایل برقی و پریزها را با محافظ بپوشانید. همچنین سیم‌های برق را دور از دسترس آن‌ها قرار دهید
سخن پایانی
در این مطلب سعی کردیم مهم‌ترین نکات مربوط به سوختگی درجه یک را بررسی کنیم. همان طور که دیدید این مدل سوختگی خفیف‌ترین نوع سوختگی بوده که عموما بعد از گذشت یک هفته تمامی علائم آن از بین می‌روند. البته به شرطی که نکات مراقبت از سوختگی درجه یک در خانه را رعایت کنید. در غیر این صورت جای زخم ممکن است تا مدت‌ها باقی بماند یا عوارضی مانند خارش پوست ماندگار شوند. سوختگی در تمامی افراد از بزرگ و کوچک گرفته می‌تواند آزاردهنده باشد. در صورتی که محل سوختگی وسعت دارد بهترین کار مراجعه به پزشک است.
منابع: healthline – mayoclinic
