واژینیسموس چیست؟ علت، علائم و راه‌کارهایی برای درمان آن

بیماری واژینیسموس یک اختلال جنسی زنانه است که موجب کشش غیر ارادی واژن می‌شود. این مشکل معمولا با درد هنگام رابطه جنسی، گذاشتن تامپون (پنبه قاعدگی) یا معاینات لگنی همراه خواهد بود.

متخصصان بر این باورند که اختلال واژینیسموس یک مشکل شایع بین زنان است اما معمولا آن‌ها در مورد این موضوع با پزشک خود صحبت نمی‌کنند. به‌همین دلیل نمی‌توان به‌طور دقیق گفت چه میزان از زنان درگیر بیماری واژینیسموس هستند. با این حال می‌توان حدس زد درمان این اختلال یکی از چالش‌های زنان است که به واسطه بیماری خود از برقراری رابطه جنسی یا معاینه فیزیکی توسط متخصص زنان واهمه دارند. 

از طرفی عدم تشخیص و درمان بیماری واژینیسموس می‌تواند منجر به مشکلات روحی و برخی از ناراحتی‌های جسمی شود. اهمیت این موضوع ما را بر آن داشت تا در این مقاله از مجله درمانکده شما را با علت، علائم و راه‌کارهای درمانی اختلال واژینیسموس آشنا کنیم. همراه ما باشید.

بیماری واژینیسموس چیست؟

زمانی که عضلات داخلی اطراف واژن از دستگاه تناسلی زنان دچار کشش غیر ارادی و انقباضات شود، به آن بیماری واژینیسموس یا دخول دردناک می‌گویند. انقباض ماهیچه‌های واژن به‌طور ناخواسته هنگام ورود آلت تناسلی، ابزار پزشکی، انگشت یا تامپون رخ می‌دهد. 

زنان زیادی این نوع اسپاسم عضلانی را با دردهای خفیف یا بسیار شدید و آزاردهنده تجربه می‌کنند. اختلال واژینیسموس کاملا غیر ارادی بوده و به‌دلیل عدم کنترل می‌تواند منجر به ایجاد اضطراب در زنان، احساس ترس هنگام برقراری رابطه جنسی یا معاینه پزشکی شود.

بیشتر بخوانید: ناگفته‌هایی از واژن

انواع واژینیسموس

زنان در سنین مختلف ممکن است دچار اختلال واژینیسموس شوند. این بیماری دارای سه دسته‌بندی مختلف است که هر یک براساس دلایل متفاوتی موجب بروز مشکلات روحی، جسمی و عاطفی خواهند شد.

1. اولیه

ویژگی اصلی واژینیسموس اولیه وجود درد است که به صورت همیشگی و مادام‌العمر وجود دارد. از همین رو زنان هنگام رابطه جنسی دچار ترس و اضطراب شدیدی می‌شوند. آن‌ها معمولا هنگام اولین تجربه جنسی خود درد آزاردهنده ناشی از اسپاسم شدید عضلات واژن را احساس می‌کنند. به نحوی که آلت تناسلی مردانه هنگام ورود با چیزی شبیه به دیوار در واژن برخورد می‌کند. این شرایط هنگام معاینه پزشکی و گذاشتن تامپون قاعدگی هم به وجود می‌آید.

2. ثانویه

واژینیسموس ثانویه یا اکتسابی در یکی از مراحل زندگی زنان ایجاد می‌شود. در واقع فرد از ابتدا هنگام رابطه جنسی دچار دردهای شدید و آزاردهنده نبوده و پس از یک اتفاق مشخص همچون عفونت، یائسگی، تجربه رویداد آسیب‌زا، زایمان، جراحی، اشتباه پزشکی و مشکلات عاطفی دچار آن خواهد شد.

3. موقعیتی

در این حالت اختلال واژینیسموس تنها در موقعیت خاصی بروز پیدا می‌کند. برخی زنان این بیماری را هنگام برقراری رابطه جنسی تجربه خواهند کرد، اما موقع معاینه پزشکی یا گذاشتن تامپون قاعدگی مشکلی ندارند. برعکس این حالت هم امکان‌پذیر است.

بیشتر بخوانید: عفونت مخمری واژن؛ هر آنچه که درباره آن باید بدانید

علائم بیماری واژینیسموس

اولین علامت در این بیماری «دیسپارونی» یا همان رابطه جنسی دردناک است. در واقع هنگام ورود آلت تناسلی مردانه درد آغاز می‌شود و معمولا با خروج آن از بین می‌رود. اغلب زنانی که دچار اسپاسم عضلانی ناشی از واژینیسموس هستند، هنگام معاینات پزشکی و گذاشتن تامپون قاعدگی هم با درد نسبتا شدیدی مواجه خواهند شد. 

از دیگر علائم بیماری واژینیسموس می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• میل جنسی خود را از دست می‌دهند.
• هنگام برقراری رابطه جنسی ترس و اضطراب شدیدی تجربه می‌کنند.
• به هیچ وجه نمی‌توانند رابطه جنسی برقرار کنند.
• واژن هنگام نزدیکی دچار سفتی و سوزش می‌شود.
• ایجاد اسپاسم عضلانی شدید که در برخی اوقات به قطع شدن تنفس منجر می‌شود.

بیشتر بخوانید: شقاق مقعدی و روش‌های پیشگیری و درمان آن

علت بیماری واژینیسموس

علت اصلی این بیماری به‌طور دقیق مشخص نیست. اما شواهد نشان می‌دهد ترس و اضطراب از داشتن رابطه جنسی می‌تواند با بروز اختلال واژینیسموس مرتبط باشد. زنان زیادی در شرایط و موقعیت‌های مختلف دچار این بیماری می‌شوند و بروز آن لزوما به رابطه جنسی ربطی ندارد. 

از طرفی بعضی دیگر از زنان تنها در شرایط خاص دچار دردهای ازار دهنده عضلات اطراف واژن می‌شوند. از همین رو بهتر است علل بیماری واژینیسموس را ناشی از محرک‌های روانی و فیزیکی بدانیم که گاها وجود چند عامل به صورت ترکیبی باعث بروز این اختلال می‌شود. این محرک‌ها شامل موارد زیر هستند:

محرک روانی

• وجود اختلالات اضطراب فراگیر
• اضطراب ناشی از احساس گناه به‌دلیل عملکرد جنسی
• احساس ترس از بارداری
• ترس از درد
• مشکلات روابط عاطفی (رفتار جنسی پرخاشگرانه یا سوء استفاده کننده از طرف شریک عاطفی)
• وجود رویداد آسیب‌زا همچون تجاوز
• تجربیات ناخوشایند دوران کودکی همچون قرار گرفتن در معرض تصاویر جنسی
• احساس ناخوشایند و منفی از رابطه جنسی

محرک فیزیکی

• عفونت قارچی و عفونت مجاری ادراری
• عفونت مثانه و عفونت مخمری
• صدمات زایمان همچون سقط جنین
• جراحی لگن
• یائسگی
• سرطان
• عدم آمادگی برای برقراری رابطه جنسی
• عدم آمادگی برای شروع زندگی زناشویی
• عوارض داروها

بیشتر بخوانید: همه چیز درباره خشکی واژن

تشخیص واژینیسموس

پزشک متخصص زنان و زایمان با پرسیدن سوالاتی در خصوص علائم، سابقه جنسی و پزشکی از شما شرح حال می‌گیرد. سپس برای آگاهی از وضعیت بیماری و تشخیص علت درد معاینه و آزمایش لگن انجام می‌دهد. در این مرحله پزشک ابتدا احتمالات فیزیکی، روحی و عاطفی را بررسی می‌کند و در صورت نیاز شما را به پزشک متخصص ارجاع خواهد داد. اگر درد شما ناشی از علل زمینه‌ای فیزیکی نبود تشخیص واژینیسموس تایید می‌شود.

آثار و عوارض واژینیسموس

این بیماری کیفیت زندگی جنسی شما و همسرتان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. بنابراین می‌توان اصلی‌ترین عوارض واژینیسموس را عدم لذت بردن زن از مقاربت دانست. در زیر با آثار و عوارض اختلال واژینیسموس بیشتر آشنا شوید:

• زنان اعتماد به‌نفس خود را از دست می‌دهند .
• سلامت روان آن‌ها به خطر می‌افتد.
• اضطراب شدیدی را تجربه می‌کنند.
• در صورت اقدام برای بارداری فرآیند آن دشوارتر خواهد شد.

همان‌طور که پیشتر گفتیم در حال حاضر دلیل بروز این اختلال به‌طور دقیق مشخص نیست. از همین رو نمی‌توان کاملا مانع ایجاد آن شد. اما اگر متوجه بروز علائم مشابهی از این بیماری شدید حتما برای درمان به پزشک متخصص زنان و زایمان مراجعه کنید.

برای راهنمایی بیشتر در این زمینه می‌توانید از امکان مشاوره آنلاین با دکتر متخصص زنان و زایمان استفاده کنید.

بیشتر بخوانید: پولیپ رحم چیست و چگونه درمان می شود

درمان واژینیسموس

درمان این بیماری می‌تواند واکنش ماهیچه‌های اطراف واژن را که دچار کشش شده، کنترل کند. از طرفی راه‌کارهای درمانی بیماری واژینیسموس باعث کاهش اضطراب و ترس‌های ناشی از آن می‌شود. پزشک متخصص زنان برای کنترل این اختلال، درمان پزشکی و درمان خانگی را توصیه می‌کند.

درمان پزشکی واژینیسموس

درمان پزشکی این بیماری شامل موارد زیر است:

1. درمان موضعی

از لیدوکائین و کرم‌های دست‌ساز برای کاهش درد استفاده می‌کنند.

2. فیزیوتراپی لگن

فیزیوتراپیست با آموزش‌هایی همچون انقباض و انبساط عضلات به تقویت ماهیچه‌های کف لگن کمک می‌کند. 

3. دستگاه گشاد کننده واژن

این دستگاه مخروطی شکل با اندازه‌های مختلف موجب کشش عضلات واژن می‌شود تا فرد مبتلا به واژینیسموس هنگام رابطه جنسی درد کمتری تحمل کند. پزشک متخصص برای وارد کردن دستگاه گشاد کننده واژن ابتدا قسمت بیرونی را با کرم موضعی بی‌حس می‌کند.

4. درمان شناختی رفتاری

پزشک زنان شما را برای درمان شناختی رفتاری به روانپزشک ارجاع می‌دهد. در این نوع درمان شما می‌توانید نحوه اثرگذاری افکار را بر احساسات و رفتارهایتان درک کنید.

5. بوتاکس

تحقیقات نشان داده که تزریق بوتاکس می‌تواند اسپاسم عضلات کف لگن را برطرف کند. البته برای تایید صددرصدی این راه‌کار به تحقیقات بیشتری نیاز است.

6. دارو

مصرف قرص برای درمان واژینیسموس به صورت خودسرانه توصیه نمی‌شود. پزشکان اغلب برای درمان این بیماری قرص تجویز نمی‌کنند، مگر این‌که در مواقع خاص از داروی شل کننده عضلات کمک بگیرند. استفاده از این دارو حتما باید زیر نظر پزشک متخصص زنان انجام شود.

7. آموزش و مشاوره جنسی

درمانگر جنسی با ارائه آموزش‌هایی در خصوص آناتومی جنسی و فرایند پاسخ جنسی بدن می‌تواند به درک بهتر شما از درد و واکنش‌هایی که بدنتان نشان می‌دهد کمک کند.

بیشتر بخوانید: علل به وجود آمدن زخم دهانه رحم (سرویسیت) + راهکارهای درمانی

درمان خانگی واژینیسموس

درمان خانگی این بیماری شامل موارد زیر است:

1. تمرینات کگل

تمرینات کگل بهترین راه‌کار برای درمان خانگی واژینیسموس محسوب می‌شود. این تمرین ساده که به‌راحتی در منزل می‌توانید انجام دهید، به شل شدن ماهیچه‌های اطراف واژن کمک می‌کند. در واقع شما باید تمرینات کگل را با فشرده کردن ماهیچه‌های نگهدارنده ادرار آغاز کنید. برای این کار کافیست:

1. به پشت دراز بکشید و زانوها را به سمت بالا هدایت کنید.
2. عضلات انتهایی باسن را منقبض کنید.
3. آن‌ها را به مدت 2 تا 10 ثانیه منقبض نگه دارید.
4. سپس عضلات را شل کنید، با دم و بازدم فراوان بدن خود را در حالت ریلکس نگه دارید.

بیشتر بخوانید: از عمل زیبایی واژن و تنگ کردن آن چه می‌دانید؟

2. نشستن در وان آب ولرم

زمانی که پس از انجام تمرینات کگل به تقویت ماهیچه کف لگن کمک کردید، میتوانید با استفاده از یک انگشت و ژل روان کننده در وان آب ولرم تمرینات جدیدی انجام دهید. آب ولرم می‌تواند به شل شدن ماهیچه‌های اطراف واژن کمک کند. 

3. استفاده از دستگاه دیلاتور

مرحله بعد از درمان خانگی واژینیسموس استفاده از دستگاه لوله‌ای شکل یا همان دیلاتور است که با قرار گرفتن در واژن به تقویت عضلات آن کمک می‌کند. این کار را 10 تا 15 دقیقه ادامه دهید تا فشار ناشی از دستگاه گشاد کننده موجب تقویت عضلات شود.

بیشتر بخوانید: درمان خارش و سوزش واژن

سخن پایانی

بیماری واژینیسموس درد انقباضی آزاردهنده‌ای در ناحیه واژن است که اکثر زنان به‌دلیل خجالت آن را پنهان می‌کنند. این اختلال مانع لذت بردن شما از رابطه جنسی و بروز مشکلات روحی در بلند مدت خواهد شد. از همین رو در این مقاله از مجله درمانکده شما را با علت، علائم و راه‌کارهای درمانی واژینیسموس آشنا کردیم. به‌نظر شما کدام روش درمانی برای از بین بردن این اختلال موثر خواهد بود؟ نظرات و تجربیات خود را با ما در میان بگذارید.

درمانکده از طریق قرار دادن امکان رزرو نوبت آنلاین مطب دکتر در تلاش است تا در روند بهبود بیماران سهیم باشد و از این طریق ارتباط بین مراجعین و دکتر‌های مجرب را آسان نماید.

سوالات متداول

منبع: webmd | my.clevelandclinic | medicalnewstoday