Lymphocyte در آزمایش خون؛ بررسی علت کاهش و افزایش لنفوسیت

لنفوسیت (Lymphocyte) که به اختصار به آن Lymph یا Lym می‌گویند، نوعی گلبول‌ سفید است که نقش بسیار مهمی در دفاع از بدن در برابر عوامل بیماری‌زا مانند ویروس‌ها، باکتری‌ها و حتی سلول‌های سرطانی ایفا می‌کند. این سلول بخش حیاتی سیستم ایمنی بدن به شمار می‌رود و حدود ۲۰ تا ۴۰ درصد گلبول‌های سفید خون را تشکیل می‌دهد. از این‌رو بررسی lymphocyte در آزمایش خون می‌تواند سرنخ‌های ارزشمندی درباره وضعیت سلامت عمومی و عملکرد سیستم ایمنی ارائه ‌دهد. اگر می‌خواهید بدانید افزایش یا کاهش این سلول چه معنایی دارد و به دلیل چه بیماری‌هایی رخ می‌دهد، این مقاله از مجله درمانکده را تا انتها دنبال کنید.

انواع لنفوسیت‌‌های خون

سه نوع لنفوسیت وجود دارد که هر کدام از آن‌ها عملکرد خاصی را در بدن بر عهده دارد:

۱. سلول‌های T

سلول‌های T فراوان‌ترین نوع لنفوسیت هستند و حدود ۷۰ درصد لنفوسیت‌های موجود در جریان خون را تشکیل می‌دهند. این سلول‌ها در مغز استخوان تولید می‌شوند، اما فرآیند بلوغ خود را در غده تیموس طی می‌کنند. آن‌ها در ایمنی سلولی نقش دارند؛ به این معنی که بدون استفاده از آنتی‌بادی (پادتن) می‌توانند سایر سلول‌های ایمنی را برای حمله به عوامل بیگانه فعال ‌کنند. زیرگروهی از سلول‌های T به نام سلول‌های T سیتوتوکسیک مستقیما به سلول‌های آلوده به ویروس یا سلول‌های سرطانی حمله می‌کنند.

۲. سلول‌های B

سلول‌های B تقریبا ۲۵ درصد لنفوسیت‌های موجود در جریان خون را تشکیل می‌دهند. آن‌ها در مغز استخوان تولید و بالغ می‌شوند و در ایمنی هومورال نقش دارند. به عبارت دیگر، در پاسخ به عفونت یا بیماری اقدام به تولید آنتی‌بادی می‌کنند. این آنتی‌بادی‌ها به عوامل بیماری‌زا متصل می‌شوند و حمله سیستم ایمنی را هدایت می‌کنند. همچنین به بدن کمک می‌کنند عوامل بیماری‌زا را به خاطر بسپارد تا در صورت بازگشت دوباره آن‌ها، واکنش سریع‌تری نشان دهد.

بیشتر بدانید:wbc در آزمایش خون به چه معناست؟مقدار خطرناک wbc چقدر است؟

۳. سلول‌های کشنده طبیعی

سلول‌های کشنده طبیعی (NK) تقریبا ۷ درصد لنفوسیت‌های موجود در جریان خون را تشکیل می‌دهند و به ‌عنوان اولین خط دفاعی سیستم ایمنی بدن عمل می‌کنند. آن‌ها در مغز استخوان، گره‌های لنفاوی، غده تیموس و کبد تشکیل می‌شوند و بخشی از ایمنی ذاتی بدن به شمار می‌روند؛ به این معنی که بدون نیاز به آنتی‌بادی مستقیما به سلول‌های آلوده یا سرطانی حمله می‌کنند و آن‌ها از بین می‌برند. سلول‌های NK در مقایسه با سلول‌های B یا T از دقت کمتری برخوردارند، اما با سرعت بیشتری به محل عفونت می‌رسند و به آن واکنش نشان می‌دهند.

وظیفه لنفوسیت‌ها چیست؟

قبل از اینکه در مورد نحوه تفسیر lymphocyte در آزمایش خون صحبت کنیم، بد نیست وظایف این سلول‌ را توضیح دهیم. لنفوسیت‌ها مانند ارتش بدن عمل می‌کنند. آن‌ها به سیستم ایمنی کمک می‌کنند با سلول‌های سرطانی، ویروس‌ها و باکتری‌ها (آنتی‌ژن‌ها) مبارزه کند. این سلول‌ها در سراسر بدن پراکنده‌اند، اما به محض ورود یک عامل بیماری‌زا بلافاصله گرد هم می‌آیند تا با آن مقابله کنند. آن‌ها مسئول تولید پادتن هستند، سلول‌های آلوده به ویروس و سلول‌های تومور را از بین می‌برند و واکنش‌های ایمنی بدن را تنظیم می‌کنند.

علاوه بر این، لنفوسیت‌ها می‌توانند به یک نوع سلول حافظه تبدیل شوند که به دستگاه ایمنی کمک می‌کند هر آنتی‌ژنی که با آن برخورد داشته است را به خاطر بسپارد. وقتی سلول‌های حافظه دوباره با همان آنتی‌ژن مواجه می‌شوند، بلافاصله به آن واکنش نشان می‌دهند. به همین دلیل است که بعضی از عفونت‌ها مانند سرخک یا آبله‌مرغان معمولا فقط یک بار در بدن ایجاد می‌شوند یا واکسن‌ها می‌توانند از بروز بعضی از بیماری‌ها جلوگیری کنند.

لنفوسیت‌ها در مغز استخوان ساخته شده و بعد از بلوغ وارد جریان خون می‌شوند. لنفوسیت‌های بالغ در خون و همه بخش‌های دستگاه لنفاوی یافت می‌شوند. دستگاه لنفاوی مجموعه‌ای از اندام‌ها، رگ‌ها و بافت‌ها است که هم از بدن در برابر عفونت محافظت می‌کند و هم در حفظ تعادل مایعات نقش دارد.

آزمایش‌های رایج برای بررسی لنفوسیت‌ها

امروزه از انواع آزمایش خون برای بررسی تعداد لنفوسیت‌ها استفاده می‌شود، از جمله:

۱. آزمایش شمارش کامل خون

آزمایش شمارش کامل خون (CBC) یکی از رایج‌ترین تست‌هایی است که برای بررسی وضعیت لنفوسیت‌ها توصیه می‌شود. اگر می‌خواهید بدانید منظور از cbc در آزمایش خون چیست، باید بگوییم که این آزمایش اجزای مختلف خون که شامل موارد زیر هستند را اندازه‌گیری می‌کند:

• گلبول‌های سفید
• گلبول‌های قرمز
• پلاکت‌ها (سلول‌هایی که در لخته شدن خون نقش دارند)
• هموگلوبین (پروتئین موجود در گلبول‌های قرمز که اکسیژن را به سراسر بدن حمل می‌کند)
• هماتوکریت (درصد گلبول‌های قرمز نسبت به حجم کل خون)

اگر خون‌گیری فقط برای آزمایش CBC انجام شود، به ناشتا بودن نیاز ندارید. اما در سایر موارد ممکن است لازم باشد از چند ساعت قبل از آزمایش از خوردن غذا و نوشیدن مایعات بپرهیزید.

۲.فلوسایتومتری

فلوسیتومتری یک آزمایش مبتنی بر لیزر است که تفاوت‌های شیمیایی و فیزیکی سلول‌ها یا ذرات را تشخیص می‌دهد. پزشکان معمولا زمانی از این روش استفاده می‌کنند که به اطلاعات زیادی در مورد مغز استخوان، خون و سایر مایعات بدن نیاز داشته باشند. فلوسیتومتری می‌تواند به تشخیص بیماری‌های مختلف از جمله بیماری‌های عفونی و سرطان کمک کند.

۳. غربالگری سلول‌های B و T

پزشکان معمولا این آزمایش را در صورت مشاهده‌ علائمی که نشان‌دهنده‌ ضعف سیستم ایمنی هستند، تجویز می‌کنند. از این آزمایش همچنین برای بررسی علائم سرطان خون و سرطان مغز استخوان و تمایز میان بیماری‌های سرطانی و غیر سرطانی استفاده می‌شود.

برای انجام این آزمایش، پزشک به نمونه‌ای از خون شما نیاز دارد. این نمونه می‌تواند از طریق سوراخ کردن نوک انگشت یا پاشنه پا (در نوزادان) گرفته شود. پس از گرفتن نمونه خون، آزمایش در ۲ مرحله انجام می‌شود:

• لنفوسیت‌ها از سایر اجزای خون جدا می‌شوند.
• به نمونه خون نشانگر افزوده می‌شود تا پزشک بتواند سلول‌های T و B را از یکدیگر تشخیص دهد.

مشاهده بیشتر : لیست بهترین متخصصان خون

مقدار نرمال lymphocyte در آزمایش خون

تعداد لنفوسیت در آزمایش خون ممکن است تحت تاثیر عواملی مانند سن، نژاد، جنسیت، ارتفاع محل زندگی و سبک زندگی تغییر کند. همچنین این مقدار می‌تواند بین آزمایشگاه‌های مختلف متفاوت باشد. چون هر آزمایشگاه ممکن است از روش‌ متفاوتی برای اندازه‌گیری و تفسیر نتایج آزمایش خون استفاده کند.

مقدار lymphocyte در آزمایش خون باید چند باشد؟

لنفوسیت‌ها تقریبا ۲۰ تا ۴۰ درصد گلبول‌های سفید خون را تشکیل می‌دهند. اگرچه تعداد این سلول‌ها تحت تاثیر عوامل مختلفی قرار می‌گیرد، اما محدوده طبیعی در بزرگسالان بین ۱۰۰۰ تا ۴۸۰۰ لنفوسیت در هر میکرولیتر خون تعریف می‌شود. ایجاد هر گونه تغییر غیر عادی در تعداد لنفوسیت‌ها ممکن است نشانه بیماری باشد و باید توسط پزشک بررسی شود.

مقدار lymphocyte در آزمایش خون کودکان چیست؟

تعداد لنفوسیت‌ها در کودکان سالم ممکن است در یک محدوده مشخص به ‌صورت طبیعی نوسان داشته باشد. در کودکان، محدوده طبیعی Lymph در آزمایش خون بین ۳۰۰۰ تا ۹۵۰۰ سلول در هر میکرولیتر خون است.

تفسیر lymphocyte در آزمایش خون

اگرچه تعداد Lym در آزمایش خون به‌ تنهایی نمی‌تواند به تشخیص قطعی بیماری منجر شود، اما زمانی که در کنار سایر نتایج آزمایش CBC بررسی شود، می‌تواند به پزشک در تشخیص دقیق بیماری و تصمیم‌گیری درباره انجام آزمایش‌های تکمیلی کمک کند. بنابراین ضروری است که درباره نتایج آزمایش خون خود با پزشک مشورت کنید تا تفسیر دقیق‌تری از داده‌ها به دست آورید.

علت بالا بودن lymphocyte در آزمایش خون

لنفوسیتوز یا افزایش تعداد لنفوسیت‌ نشانه‌ فعال شدن سیستم ایمنی بدن در پاسخ به یک بیماری یا وضعیت پزشکی خاص است. این وضعیت در عفونت‌های حاد (ناگهانی و کوتاه‌مدت) و مزمن (پایدار یا عودکننده) شایع است و ممکن است در بعضی از سرطان‌ها یا مشکلات غده تیروئید هم مشاهده شود.

از شایع‌ترین علل احتمالی بالا بودن wbc در آزمایش خون می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• لوسمی لنفوبلاستیک حاد (نوعی سرطان تهاجمی خون)
• لوسمی لنفوسیتی مزمن (سرطان خون با پیشرفت آهسته)
• عفونت‌های ویروسی کبد (هپاتیت A، B و C)
• ویروس نقص ایمنی انسانی (HIV)
• کم‌کاری تیروئید
• لنفوم‌ (سرطان‌ سیستم لنفاوی)
• مونونوکلئوز (که معمولا توسط ویروس اپشتین–بار ایجاد می‌شود)
• سیاه ‌سرفه
• سیفلیس (عفونت باکتریایی منتقله از راه جنسی)
• توکسوپلاسموز (عفونت انگلی)

درمان لنفوسیتوز بسته به علت آن متفاوت است و ممکن است شامل تجویز آنتی‌بیوتیک‌، داروهای ضد ویروس، هورمون‌های تیروئیدی یا در موارد مرتبط با سرطان شیمی‌درمانی، ایمنی‌درمانی یا پیوند سلول‌های بنیادی باشد.

پایین بودن lymphocyte در آزمایش خون نشانه چیست؟  

لنفوپنی یا کاهش تعداد لنفوسیت‌ نشان‌دهنده این است که یا لنفوسیت‌ها در حال از بین رفتن هستند یا به مقدار کافی تولید نمی‌شوند. در هر ۲ حالت، کاهش لنفوسیت می‌تواند توانایی بدن برای مقابله با عفونت‌ را کاهش دهد.

کاهش تعداد لنفوسیت‌ها ممکن است ناشی از بیماری‌های خود ایمنی یا عفونت‌های شدید و گسترده در بدن باشد. همچنین بعضی از داروها و اختلالات نادر ژنتیکی می‌توانند مغز استخوان را سرکوب کرده و در تولید لنفوسیت اختلال ایجاد کنند.

علل احتمالی لنفوپنی عبارت‌اند از:

• کم‌خونی آپلاستیک (کاهش گلبول‌های قرمز خون به دلیل نارسایی مغز استخوان)
• شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی
• کووید-۱۹ (بیماری کرونا)
• لنفوم هوچکین (یکی از ۲ نوع لنفوم اصلی)
• لوپوس (یک نوع بیماری خود ایمنی که چند اندام را درگیر می‌کند)
• سوءتغذیه
• نقص ایمنی مرکب شدید (اختلال ژنتیکی نادر با پاسخ ایمنی بسیار ضعیف)
• تب تیفوئید یا حصبه (یک نوع عفونت باکتریایی)
• مصرف داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی که معمولا برای جلوگیری از پس زدن عضو پیوندی یا درمان بیماری‌های خود ایمنی (برای مثال، کنترل علائم ام اس) تجویز می‌شوند

همانند لنفوسیتوز، درمان لنفوپنی بسته به علت آن متفاوت است. در موارد شدید، دارویی به نام ایمونوگلوبولین (IG)  ممکن است به ‌صورت تزریقی برای افزایش تعداد لنفوسیت‌ها تجویز شود. در بعضی موارد هم تزریق لنفوسیت‌های اهدایی یا پیوند سلول‌های بنیادی برای جایگزینی سلول‌های خونساز آسیب‌دیده انجام می‌شود.

بیشتر بدانید:wbc در آزمایش خون به چه معناست؟مقدار خطرناک wbc چقدر است؟

علائم پایین یا بالا بودن lymphocyte در آزمایش خون

لنفوسیتوز و لنفوپنی معمولا به‌خودی‌خود علائم خاصی ایجاد نمی‌کنند. اما اگر اختلال خونی یا سرطان باعث افزایش تعداد لنفوسیت‌ها شود، ممکن است علائمی مرتبط با آن بیماری بروز کند. این علائم اغلب شامل موارد زیر هستند:

• تورم غدد لنفاوی
• تعریق شبانه
• تب
• درد شکم
• کاهش اشتها
• تنگی نفس

تغییر در تعداد هر یک از سلول‌های خونی از جمله گلبول‌های سفید، گلبول‌های قرمز یا پلاکت‌ها ممکن است نشانه‌ یک مشکل زمینه‌ای باشد و به همین دلیل باید حتما توسط پزشک بررسی شود. برای آشنایی بیشتر با این موضوع می‌توانید مقاله‌ آیا پایین بودن پلاکت خون خطرناک است را در وب‌سایت درمانکده مطالعه کنید.

کلام پایانی

لنفوسیت‌ها نوعی گلبول سفید هستند که در مغز استخوان تولید می‌شوند و نقش حیاتی در سیستم ایمنی بدن ایفا می‌کنند. در شرایط طبیعی، تعداد مشخصی از این سلول‌ها در جریان خون وجود دارد. اما در صورت بیماری ممکن است تعداد آن‌ها به طور غیر طبیعی افزایش یا کاهش یابد. اگر در مورد نحوه تفسیر lymphocyte در آزمایش خون به راهنمایی نیاز دارید، می‌توانید از طریق وب‌سایت درمانکده و به صورت حضوری یا آنلاین با دکتر داخلی یا فوق تخصص خون مشورت کنید.

سوالات متداول

منابع: webmd, verywellhealth, my.clevelandclinic