قطع عضو در دیابت یکی از تلخ‌ترین بخش‌های این بیماری است که درصد کمی از افراد مبتلا به دیابت با آن مواجه می‌شوند. درواقع آسیب عصبی و کاهش گردش خون از مهم‌ترین عوارض دیابت هستند که منجر به بروز زخم‌های پوستی به خصوص روی پا می‌شوند. در صورتی که این زخم‌ها به‌موقع مدیریت و درمان نشوند، لازم است فرد برای قطع عضو تحت عمل جراحی قرار بگیرد . خبر خوب این است که کنترل میزان قند خون در کنار مراقبت از اعضای بدن به خصوص پاها می‌تواند از بروز این مشکل تا حد زیادی جلوگیری کند. آمارها نشان می‌دهد که در هر 30 ثانیه در دنیا یک نفر به دلیل عوارض ناشی از دیابت یک عضو از بدن خود را از دست می‌دهد. اما علت قطع عضو پا در دیابت چیست و چطور می‌توان از قطع عضو در دیابت جلوگیری کرد؟ در این مقاله از مجله درمانکده می‌توانید با هر آن چیزی که لازم است در مورد قطع پا در دیابت بدانید آشنا شوید.
فهرست محتوا:
عوامل موثر بر قطع عضو در دیابت
قطع عضو در دیابت مشکلی نیست که همه افراد دیابتی‌ها با آن مواجه شوند. عدم کنترل میزان قند خون و همچنین رعایت نکردن برخی تمهیدات می‌تواند خطر قطع عضو در دیابت را تا حد زیادی افزایش دهد. در ادامه می‌توانید با عوامل موثر بر قطع پا در دیابت آشنا شوید.
- سطح قند خون بالا و کنترل نشده
- استعمال سیگار و دخانیات
- آسیب عصبی در پا
- پینه و یا میخچه پا
- بدشکلی پا
- گردش خون ضعیف در بازوها و پاها
- سابقه زخم پا
- سابقه قطع عضو در گذشته
- مشکلات بینایی
- بیماری‌های کلیوی
- فشارخون بالای 140/80 میلی‌متر جیوه
در صورت داشتن چنین عواملی حتما به یک متخصص غدد مراجعه کنید.
بیشتر بدانید: علت دیابت چیست؟
بیشتر بدانید: رژیم غذایی دیابتی؛ بهترین و بدترین غذاها برای کنترل قند خون
روش‌های پیشگیری از قطع عضو پا بیماران دیابتی
پیشگیری از قطع پا در پا دیابت در اکثر مواقع با مراقبت‌های ساده و رعایت نکاتی کاربردی امکان‌پذیر خواهد بود. در ادامه می‌توانید با روش‌های جلوگیری از قطع عضو در دیابت آشنا شوید.
کنترل قند خون
بهترین راهکار برای جلوگیری از قطع عضو در دیابت کنترل میزان قند خون در افراد دیابتی است. پیروی از یک رژیم غذایی یالم، ورزش روزانه و اندازه‌گیری قند خون به صورت مرتب در کنار مصرف درست داروهای تجویز شده توسط دکتر می‌تواند به کنترل قند خون و جلوگیری از بروز مشکلات بعدی کمک زیادی کند.
بررسی روزانه پاها
موضوع دیگری که در مورد پیشگیری از قطع عضو در بیماران دیابتی موثر است، مراقبت صحیح از پاها است. افرادی که به دیابت مبتلا هستند باید روزانه پاهای خود را از نظر بریدگی، ترک‌خوردگی، زخم، قرمزی، حساسیت و تورم بررسی کنند.
بیشتر بدانید: انواع دیابت: روش های تشخیص و درمان
شستشوی روزانه پاها
شستشوی روزانه پاها با آب گرم یکی دیگر از راهکاری موثر برای پیشگیری از مشکلات جدی در پا است. برای این که پینه یا خشکی روی پا ایجاد نشود، بهتر است پاها را بعد از خیس کردن به‌آرامی با سنگ پا ماساژ دهید تا پوستتان نرم و یکدست شود.
استفاده از کرم مرطوب‌کننده
استفاده مرتب از کرم مرطوب‌کننده نیز برای جلوگیری از ترک‌خوردگی و نفوذ باکتری‌ها به پوست پا اهمیت زیادی دارد. سعی کنید هر روز بعد از شستن پاها از یک مرطوب‌کننده قوی برای پاهای خود استفاده کنید.
بیشتر بدانید: علائم دیابت در مردان چیست؟ + راهنمایی کامل
عدم آسیب به پوست
اگر روی پوست شما ضایعاتی مثل میخچه، خشکی و یا زگیل ایجاد شده به‌هیچ‌عنوان خودتان در خانه اقدام به برداشتن آن نکنید و حتما برای این مشکل از یک متخصص کمک بگیرید.
کوتاه کردن ناخن‌ها
سعی کنید به‌طور مرتب ناخن‌های پایتان را کوتاه کنید و حتما بعد از کوتاهی ناخن از سوهان استفاده کنید تا ناخنتان تیز نباشد. در صورتی که این کار برایتان سخت است، می‌توانید از کسی برای کوتاهی ناخن‌ها کمک بگیرید.
بیشتر بدانید: بیماری دیابت چیست؟
پوشیدن جوراب
اگر به دیابت مبتلا هستید، برای جلوگیری از قطع عضو در دیابت به‌هیچ‌عنوان نباید پابرهنه راه بروید. زیرا این موضوع می‌تواند خطر آسیب به پوست پا را چند برابر افزایش دهد. سعی کنید در خانه و قبل از پوشیدن کفش حتما از جوراب‌های نخی و تمیز استفاده کنید. به خاطر داشته باشید که جوراب‌های تنگ برای شما مناسب نیستند و موجب کاهش جریان خون به پا می‌شوند.
پوشیدن کفش مناسب
خریدن کفش راحت یکی از مهم‌ترین کارهایی است که باید بعد از ابتلا به دیابت انجام دهید. کفش‌هایی را خریداری کنید که دارای کفی طبی هستند و فشار اضافی به پا وارد نمی‌کنند. از پوشیدن کفش‌های تنگ، پاشنه بلند و باریک جدا خودداری کنید، زیرا این کفش‌ها موجب آسیب به پا می‌شوند. در صورتی که نمی‌توانید کفش موردنظرتان را پیدا کنید و یا سایز پاهایتان با هم متفاوت است، می‌توانید از کفش‌های سفارشی ارتوپدی با طراحی خاص که دقیقا برای پاهای شما ساخته شده استفاده کنید.
عدم استعمال دخانیات
سیگار کشیدن گردش خون را مختل می‌کند و میزان اکسیژن‌رسانی به بافت‌ها را کاهش می‌دهد. برای جلوگیری از بدتر شدن زخم‌ها و بهبود درمان بهتر است هر چه زودتر سیگار کشیدن را کنار بگذارید.
انجام معاینات پا به صورت مرتب
به منظور جلوگیری از بروز مشکلات احتمالی بهتر است به صورت مرتب نزد پزشک بروید تا پاهای شما از نظر آسیب‌های عصبی، گردش خون و مشکلات دیگر بررسی شود. حداقل 1 بار در سال برای معاینه پاها از پزشک کمک بگیرید تا از سلامت پاهای خود مطمئن باشید.
بیشتر بدانید: آیا دیابت در کودکان قابل درمان است؟ + علائم دیابت کودکان
علائم هشداردهنده قبل از قطع عضو در بیماران دیابتی
ضرورت انجام قطع پای دیابتی در برخی شرایط خاص برای حفظ جان بیمار امری اجتناب‌ناپذیر است. درواقع بروز برخی علائم خاص به فرد هشدار می‌دهد که در حال نزدیک شدن به شرایط بحرانی است و اگر هر چه سریع‌تر مشکل درمان نشود، لازم است عضو موردنظر قطع شود. اما چه علائمی در بیماران دیابتی وجود دارد که اوج خطر را هشدار می‌دهد؟ در ادامه می‌توانید با برخی علائم خطرناک در بیماران دیابتی که می‌توانند زمینه قطع عضو را فراهم کنند، آشنا شوید.
- ناخن‌های فرورفته پا
- تاول زدن پا
- ایجاد برجستگی‌های گوشتی و لکه‌های تیره در کف پا
- مشکل پای ورزشکار
- ایجاد زخم باز یا خونریزی از پاها
- تورم و سرخی پا
- احساس گرما در یک منطقه خاص
- درد پا
- تغییر رنگ پوست
- بد بو شدن پا
- عدم بهبود زخم بعد از 1 تا 2 هفته
- بزرگ شدن اندازه زخم بیشتر از 2 سانتی‌متر
- ایجاد زخم‌های عمیق در پا
در صورت داشتن چنین علائمی از طریق مشاوره با متخصص غدد مشورت کنید.
بیشتر بدانید: آزمایش دیابت از ادرار
علت قطع عضو پا در دیابت
دیابت موجب کاهش جریان خون به پاها می‌شود و از همین رو افراد دیابتی بیشتر از سایرین در معرض ایجاد زخم در پاهای خود قرار دارند. از طرف دیگر برخی افراد مبتلا به دیابت ممکن است احساس خود را در پا از دست بدهند و متوجه بروز زخم در پاهای خود نشوند. عدم بهبود این زخم‌ها موجب بروز عفونت و از دست دادن احتمالی پاها خواهد شد.
در حقیقت گاهی قطع عضو تنها راه درمان است. در بیشتر مواقع قطع عضو در دیابت زمانی انجام می‌شود که بافت کاملا مرده باشد یا عفونت شدید در عضو ایجاد شده باشد که زندگی فرد را تهدید کند که در این شرایط تنها راه درمان قطع کردن پا است. برای این کار جراح بافت آسیب‌دیده را جدا می‌کند تا بافت سالم حفظ شود و دچار مشکل نشود. پس از جراحی قطع عضو در دیابت بیمار تا چند روز در بیمارستان تحت نظر می‌ماند و سپس حدود 4 تا 6 هفته طول می‌کشد تا به‌طور کامل بهبود پیدا کند.
بیشتر بدانید: همه چیز درباره آزمایش خون دیابت
سخن نهایی
دیابت یکی از رایج‌ترین بیماری‌های عصر حاضر است که می‌تواند زمینه بروز بیماری‌های دیگر را نیز در فرد ایجاد کند. کنترل صحیح بیماری در کنار انجام مراقبت‌های منظم می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌هایی نظیر بیماری قلبی، بیماری‌های کلیوی، نوروپاتی و همچنین قطع پا در دیابت را تا حد زیادی کاهش دهد. مراجعه به‌موقع به پزشک و همچنین انجام معاینات مرتب پا توسط متخصص می‌تواند از بروز این مشکلات جلوگیری کند. اگر به دیابت مبتلا هستید، بهتر است حداقل سالی یک بار برای معاینه پا به پزشک مراجعه کنید و برای کنترل قند خون سبک زندگی خودتان را تغییر دهید و در کنار مصرف غذاهای سالم حتما فعالیت بدنی داشته باشید و درمانکده را دنبال کنید و سلامت جسمی خود را تامین کنید.
بیشتر بدانید: نحوه انجام عمل تیروئیدکتومی
سوالات متداول
آمارها نشان می‌دهد که تنها 4 تا 10 درصد از افراد مبتلا به دیابت با مشکلات مربوط به زخم پا روبرو می‌شوند. در این میان حدود 60 تا 80 درصد زخم‌های پا بهبود پیدا می‌کنند. 10 تا 15 درصد از زخم‌ها به سختی درمان می‌شوند و از 5 تا 24 درصد از زخم‌های پا نیز پس از 6 تا 18 ماه ارزیابی اولیه به قطع عضو منجر می‌شوند.
زمانی که زخم در پا یا ساق پا بعد از مدتی بهبود پیدا نکند، به منظور جلوگیری از عفونت و پیشرفت زخم پزشک ناچار به قطع عضو در بیمار است.
در قطع عضو مینور تنها بخش کوچکی از پا مثل انگشتان پا یا مچ پا قطع می‌شود، اما در قطع عضو ماژور لازم است پاهای فرد از قسمت بالا یا پایین زانوها قطع شود.
منابع: mayoclinic، medicalnewstoday، healthline
