زمانی که بزاق کافی برای مرطوب نگه داشتن دهان تولید نشود، دچار خشکی دهان می‌شویم. این عارضه می‌تواند به دلایل مختلف مانند بیماری دهان، استرس، دیابت و مصرف برخی داروها رخ دهد. اما جالب است بدانید که کمبود ویتامینها هم می‌توانند یکی از عوامل کمتر شناخته‌شده در بروز خشکی دهان باشند. ویتامینها نقش مهمی در سلامت عمومی بدن، از جمله عملکرد غدد بزاقی دارند. وقتی که بدن با کمبود ویتامین مواجه شود، ممکن است تعادل ترشح بزاق به هم بخورد و فرد خشکی دهان، سوزش زبان و حتی ترک‌خوردگی لب‌ها را تجربه کند. اگر کنجکاو شده‌اید بدانید کمبود کدام ویتامین باعث خشکی دهان می‌شود، در این مقاله از مجله سلامت درمانکده همراه ما باشید.
فهرست محتوا
خشکی دهان و علل شناخته‌شده آن
این سوال که کمبود کدام ویتامین باعث خشکی دهان می‌شود، پرتکرار است. کمبود ویتامین از دلایل کمتر شناخته‌شده خشکی دهان به‌شمار می‌آید. اغلب افراد این عارضه را ناشی از دلایل دیگر می‌دانند، در حالی که کمبود ویتامین نقش مهمی در خشک شدن دهان دارد.
خشکی دهان یک وضعیت آزاردهنده است که گاهی می‌تواند نشان‌دهنده مشکلات جدی‌تر در بدن باشد. بزاق نقش مهمی در سلامت دهان و دندان دارد. از مرطوب نگه داشتن دهان گرفته تا محافظت در برابر میکروب‌ها و کمک به هضم غذا. وقتی میزان ترشح بزاق کاهش پیدا کند، فرد علاوه بر احساس خشکی دهان، ممکن است دچار مشکلاتی مانند بوی بد دهان، زخم‌های دهانی و حتی پوسیدگی زودهنگام دندان شود.
دلایل متعددی در بروز این عارضه نقش دارند که مهم‌ترین آن‌ها شامل موارد زیر هستند:
۱- استرس و اضطراب
استرس و اضطراب از رایج‌ترین علت خشکی دهان هستند؛ زیرا بر عملکرد سیستم عصبی خودمختار تاثیر می‌گذارند و موجب ترشح کمتر بزاق می‌شوند. به همین دلیل در شرایط پرتنش یا هنگام حملات اضطرابی، خشک شدن دهان را بیشتر احساس می‌کنیم. در واقع، میزان ترشح هورمون کورتیزول و آدرنالین در بدن فردی که دائما استرس می‌گیرد، افزایش می‌یابد. بالا رفتن سطح ترشح این هورمون‌ها موجب تولید کمتر بزاق در دهان می‌شود.
۲- بیماری‌های دهان و دندان
بیماری‌های دهان و دندان مانند التهاب و عفونت لثه و گلو، پوسیدگی گسترده دندان، آفت دهان یا جراحی‌های دهان و دندان می‌توانند تولید بزاق را کاهش دهند. در چنین مواردی، فرد علاوه بر خشک شدن دهان، علائم دیگری مانند درد، ترک‌خوردگی پوست لب، تشنگی مکرر و حتی کم شدن حس چشایی را تجربه می‌کند.
۳- دیابت
در افراد دیابتی، افزایش قند خون باعث کم‌آبی بدن و تغییر در عملکرد غدد بزاقی می‌شود. به همین دلیل خشک شدن دهان یکی از نشانه‌های شایع دیابت کنترل‌نشده است.
نمی‌دونی دلیل خشکی دهانت چیه؟
همین حالا بدون نیاز به مراجعه حضوری، با پزشک مشورت کن۴- آسیب کبدی
کبد نقش مهمی در متابولیسم و دفع سموم دارد. در بیماری‌های کبدی، تغییرات متابولیک و تجمع سموم می‌تواند روی غدد بزاقی تاثیر بگذارد و خشکی دهان ایجاد کند. البته خشکی دهان ناشی از آسیب کبدی اغلب با علائم دیگر مانند احساس تشنگی مداوم، بی‌اشتهایی و کاهش وزن، درد شکم، خستگی و بی‌حالی و حساس بودن به لمس شکم همراه می‌شود.
“Unfortunately, dry mouth and dry, sore tongues aren’t the only oral side effects caused by vitamin and mineral deficiencies, per the JCDR review. Vitamin A, B-complex vitamins and iron can also affect your lips, gums, periodontal fibers and ability to swallow.”
متسفانه، طبق بررسی JCDR، خشکی دهان و زبان خشک و دردناک تنها عوارض جانبی دهانی ناشی از کمبود ویتامین و مواد معدنی نیستند. ویتامین A، ویتامین‌های گروه B و آهن همچنین می‌توانند بر لب‌ها، لثه‌ها، الیاف پریودنتال و توانایی بلع شما تثیر بگذارند.
به نقل از سایت: everydayhealth
کمبود کدام ویتامین باعث خشکی دهان می‌شود؟
حال که می‌دانید علت خشکی دهان چیست، وقت آن رسیده تا به این سوال پرتکرار که کمبود کدام ویتامین باعث خشکی دهان می‌شود، پاسخ دهیم. همان‌طور که در ابتدای مقاله گفتیم، کمبود ویتامین یکی از علل کمتر شناخته‌شده خشکی دهان است.
کمبود ویتامین‌هایی مانند ویتامین A و ویتامین گروه B می‌توانند باعث به خطر افتادن سلامت دهان و دندان شوند. از همین‌رو بسیار مهم است که این ویتامینها را از طریق رژیم غذایی یا مصرف مکمل زیر نظر پزشک به بدن برسانید. اگر این سوال برایتان پیش آمده که کدام ویتامین باعث خشکی دهان می‌شود، خواندن ادامه مقاله را از دست ندهید:
۱- خشکی دهان و کمبود ویتامین A
وجود کافی ویتامین A در بدن برای سلامت مخاط دهان و غدد بزاقی ضروری است. کمبود این ویتامین باعث نازک شدن و آسیب‌پذیری بافت مخاطی دهان می‌شود و در چنین شرایطی غدد بزاقی نمی‌توانند عملکرد درستی داشته باشند. از طرفی، کمبود ویتامین A در بدن می‌تواند علت خشکی لب، پوسته پوسته شدن آن و ترک‌خوردگی اطراف دهان باشد. مصرف مواد غذایی زیر برای تامین این ویتامین مفید هستند:
- جگر
- اسفناج
- هویج
- لبنیات
- تخم مرغ
برای اطلاع از دیگر علائم کمبود ویتامین A می‌توانید مقاله مرتبط با آن را در درمانکده مطالعه کنید.
“Lack of vitamin A can cause dry mouth and oral health issues, according to the Journal of the American Dietetic Association.”
طبق گزارش مجله انجمن رژیم غذایی آمریکا، کمبود ویتامین A می‌تواند باعث خشکی دهان و مشکلات مربوط به سلامت دهان و دندان شود.
به نقل از سایت: everydayhealth
۲- کمبود ویتامین B و خشکی دهان
در جواب افرادی که می‌پرسند کمبود کدام ویتامین باعث خشکی دهان می‌شود، باید به ویتامین‌های گروه ب اشاره کنیم. این ویتامینها نقش مهمی در عملکرد غدد بزاق دارند؛ به همین دلیل کمبود آن‌ها می‌تواند منجر به بروز علائم خشکی دهان، التهاب و سفیدی دهان شود.
- ویتامین B۱ یا تیامین: کمبود این ویتامین باعث التهاب، سوزش زبان و احساس خشکی دهان می‌شود.
- ویتامین B۲ یا ریبوفلاوین: کمبود آن باعث ترک گوشه لب‌ها، التهاب زبان و کاهش ترشح بزاق می‌شود.
- ویتامین B۳یا نیاسین: تورم دهان از مهم‌ترین علائم کمبود ویتامین B۳ است.
- ویتامین B۶ یا پیریدوکسین: کمبود آن منجر به تحریک‌پذیری اعصاب دهان، احساس خشکی و سوزش می‌شود.
- ویتامین B۱۲ یا کوبالامین: سوزش زبان، زخم دهانی، کاهش بزاق و خشکی دهان بخشی از مهم‌ترین علائم کمبود ویتامین b12 هستند.
برای تامین ویتامین‌های گروه B می‌توانید مواد غذایی همچون ماهی سالمون، سبزیجات برگ‌سبز، تخم مرغ، شیر، گوشت گاو، حبوبات و گوشت مرغ مصرف کنید. همچنین اگر دکتر غدد تشخیص دهد که سطح این ویتامین در بدن شما بسیار پایین است، مکملی مانند قرص ب کمپلکس تجویز می‌کند.
۳- خشکی دهان و کمبود ویتامین D
ویتامین d یکی دیگر از ویتامین‌های مهم برای حفظ سلامت دهان و دندان است. کمبود این ویتامین در بدن موجب اختلال در ترشح بزاق، احساس خشکی دهان و باعث پوسیدگی دندان‌ها شود. همچنین افرادی که سطح ویتامین دی بدن‌شان پایین است بیشتر در معرض مشکلات لثه مانند خونریزی و عفونت‌های دهانی قرار می‌گیرند. برای تامین ویتامین دی می‌توانید از نور خورشید، مصرف ماهی‌های چرب و لبنیات غنی‌شده استفاده کنید. همچنین در صورتی که سطح ویتامین D در بدن بسیار پایین باشد باید بعد از مشورت با دکتر غدد انلاین، قرص ویتامین دی بخورید.
۴-کمبود ویتامین C و خشکی دهان
ویتامین C نقش مهمی در سلامت لثه و بافت نرم دندان دارد؛ به همین دلیل کمبود آن می‌تواند باعث خونریزی لثه، حساس شدن دهان و خشکی دهان شود. این ویتامین به حفظ بافت مخاطی دهان کمک می‌کند و در سنتز کلاژن نقش دارد. گنجاندن مواد غذایی سرشار از ویتامین c مانند موارد زیر به جلوگیری از احساس خشکی و سوزش دهان و ترک‌خوردگی اطراف آن کمک می‌کند:
- مرکبات
- توت فرنگی
- فلفل دلمه‌ای
۵- خشکی دهان و کمبود ویتامین E
در جواب این سوال پرتکرار که کمبود کدام ویتامین باعث خشکی دهان می‌شود، باید به ویتامین E هم اشاره کنیم. ویتامین E نقش آنتی‌اکسیدانی دارد و از بافت دهانی و سلول‌های ترشح‌کننده بزاق در برابر آسیب‌های اکسیداتیو محافظت می‌کند. کمبود ویتامین E باعث آسیب سلولی، التهاب، تحریک مخاط دهان و احساس خشکی می‌شود. شما می‌توانید با مصرف مواد غذایی حاوی ویتامین E مانند آجیل، دانه‌های روغنی و روغن‌های گیاهی به تامین ویتامین E بدن و جلوگیری از تشدید خشکی دهان کمک کنید.
کمبود کدام ویتامین باعث خشکی دور دهان می‌شود؟
همان‌طور که کمبود ویتامین موجب خشکی دهان می‌شود، نقش مهمی در ترک‌خوردگی دور دهان و اطراف لب‌ها دارد. کمبود ویتامین‌های گروه B را می‌توان یکی از دلایل اصلی تحریک پوست اطراف دهان و ترک‌خوردگی آن دانست. البته اگر خشکی اطراف دهان با دانه‌های قرمز دور دهان همراه شد، حتما به پزشک اطلاع دهید تا بررسی دقیق‌تر انجام شود.
در جدول زیر بیشتر درباره علائم خشکی دور دهان و کمبود ویتامین‌های گروه ب توضیح می‌دهیم:
| نوع ویتامین B | علائم خشکی دور دهان مرتبط با کمبود ویتامین ب | منبع تامین ویتامین B |
| ویتامین B۲ (ریبوفلاوین) | خشکی اطراف دهان و ترک گوشه لب‌ها | لبنیات، جگر، گوشت گاو و مرغ، تخم مرغ، حبوبات، ماهی سالمون و تن، بادام، گردو و اسفناج |
| ویتامین B۳ (نیاسین) | التهاب، خشکی شدید پوست و زخم اطراف دهان | گوشت گاو، بادام زمینی، غلات کامل، حبوبات، ماهی ساردین، سالمون و تن |
| ویتامین B۶ (پیریدوکسین) | پوسته پوسته شدن اطراف دهان و احساس سوزش | گوشت، تخم مرغ، ماهی، گردو، غلات، حبوبات مانند لوبیا چیتی و لوبیا سفید |
| ویتامین B۱۲ (کوبالامین) | زخم و التهاب گوشه لب‌ها، خشکی و قرمزی دور دهان | گوشت، ماهی، تخم مرغ و لبنیات |
روش تشخیص خشکی دهان ناشی از کمبود ویتامینها
تشخیص اینکه خشکی دهان ناشی از کمبود ویتامین است یا دلایل دیگر مانند بیماری، استرس و مصرف برخی داروها در بروز آن موثر هستند، نیاز به بررسی علائم بالینی، نتیجه آزمایش خون و سابقه پزشکی فرد دارد. پزشک ابتدا علائم همراه با خشکی دهان مانند سوزش و التهاب زبان، ترک گوشه لب‌ها، احساس سوزش در دهان، وضعیت لثه‌ها از لحاظ التهاب و خونریزی و حساسیت دندان‌ها را مورد بررسی قرار می‌دهد.
سپس درباره تغذیه، مصرف مکمل‌ها و داروها، رژیم غذایی خاص مانند گیاه‌خواری و سابقه ابتلا به بیماری‌ها سوالاتی می‌پرسد. در نهایت سطح ویتامین‌های مهم مانند ویتامین A، ویتامین‌های گروه B، ویتامین D، ویتامین C و ویتامین E از طریق آزمایش خون اندازه‌گیری می‌شوند. در کنار آزمایش خون برای اندازه‌گیری ویتامینها، ممکن است آزمایش قند خون یا بررسی عملکرد کلیه‌ها و کبد انجام شود تا سایر علل خشکی دهان رد شوند.
چه مدت بعد از مصرف ویتامینها، خشکی دهان برطرف می‌شود؟
مدت زمان بهبود خشکی دهان بعد از مصرف ویتامین، به نوع ویتامین، مصرف منظم آن، شدت کمبود ویتامین و وضعیت سلامت عمومی بیمار بستگی دارد. در صورتی که کمبود ویتامین شدید نباشد، معمولا بین ۴ تا ۸ هفته بعد از مصرف منظم مکمل تجویزی توسط پزشک یا اصلاح رژیم غذایی، خشکی دهان و علائم همراه با آن برطرف می‌شوند. اگر پس از این مدت، علائم کمتر نشدند، حتما برای بررسی سایر علل خشکی دهان به پزشک مراجعه کنید.
راهنمای مراجعه به پزشک
خشکی دهان یک عارضه آزاردهنده است که می‌تواند بر اثر عوامل مختلفی مانند بیماری دهان و دندان، دیابت، آسیب کبدی و استرس ایجاد شود. با این حال، نباید نقش کمبود ویتامینها را در خشکی دهان نادیده گرفت. ویتامین‌های گروه ب به‌ویژه B۲، B۳، B۶ و B۱۲ بیشترین ارتباط را با خشکی دهان دارند و کمبود آن‌ها می‌تواند باعث التهاب زبان، ترک گوشه لب‌ها و کاهش ترشح بزاق شود. همچنین ویتامین‌های A، C، D و E در حفظ سلامت مخاط دهان، لثه‌ها و عملکرد غدد بزاقی نقش مهمی دارند و کمبودشان می‌تواند خشکی دهان را تشدید کند.
ما در مقاله فوق از مجله درمانکده به این سوال پرتکرار که کمبود کدام ویتامین باعث خشکی دهان می‌شود، پاسخ دادیم و منابع طبیعی برای تامین هر ویتامین را معرفی کردیم. اگر در این مورد سوالات بیشتری دارید، می‌توانید وارد وب‌سایت درمانکده شوید و از بهترین پزشکان متخصص مشورت بگیرید. همچنین درمانکده امکان دریافت نوبت اینترنتی جهت مراجعه حضوری یا مشاوره آنلاین تلفنی، متنی و تصویری را برای شما فراهم کرده است.
سوالات متداول
خیر. مکمل‌های حاوی ویتامین باید زیر نظر پزشک مصرف شوند، زیرا مصرف خودسرانه آن‌ها می‌تواند موجب بروز عوارض جانبی شود. پزشک دوز و مقدار مکمل را متناسب با نوع و شدت کمبود ویتامین موثر در ایجاد خشکی دهان تجویز می‌کند.
خیر. کمبود ویتامین یکی از دلایل خشکی دهان است. عوامل دیگری هم مانند استرس، دیابت، آسیب کبدی و بیماری‌های دهان و دندان می‌توانند علت خشکی دهان باشند.
بله. در اغلب موارد با رژیم غذایی غنی از میوه و سبزیجات تازه، پروتئین، لبنیات و دانه‌های روغنی مفید می‌توان کمبود ویتامین‌های بدن را جبران کرد.
منابع: healthycel | everydayhealth
![درمان سریع زخم دهان؛ [۵ درمان خانگی + بهترین داروها]](https://www.darmankade.com/blog/wp-content/uploads/2025/09/Mouth-ulcers-1-150x150.webp)
