مخملک یک بیماری نسبتا رایج در کودکان است که موجب ایجاد گلودرد و بثورات پوستی می‌شود. این بیماری در اثر یک باکتری به نام استرپتوکوک گروه A ایجاد می‌شود که نوعی سم در بدن تولید می‌کند. قدرت انتقال این بیماری بسیار زیاد است و از طریق قطرات تنفسی، تماس مستقیم و مصرف غذای آلوده به باکتری از فردی به فرد دیگر منتقل می‌شود. معمولا شیوع مخملک در کودکان بیشتر است، اما ممکن است بزرگسالان را هم تحت تاثیر قرار دهد.
آشنایی با علائم مخملک در کودکان به والدین کمک می‌کند که هر چه سریع‌تر بیماری را تشخیص دهند و پروسه درمان را شروع کنند. در این مقاله از مجله درمانکده درباره اینکه مخملک در کودکان چیست، چه علائمی دارد و چگونه درمان می‌شود، صحبت می‌کنیم. با ما همراه باشید.
فهرست محتوا:
علائم مخملک در کودکان
در اکثر موارد، این بیماری به صورت خفیف بروز می‌کند. کودکان مبتلا به مخملک خفیف ممکن است بیماری را بدون هیچ علائمی یا با علائم خفیف شبیه به آنفولانزا با کمی راش پوستی تجربه کنند.
معمولا علائم مخملک حاد در کودکان شدت بیشتری دارد و به صورت تب و بثورات پوستی ایجاد می‌شود. بنابراین لازم است در این شرایط برای درمان فرزندتان از متخصص اطفال کمک بگیرید.
در ادامه می‌توانید عکس مخملک در کودکان را مشاهده کنید:
بیشتر بدانید: رایج ترین بیماری های روماتیسمی کدامند؟
۱. علائم عمومی
از رایج‌ترین علائم عمومی تب مخملک در کودکان می‌توان به تب بالای ۳۸ درجه سانتی‌گراد، گلودرد، بی‌اشتهایی و مشکل در بلع غذا اشاره کرد. سایر علائم عبارت‌اند از:
- گلودرد
- بدن‌درد
- دل‌درد
- حالت تهوع و استفراغ
۲. علائم فیزیکی
علائم فیزیکی مخملک معمولا با توجه به شدت بیماری در کودکان به شکل‌های مختلفی بروز می‌کند. در بعضی از کودکان بیماری فقط با علائم فیزیکی ظاهر می‌شود و هیچ عارضه دیگری ایجاد نمی‌کند. اما در سایر موارد ممکن است کودک ترکیبی از علائم مختلف را تجربه کند.
از رایج‌ترین علائم فیزیکی مخملک در کودکان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- سفید شدن سطح روی زبان (در اوایل بیماری)
- قرمز و ناهموار شدن زبان یا زبان توت‌فرنگی (در صورت پیشرفت بیماری)
- قرمز شدن گلو
- متورم و قرمز شدن لوزه‌ها
- ایجاد لکه‌های سفید و چرکی روی لوزه‌ها
- ایجاد جوش‌های ریز و قرمز روی سقف دهان
- تورم غدد لنفاوی جلوی گردن
بیشتر بدانید: علت تب روماتیسمی در کودکان چیست؟
۳. علائم پوستی
یکی از رایج‌ترین علائم مخملک در کودکان بروز بثورات پوستی است. بثورات پوستی معمولا یک تا ۲ روز بعد از شروع بیماری ظاهر می‌شوند. در بعضی افراد ممکن است این بثورات قبل از سایر علائم بیماری یا حتی هفت روز پس از ابتلا به آن ظاهر شوند.
در بیشتر بیماران علائم بثورات پوستی پس از هفت روز برطرف می‌شوند و حالتی پوسته‌پوسته پیدا می‌کنند. در حقیقت، پوست کودک بعد از یک هفته شروع به لایه‌برداری می‌کند. معمولا لایه‌برداری بثورات تا چند هفته ادامه دارد تا پوست کاملا ترمیم شود و به شرایط نرمال برگردد.
از ویژگی‌های علائم پوستی مخملک می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- لکه‌ها و جوش‌های روی پوست قرمز و زبر هستند و ممکن است شبیه به آفتاب‌سوختگی به نظر برسند.
- گاهی‌اوقات خطوط قرمز رنگ معروف به پاستیا روی پوست ایجاد می‌شود. این خطوط معمولا از روی گردن، زیربغل، کشاله ران، کم و ران‌ها شروع می‌شوند و به تمام نواحی بدن می‌رسند.
- ممکن است علائم پوستی در ابتدا به صورت لکه‌های کوچک و قرمز باشند. اما بعد از مدتی زیاد شوند و حالت زبر پیدا کنند.
- معمولا میزان قرمزی بثورات پوستی در زیر بغل، آرنج و کشاله ران کمتر است.
- در بعضی از بیماران بثورات پوستی با خارش همراه است.
- معمولا بثورات پوستی به ناحیه صورت سرایت نمی‌کنند، اما در بسیاری از کودکان ممکن است گونه‌ها برافروخته و قرمز شوند.
بیشتر بدانید: بیماری مخملک چیست؟
منظور از زبان توت‌فرنگی در مخملک چیست؟
یکی از رایج‌ترین علائم مخملک در کودکان زبان توت‌فرنگی است. معمولا در ابتدا زبان کودک سفید یا زرد رنگ می‌شود. اما بعد از چند روز رنگ آن به قرمز تغییر پیدا می‌کند و زبان کمی متورم می‌شود. سپس دانه‌های ریز و قرمزی روی زبان ظاهر می‌شوند که به این عارضه زبان توت‌فرنگی می‌گویند.
بیشتر بدانید: نیش زنبور خطرناک است؟
زمان مراجعه به پزشک
اگر بعد از یک هفته علائم کودک کاهش پیدا نکرد یا پس از یک دوره درمان دوباره علائم بیماری ظاهر شد، فرزندتان را نزد متخصص اطفال ببرید. به یاد داشته باشید کودکانی که در معرض باکتری قرار گرفته‌اند باید به سرعت توسط پزشک معاینه شوند و در صورت ابتلا به بیماری، پروسه درمان خود را شروع کنند.
اگر فرزندتان تب بالاتر از ۳۸ درجه سانتی‌گراد، بثورات پوستی شدید یا تورم غدد لنفاوی را تجربه می‌کند، حتما به پزشک مراجعه کنید. همچنین در صورت مشاهده علائم زیر فورا به دنبال کمک اورژانسی باشید:
- تنگی نفس
- تنفس سریع یا پرسروصدا
- سرفه شدید
- درد قفسه سینه
- ناتوانی در بلع مایعات یا بزاق
- احساس گیجی و کمبود انرژی
- کم‌آبی بدن
- استفراغ یا اسهال مداوم
- کاهش دمای بدن به زیر ۳۵/۵ درجه سانتی‌گراد (به خصوص در شیرخواران کمتر از ۲ ماه)
بیشتر بدانید: علائم تب روماتیسمی یا مخملک چیست؟
روش تشخیص مخملک در کودکان
پزشک گلو، زبان، لوزه‌ها، غدد لنفاوی و پوست کودک را معاینه می‌کند و تست سریع استرپتوکوکی را انجام می‌دهد. این تست با استفاده از سواب و نمونه‌گیری از گلو انجام می‌شود و به سرعت نشان می‌دهد که آیا بیماری به باکتری استرپتوکوک گروه A مربوط است یا خیر.
اگر نتیجه آزمایش سریع استرپتوکوکی منفی باشد اما پزشک هنوز به مخملک شک داشته باشد، کشت گلو را پیشنهاد می‌دهد. در این روش، نمونه جمع‌آوری‌شده از گلو به آزمایشگاه فرستاده می‌شود. کشت گلو در کودکان و نوجوانان بسیار مهم است. چون مخملک درمان‌نشده می‌تواند در آن‌ها به عوارض جدی مثل تب روماتیسمی منجر شود.
روش درمان مخملک در کودکان
راه‌کارهای زیر به درمان این بیماری در کودکان کمک می‌کنند:
۱. دارودرمانی
مصرف آنتی‌بیوتیک بهترین درمان مخملک در کودکان است. آنتی‌بیوتیک‌ها مدت زمان بیماری را کاهش می‌دهند، علائم را بهبود می‌بخشند و از بروز عوارض جانبی جدی مثل تب روماتیسمی جلوگیری می‌کنند. کودکان باید دقیقا طبق دستور پزشک از این داروها استفاده کنند تا سریع‌تر بهبود یابند. قطع زودهنگام آنتی‌بیوتیک باعث برگشت عفونت و بدتر شدن علائم می‌شود.
داروهای بدون نسخه (OTC) مثل ایبوپروفن و استامینوفن هم می‌توانند تب و درد ناشی از مخملک را بهبود بخشند. اما قبل از دادن آن‌ها به فرزندان باید با متخصص اطفال مشورت کنید.
۲. درمان‌های خانگی و سنتی
درمان مخملک در کودکان با طب سنتی یا راه‌کارهای خانگی به کنترل علائم بیماری کمک می‌کند. اما هرگز نباید آن‌ها را جایگزین توصیه‌های پزشک کرد. درمان خانگی مخملک در کودکان شامل موارد زیر است:
- از فرزندتان بخواهید استراحت کند.
- کودک را به نوشیدن آب فراوان تشویق کنید.
- از کودک بخواهید که آب نمک غرغره کند. برای درست کردن آب نمک باید یک‌چهارم قاشق چای‌خوری نمک خوراکی را با یک لیوان آب گرم مخلوط کنید. آب نمک برای درمان مخملک در کودکان زیر دو سال یا کودکانی که ممکن است آن را ببلعند، گزینه مناسبی نیست.
- برای تسکین گلودرد می‌توانید به کودک عسل بدهید. اما هرگز برای درمان مخملک در کودکان زیر یک سال از عسل استفاده نکنید.
- غذاهای نرم مثل سوپ به کودک بدهید و برای درست کردن این غذاها از مواد محرک مثل ادویه‌های تند استفاده نکنید.
- از تماس کودک با دود دست دوم سیگار جلوگیری کنید.
روش پیشگیری از مخملک در کودکان
در حال حاضر، هیچ واکسنی برای پیشگیری از مخملک وجود ندارد. اما رعایت نکات بهداشتی زیر می‌تواند احتمال ابتلای کودکان را به آن کاهش دهد:
- نحوه شستن دست‌ها با آب و صابون را به فرزندتان آموزش دهید.
- به کودک خود بگویید که دهان و بینی خود را هنگام عطسه یا سرفه با دستمال تمیز بپوشاند.
- به فرزندتان یاد بدهید که هرگز ظروف غذای خود را با دیگران به اشتراک نگذارد.
کلام پایانی
علائم مخملک در کودکان معمولا در مراحل ابتدایی شباهت زیادی به آنفولانزا دارد. اما بعد از چند روز که بثورات پوستی ظاهر می‌شوند، تشخیص بیماری بسیار ساده خواهد بود.
مخملک بسیار واگیردار است. اما زمانی که کودک مصرف آنتی‌بیوتیک را شروع می‌کند، پس از ۲۴ ساعت دیگر بیماری را به سایر افراد منتقل نخواهد کرد.
عدم درمان به‌موقع مخملک ممکن است در بعضی از افراد به آبسه گلو و تب روماتیسمی منجر شود. اگر کودک شما به مخملک مبتلا شده است، می‌توانید از طریق سایت درمانکده از متخصص اطفال برای ویزیت حضوری یا مشاوره آنلاین وقت بگیرید. دکتر روماتولوژی هم می‌تواند عوارض مخملک از جمله تب روماتیسمی را درمان کند.
سوالات متداول
این بیماری در کودکان با علائم مختلف مثل بثورات پوستی، تب، قرمز شدن گونه‌ها، بزرگ شدن غدد لنفاوی و مشکل در بلع مشخص می‌شود. بثورات پوستی ناشی از مخملک معمولا به رنگ صورتی و قرمز هستند و ممکن است شبیه به آفتاب‌سوختگی به نظر برسند.
در اکثر کودکان بثورات پوستی از سینه و شکم شروع می‌شوند و خیلی زود به سایر بخش‌های بدن مثل گوش، گردن، آرنج، کشاله ران و داخل ران‌ها می‌رسند. در بعضی از افراد این بثورات همراه با خارش هستند.
مخملک یک عفونت باکتریایی است که توسط استرپتوکوک گروه Aایجاد و از راه تنفس، سرفه، عطسه و لمس پوست کودک بیمار به سایر افراد منتقل می‌شود. در بسیاری از موارد استفاده از حوله، لباس یا ملحفه آلوده هم موجب انتقال بیماری می‌شود.
اگر فکر می‌کنید فرزندتان مخملک دارد، به متخصص اطفال مراجعه کنید. پزشک می‌تواند این بیماری را با آنتی‌بیوتیک درمان کند و جلوی عوارض جدی آن را بگیرد.
منابع: nhsinform، cdc، mayoclinic
