دیابت در کودکان بیماری‌ای نیست که بخواهید از کنار آن راحت بگذرید. مرض قند بیماری خاموشی است که ناگهان متوجه آن می‌شوید. مثلا ممکن است احساس کنید کوکتان انرژی لازم برای بازی کردن را ندارد. شاید فکر می‌کنید بیش از حد خسته است. اخیرا، کودکان دچار شب ادراری میشود؛ در حالیکه قبلا با چنین مشکلی مواجه نبوده‌اید. اگر بخواهید به تنهایی با دیابت کودکان مقابله کنید، شاید بیماری شما را مغلوب کند. در حالیکه با کمک پزشک متخصص درصد پیروزی شما بسیار بیشتر است. این مقاله از مجله درمانکده سعی کرده است سهمی در این پیروزی داشته باشد.
بیشتر بخوانید: قطع عضو بیماران دیابتی؛ چگونه دیابت بر پا تاثیر می گذارد؟
بیشتر بخوانید: عفونت ادراری در کودکان و نوزادان؛ علائم، نحوه تشخیص و راه‌کارهایی برای پیشگیری از آن
دیابت کودکان چیست؟
قند خون بالا در کودکان زمانی اتفاق می‌افتد که سطح گلوکز بیش از حد در خون افزایش پیدا می‌کند. گلوکز قندی است که بدن برای تامین انرژی به آن نیاز دارد. این بیماری به طور کلی به دو دسته اصلی تیپ ۱ و تیپ ۲ تقسیم میشود.
دیابت تیپ یک معمولا به دلیل اختلالات ژنتیکی رخ می‌دهد. این دیابت در کودکان بیشتر شایع است. در طی آن غده لوزالمعده که به عنوان بخشی از دستگاه گوارش به‌شمار می‌رود، قادر به تولید هورمون انسولین نیست. این هورمون وظیفه هدایت گلوکز به سلول‌های بدن را دارد. وقتی انسولینی در بدن وجود ندارد، گلوکز نیز در اختیار سلول‌ها قرار نخواهد گرفت و در خون جمع میشود. به این ترتیب مرض قند در کودکان از همان بدو تولد بروز خواهد کرد.
دیابت نوع دو، همان مرض قندی است که ممکن است آن را با نام دیابت بزرگسالان نیز بشنوید. نام این بیماری شاید کمی گمراه کننده باشد. با افزایش چاقی، کم‌تحرکی و بی‌تحرکی در کودکان و نوجوانان، بروز دیابت نوع دو در این گروه سنی افزایش پیدا کرده و در واقع باید گفت زنگ خطر آن به صدا درآمده است.
به طور کلی میزان ابتلا به دیابت نوع دو بسیار بیشتر از نوع یک است. نوع دوم بیماری به دلیل رژیم غذایی و سبک نادرست زندگی بروز پیدا می‌کند، به همین دلیل قابل پیشگیری است.
در صورتی که کودک شما از علائم دیابت برخوردار بود بهترین کار رزرو نوبت دکتر متخصص غدد و متابولیسم است و یا از طریق مشاوره آنلاین با متخصص غدد سوالات خود را بپرسید تا در صورت ضرورت به دکتر مراجعه کنید.
بیشتر بخوانیم: غدد لنفاوی چه وظایفی دارند و در کجای بدن قرار گرفته‌اند؟
علت دیابت در کودکان چیست؟
اگر دیابت کودکان از نوع اول باشد، به عنوان یک بیماری ژنتیکی و خود ایمنی از آن یاد میشود. در این شرایط ژن‌هایی که باعث بروز بیماری می‌شوند، از والدین به فرزند انتقال پیدا خواهند کرد. در دیابت نوع یک، سیستم ایمنی بدن، به سلول‌های لوزالمعده که مسئول تولید انسولین هستند، حمله می‌کنند و آنها را از بین می‌برند. به این ترتیب بدن قادر به تولید این هورمون نخواهد بود. گلوکز تولید شده از مواد غذایی در خون تجمع می‌کند و به این ترتیب قند خون بالا رخ می‌دهد. البته گاهی اوقات ابتلا به برخی عفونت‌ها می‌تواند باعث بروز این نوع مرض قند نیز شود. علائم بیماری پس از چند هفته ظاهر می‌شوند.
دیابت نوع دو، به دلیل عادات اشتباه غذایی و همچنین نداشتن برنامه ورزشی مناسب بروز پیدا می‌کند. البته وراثت نیز از فاکتورهای ریسک آن به‌شمار می‌رود. با این حال اگر رژیم غذایی و سبک زندگی سالمی داشته باشید، به راحتی می‌توانید از بروز بیماری پیشگیری کرده و آن را کنترل کنید. علائم بیماری در مدت زمان طولانی بروز پیدا خواهند کرد. ممکن است کودک شما به این بیماری مبتلا باشد، اما علائم و نشانه‌ای از قند خون بالا را در او نبینید. به همین دلیل اگر در گروه پرخطر قرار دارید، لازم است آزمایش خون را جدی بگیرید. گاهی اوقات بیماری آنقدر پیشرفت می‌کند که به سایر ارگان‌های مهم بدن مانند کلیه آسیب وارد می‌کند.
بیشتر بخوانیم: دیابت چیست؟
پدر و مادرها، نشانه‌های دیابت در کودکان را بشناسید.
شب ادراری
برخی کودکان به شب ادراری مبتلا هستند. این مشکل می‌تواند دلایل متعددی مانند استرس یا بیماری‌های دستگاه ادراری داشته باشد. معمولا تا چهار سالگی ممکن است این مشکل را در فرزند خود مشاهده کنید. در صورتیکه این مشکل همچنان ادامه داشته باشد، باید نسبت به آن حساس باشید، چرا که شب ادراری می‌تواند به دلیل دیابت در کودکان باشد. بخصوص اگر کودک قبلا با چنین مشکلی مواجه نبوده و به یک باره دچار آن شده است. در مورد نوزادان می‌توان گفت، زود به زود پوشک خود را کثیف می‌کنند. این موضوع باید توسط مادر بررسی شود.
احساس تشنگی
وقتی کودک ادرار بیشتری را دفع می‌کند، سطح املاح در بدن بالا می‌رود وبه میل به نوشیدن آب نیز به طور غیر طبیعی در او افزایش پیدا می‌کند. این عارضه خود را با خشکی دهان و احساس تشنگی بیش از حد نشان می‌دهد.
کاهش وزن
به دنبال تشنگی و نوشیدن آب زیاد، کودک دیگر اشتهایی برای غذا خوردن ندارد، به این ترتیب دچار کاهش وزن خواهد شد.
خارش در ناحیه تناسلی و اطراف آن، احساس خستگی، عدم تمایل به بازی کردن، سردرد، اختلال در بینایی و طولانی شدن روند بهبود زخم از دیگر نشانه‌های دیابت در کودکان است.
بیشتر بخوانیم: با بیماری نیمن پیک و درمان آن آشنا شوید
علائم دیابت در کودکان زیر ۵ سال
یکی از نشانه‌های مهم دیابت کودکان زیر ۵ سال و بخصوص بین ۲ تا ۳ سال، وجود ترشحات چسبناک در ادرار آنها است. همچنین از خواب بیدار نشدن کودک نیز به عنوان علائم خطر دیابت در کودکان به‌شمار می‌رود. در این حالت احتمالا افت شدید قند خون رخ داده است. از اقدامات فوری در این زمان خوراندن مایع شیرین (آبمیوه) به همراه کمی شکر است.
چه فاکتورهایی ریسک بروز دیابت در کودکان را افزایش می‌دهد؟
- زایمان زودرس
- ابتلا مادر به دیابت بارداری
- ابتلا والدین به دیابت
- وراثت
- رژیم غذایی نادرست
- کم‌تحرکی و بی‌تحرکی
- اضافه وزن
- فشار خون بالا
- کلسترول بالا
- سندرم تخمدان پلی‌کیستیک در دوران بلوغ ریسک ابتلا دختران به این بیماری را افزایش می‌دهد.
بیشتر بخوانیم: کم کاری تیروئید یا هیپوتیروئیدیسم (hypothyroidism) + راهنمایی کامل
دیابت در کودکان از چه سنی شروع میشود؟
ابتلا به دیابت سن خاصی ندارد. تیپ یک آن از همان بدو تولد می‌تواند کودک را درگیر کند. دیابت نوع دو نیز با توجه فاکتورهای ریسک در هر سنی می‌تواند بروز کند. که برای آشنایی بیشتر با آن می‌توانید مقاله تفاوت بین دیابت نوع یک و دو را مطالعه کنید.
دیابت کودکان (تیپ ۲) معمولا در ابتدای نوجوانی تشخیص داده میشود. این امر به هورمون‌هایی است که در دوران بلوغ ترشح می‌شوند. آنها استفاده از انسولین را سخت‌تر می‌کنند. این موضوع در دختران اهمیت بیشتری دارد.
دیابت در کودکان و تغذیه آنها
در تغذیه کودکان مبتلا به مرض قند به نکات زیر دقت کنید:
- در کنار وعده‌های اصلی غذایی، حتما از میان وعده‌ها نیزاستفاده کنید. سعی کنید در طی روز حداقل ۶ وعده غذایی برای بیماران دیابتی در نظر بگیرید. برای اینکه بدانید از چه خوراکی‌هایی می‌توانید به عنوان میان‌وعده استفاده کنید، حتما با متخصص مشورت داشته باشید.
- غذای کودک را با توجه به میزان انسولینی که دریافت می‌کند، تنظیم کنید.
- به تغذیه کودک قبل از خواب توجه داشته باشید. تغذیه نادرست می‌تواند منجر به افت قندخون در طی شب شود.
- گاهی اوقات به دلایل مختلف مانند جشن تولد ناگزیر به استفاده از کیک، شیرینی و شربت هستیم. این خوراکی‌ها به مقدار قابل توجهی شیرین‌کننده‌های مصنوعی دارند. سالی یکبار مصرف این خوراکی‌ها نمی‌تواند به سلامتی کودک آسیب وارد کند. البته حواستان به مقدار مصرف و تعداد جشن‌هایی که در سال می‌گیرید، باشد. در این شرایط بهتر است با متخصص مشورت داشته باشید تا در مورد مقدار تزریق انسولین به شما کمک کند.
- قبل از هرگونه فعالیت شدید مانند تمرینات ورزشی، کودک به مواد قندی نیاز دارد. در غیر این صورت افت قند خون رخ خواهد داد. بهتر است مدت زمان فعالیت ورزشی کودک بیشتر از یک ساعت نباشد.
بیشتر بخوانیم: غدد لنفاوی چه وظایفی دارند و در کجای بدن قرار گرفته اند؟
دیابت در کودکان چگونه تشخیص داده میشود؟
اگر کودک شما جزء گروه‌های پرخطر است، توجه به علائم نمی‌تواند راه‌حل مطمئنی برای تشخیص قند خون بالا در آنها باشد.
بهترین راه آزمایش خون است. آزمایش قند خون می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- آزمایش A1C
- آزمایش قندخون ناشتا (fbs)
- آزمایش تحمل گلوکز(OGTT)
- آزمایش قند خون دوساعته (2hpp)
- آزمایش قند خون تصادفی
آیا دیابت در کودکان درمان قطعی دارد؟
دیابت در کودکان و بزرگسالان درمان قطعی ندارد. اما خبر خوب این است که به راحتی می‌توانید آن را تحت کنترل درآورید و یک زندگی طبیعی داشته باشید. برای این منظور فقط باید سعی کنید سالم زندگی کنید. متخصصان غدد و تغذیه در این زمینه می‌توانند به شما کمک کنند.
بیشتر بخوانیم: یک آشنایی ساده با غده تیروئید در کمتر از ۵ دقیقه
عوارض دیابت در کودکان چیست؟
دیابت در کودکان در طولانی مدت می‌تواند باعث بروز مشکلات زیر شود:
- آسیب به سیستم قلبی و عروقی
- بروز بیماری‌های چشمی
- آسیب رساندن به کلیه‌ها و دیگر ارگان‌های مهم بدن مانند کبد
- سطح بالای قند خون منجر به آسیب عصبی (نوروپاتی) میشود
- خشکی پوست
- بیماری‌های دهان و دندان
بیشتر بخوانید: دیابت خاموش چیست؟
اگر کودک دیابتی دارید این چند نکته را حتما مطالعه کنید
آگاهی خود را بالا ببرید
اگر کودک مبتلا به دیابت دارید، در قدم اول باید آگاهی خود را در این زمینه بالا ببرید. علائم خطر و اقدامات اورژانسی را بشناسید تا به موقع بتوانید به فرزند خود کمک کنید. در مسافرت، مهمانی و هر کجا که هستید حتما داروهای کودک را به همراه داشته باشید. به کودک خود در مورد بیماری‌اش آموزش‌های صحیح دهید. سخت‌گیری یا آزادی بیش از حد، چیزی جزء ضرر برای شما و کودکان نخواهد داشت.
به رژیم غذایی توجه داشته باشید.
یکی از نکات مهم در درمان و کنترل دیابت در کودکان، این است که بتوانید رژیم غذایی سالم و متنوعی داشته باشید. به یاد داشته باشید علاوه‌بر نوع غذا، مقدار آن نیز مهم است. به همین دلیل گاهی می‌شنویم که بیماران دیابتی می‌توانند همه چیز بخورند اما باید به مقدار آن توجه داشته باشند.
بیشتر بخوانیم: آزمایش قند خون چیست و چرا ضروری است؟
حواستان به روح و روان کودک باشد
کودکان دیابتی نسبت به سایر کودکان در خوردن برخی خوراکی‌های خوشمزه مانند نان خامه‌ای، بستنی و انواع شیرینی محدودیت دارند. این موضوع در جمع و گروه‌های دوستانه می‌تواند باعث آزردگی روحی آنها شود. شرایطی را فراهم کنید تا همیشه فرزندتان در رابطه با این مسائل با شما صحبت کند.
دیابت کودکان را به دیگران اطلاع دهید.
اگر کودک شما به مهد یا مدرسه می‌رود، حتما درمورد بیماری او با مربیان و معلمان صحبت کنید. به این ترتیب آنها می‌دانند که کودک در ساعات خاصی باید غذا بخورد یا انسولین تزریق کند.
سخن آخر
درگذشته دیابت در کودکان کمتر شایع بوده است، اما امروزه به دلیل دریافت بیش از حد کالری و کم تحرکی این بیماری شیوع بیشتری پیدا کرده است. علم با همه پیشرفتش نمی‌تواند این بیماری را به طور قطعی درمان کند اما راه‌حل کاربردی برای پیشگیری از آن را ارائه کرده است. آشنایی با این راهکارها و به کار بستن آنها کلید غلبه بر دیابت است.
شما عزیزان می‌توانید در این خصوص به راحتی و تنها با چند کلیک به رزرو نوبت آنلاین پزشک متخصص خود بپردازید.
منبع: Better Health
