بی‌خوابی یک اختلال رایج است که باعث می‌شود به سختی به خواب بروید، در حفظ خواب مشکل داشته باشید یا خیلی زود از خواب بیدار شوید و نتوانید دوباره بخوابید. این مشکل نه تنها سطح انرژی و خلق و خوی شما را تغییر می‌دهد، بلکه روی سلامتی، عملکرد کاری و کیفیت زندگی‌تان هم تاثیر می‌گذارد. بی‌خوابی ممکن است به دلیل استرس اتفاق بیفتد یا نتیجه یک مشکل پزشکی باشد. برای اینکه بدانید بی خوابی نشانه چه بیماری است، مقاله امروز مجله درمانکده را تا انتها بخوانید.
فهرست محتوا
بی خوابی نشانه چه بیماری است؟
گاهی اوقات، بی‌خوابی کوتاه‌مدت (حاد) است و فقط چند هفته طول می‌کشد. اما در بعضی موارد، با بی‌خوابی طولانی‌مدت (مزمن) روبرو می‌شوید که خواب شما را حداقل سه روز در هفته و برای یک دوره سه ماهه یا بیشتر تحت تاثیر قرار می‌دهد.
بیشتر بدانید: 10 دلیل گرسنگی قبل از خواب؛ بهترین روش رفع گرسنگی شبانه
معمولا نوع بی‌خوابی ارتباط زیادی با علت زمینه‌ا‌ی بروز آن دارد. علل احتمالی بی‌خوابی حاد عبارتند از:
- استرس
- تجربه یک رویداد آزاردهنده یا آسیب‌زا
- تغییر عادت‌های خواب، مانند خوابیدن در هتل یا خانه جدید
- درد یا بیماری جسمی
- جت لگ (پرواززدگی)
- داروها (مانند بعضی از داروهای ضددرد، داروهای آلرژی، داروهای سرماخوردگی و محصولات کاهش وزن که حاوی کافئین هستند)
بیشتر بدانید: اختلال خواب چیست؟
از سوی دیگر، بی‌خوابی مزمن ممکن است دلایل متفاوتی داشته باشد. در پاسخ به این سوال که این نوع بی خوابی نشانه چه بیماری است باید بگوییم که غالبا در اثر موارد زیر رخ می‌دهد:
1. بیماری‌هایی که باعث درد مزمن می‌شوند
بیماری‌های زیر به دلیل دردی که به همراه دارند ممکن است باعث بی‌خوابی شوند:
- آرتریت: به تورم و حساس شدن مفاصل «آرتریت» می‌گویند. علامت اصلی آرتریت درد و سفتی مفاصل است که معمولا با افزایش سن بدتر می‌شود. شایع‌ترین انواع آرتریت عبارتند از: استئوآرتریت (آرتروز) و آرتریت روماتوئید (روماتیسم). استئوآرتریت باعث تجزیه غضروف می‌شود (بافت سخت و لغزنده‌ای که انتهای استخوان‌ها را در محل مفصل می‌پوشاند). در آرتریت روماتوئید، سیستم ایمنی بدن به مفاصل حمله می‌کند و به آن‌ها آسیب می‌زند.
- کمردرد: کمردرد یکی از رایج‌ترین دلایلی است که باعث می‌شود افراد به دنبال کمک پزشکی باشند یا از کار خود باز بمانند. این مشکل معمولا از کشیدگی عضله و رباط به دلیل بلند کردن مکرر اجسام سنگین، آرتروز و پوکی استخوان ناشی می‌شود.
بیشتر بدانید: احساس بیداری در خواب چیست؟
2. مشکلات مرتبط با سلامت روان
اضطراب و افسردگی هر دو با بی‌خوابی در ارتباط هستند. بین بی‌خوابی و اضطراب یک رابطه دوطرفه وجود دارد. وقتی نمی‌توانید احساس نگرانی و ترس مداوم را تسکین دهید، ممکن است به سختی به خواب بروید. از سوی دیگر، بی‌خوابی مزمن می‌تواند شما را مضطرب کرده و مدیریت احساسات آزاردهنده را دشوارتر کند.
فرقی ندارد که با یک اختلال اضطرابی روبرو هستید یا یک اضطراب کوتاه‌مدت مرتبط با زندگی روزمره، در هر صورت با کمک گرفتن از متخصص سلامت روان می‌توانید تمام علائم خود را برطرف کنید. اگر بی‌خوابی شما با اضطراب مرتبط است، درمان شناختی-رفتاری (CBT) ممکن است راه موثری برای مدیریت هر دو مشکل باشد. علاوه بر این، می‌توانید با اقدامات زیر به تنهایی اضطراب خفیف را درمان کنید:
- استفاده از غذاهایی که به کاهش اضطراب کمک می‌کنند، مانند ماهی سالمون، زردچوبه، بابونه، شکلات تلخ و بلوبری
- فعالیت بدنی منظم
- انجام تکنیک‌های آرامش‌بخش، مثل تنفس عمیق
- وقت گذاشتن برای انجام سرگرمی‌ها و فعالیت‌های لذت‌بخش
در صورت لزوم می توانید با دکتر روانپزشک آنلاین مشورت کنید و هم می توانید به صورت حضوری به متخصص روانپزشک آنلاین مراجعه کنید.
شواهد درباره اینکه بی خوابی نشانه چه بیماری است بیانگر آن است که بین بی‌خوابی و افسردگی ارتباط نزدیک وجود دارد. محققان با بررسی 34 مطالعه به این نتیجه رسیدند که بی‌خوابی، به ویژه در زمان استرس، به طور قابل‌توجهی خطر افسردگی را افزایش می‌دهد. از سوی دیگر، بی‌خوابی از علائم اصلی افسردگی است. خبر خوب این است که می‌توان هم افسردگی و هم بی‌خوابی را درمان کرد. رایج‌ترین درمان‌ها عبارتند از:
- درمان شناختی-رفتاری
- استفاده از داروهای ضدافسردگی
- تغییر سبک زندگی، از جمله بهبود عادت‌های خواب، ورزش منظم و مدیتیشن
3. آپنه خواب
آپنه خواب وضعیتی است که در آن تنفس شما به طور مکرر در حین خواب متوقف می‌شود. هنگامی که این اتفاق می‌افتد، از خواب بیدار می‌شوید تا تنفس را از سر بگیرید. این وقفه‌های متعدد روی کیفیت خواب شما تاثیر می‌گذارند و باعث می‌شوند در طول روز به شدت احساس خستگی کنید.
از علائم آپنه خواب می‌توان به خروپف با صدای بلند، نفس نفس زدن در هنگام خواب، بیدار شدن با دهان خشک، سردرد صبحگاهی و خواب‌آلودگی بیش از حد در طول روز اشاره کرد.
4. بیماری‌های جسمی
از مشکلات جسمی مرتبط با بی‌خوابی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- دیابت: در بیماران دیابتی بدن قادر به تولید انسولین نیست یا نمی‌تواند از این هورمون به طور موثر استفاده کند. در نتیجه، قند خون افزایش می‌یابد. بر اساس تحقیقات، دیابت به روش‌های مختلف روی خواب تاثیر می‌گذارد. برای مثال، تکرر ادرار یا تشنگی ناشی از این بیماری باعث می‌شود برای رفتن به سرویس بهداشتی یا نوشیدن آب به طور مکرر از خواب بیدار شوید.
- سرطان: سرطان زمانی رخ می‌دهد که رشد و تکثیر بعضی از سلول‌های بدن از کنترل خارج می‌شود. این بیماری روی خواب تاثیر می‌گذارد و به همین دلیل باعث خستگی می‌شود.
- بیماری رفلاکس معده به مری (GERD): رفلاکس معده به مری یک بیماری مزمن است که طی آن اسید معده به سمت مری برمی‌گردد و باعث سوزش سر دل می‌شود. شواهد نشان می‌دهد که GERD یکی از علل اصلی اختلال خواب در بین بزرگسالان است. بسیاری از علائم GERD، از جمله سرفه و احساس خفگی، هنگامی که دراز می‌کشید یا می‌خواهید بخوابید بدتر می‌شوند.
- بیماری قلبی-عروقی: بیماری قلبی-عروقی یکی از علل اصلی مرگ و میر در سراسر جهان است. این بیماری طیف وسیعی از مشکلات را شامل می‌شود، مثل: آریتمی (اختلال ریتم قلب)، آترواسکلروز (سخت شدن شریان‌ها)، بیماری عروق کرونر و عفونت‌های قلبی. بی‌خوابی یکی از علائم بیماری قلبی-عروقی است که معمولا زنان را گرفتار می‌کند.
- آسم: آسم مشکلی است که در آن راه‌های هوایی باریک و متورم می‌شوند و ممکن است مخاط اضافی تولید کنند. این می‌تواند تنفس را دشوار کند و باعث سرفه، خس‌خس سینه و تنگی نفس شود. آسم برای بعضی از افراد یک دردسر جزئی است. اما برای تعدادی از بیماران یک مشکل بزرگ است که با فعالیت‌های روزانه، از جمله خواب، تداخل دارد.
- پرکاری تیروئید: این بیماری زمانی اتفاق می‌افتد که غده تیروئید بیش از حد هورمون تولید می‌کند. کاهش وزن ناخواسته، افزایش گرسنگی، تپش قلب، ضربان قلب نامنظم، لرزش، تعریق، افزایش حساسیت به گرما، ضعف عضلانی، خستگی و اختلال خواب از علائم پرکاری تیروئید هستند.
- بیماری پارکینسون: این بیماری یک اختلال پیش‌رونده است که باعث از بین رفتن نورون‌ها (سلول‌های عصبی) می‌شود. بسیاری از علائم پارکینسون به دلیل از دست دادن نورون‌هایی ایجاد می‌شوند که یک پیام‌رسان شیمیایی به نام دوپامین را در مغز تولید می‌کنند. افراد مبتلا به این بیماری غالبا از مشکلات خواب، از جمله بیدار شدن مکرر در طول شب و زود بیدار شدن، رنج می‌برند.
- بیماری آلزایمر: بیماری آلزایمر اختلالی است که باعث کوچک شدن مغز و از بین رفتن سلول‌های مغزی می‌شود. تغییرات مغزی مرتبط با این بیماری می‌توانند بر خلق و خو و رفتارها تاثیر بگذارند و به افسردگی، انزواطلبی، پرخاشگری و تغییر عادت‌های خواب منجر شوند.
بیشتر بدانید: پرخوری عصبی چیست؟
سوالات متداول
در صورت ابتلا به بی‌خوابی، خیلی زود از خواب بیدار می‌شوید و دوباره نمی‌توانید بخوابید، بعد از رفتن به رختخواب مدت زیادی طول می‌کشد که به خواب بروید یا به طور مکرر در طول شب از خواب بیدار می‌شوید. خستگی، تغییر خلق و خو و مشکل در تمرکز هم از علائم رایج بی‌خوابی هستند.
بی‌خوابی می‌تواند همه افراد را در هر سنی تحت تاثیر قرار دهد، اما در دوران سالمندی و بعد از یائسگی شایع‌تر است. استرس، سبک زندگی کم‌تحرک، نداشتن برنامه خواب منظم، چرت زدن در طول روز برای مدت طولانی، استفاده از الکل و تنباکو یا زیاده‌روی در مصرف کافئین هم احتمال بی‌خوابی را افزایش می‌دهد.
در پاسخ به این سوال که بی خوابی نشانه چه بیماری است باید بگوییم که این مشکل می‌تواند از بیماری‌های زیادی ناشی شود، مثل: بیماری قلبی، آسم، دیابت، پرکاری تیروئید، مشکلات مفصلی، پارکینسون، آلزایمر، اضطراب و افسردگی.
بی‌خوابی در دوران بارداری، به خصوص در سه ماهه اول و سوم، شایع است. این مشکل دلایل مختلفی دارد، از جمله: تغییرات بدن (مانند نوسانات هورمونی و حالت تهوع) و افزایش استرس و اضطراب به دلیل فکر کردن به مسئولیت‌هایی که مادر شدن به دنبال دارد.
بی‌خوابی می‌تواند خطر چاقی، تضعیف سیستم ایمنی، دیابت، پرفشاری خون، بیماری قلبی، سکته مغزی، اضطراب و افسردگی را افزایش دهد. همچنین روی حافظه، کنترل احساسات و میل جنسی تاثیر می‌گذارد و ممکن است به تصادفات رانندگی یا حوادث شغلی منجر شود.
کلام پایانی درباره اینکه بی خوابی نشانه چه بیماری است
میزان خواب مورد نیاز افراد مختلف با هم متفاوت است، اما بیشتر بزرگسالان به هفت تا هشت ساعت خواب شبانه نیاز دارند. در بعضی موارد، بزرگسالان بی‌خوابی حاد را تجربه می‌کنند که چند روز یا چند هفته طول می‌کشد. اما تعدادی از مردم از بی‌خوابی مزمن رنج می‌برند که برای بیش از سه ماه ادامه دارد. بی‌خوابی فقط یک مزاحمت یا ناراحتی کوچک نیست، بلکه یک اختلال خواب است که می‌تواند روی سلامت جسم و روان شما تاثیر بگذارد.
اگر فکر می‌کنید دچار بی‌خوابی شده‌اید یا می‌خواهید درباره اینکه بی خوابی نشانه چه بیماری است اطلاعات بیشتری کسب کنید، در اسرع وقت به سایت درمانکده مراجعه کرده و از پزشک مورد نظر خود وقت بگیرید. پزشک می‌تواند علت بی‌خوابی شما را کشف کرده و بهترین راه‌کار درمانی را پیشنهاد دهد.
منابع: healthline, mayoclinic, healthline
