استخوان‌های زانو به وسیله چهار رباط به یکدیگر متصل می‌شوند. این رباط‌ها مثل یک ریسمان قوی، استخوان‌ها را کنار یکدیگر نگه می‌دارند تا زانو دچار حرکت غیر ارادی نشود. رباط صلیبی قدامی (Anterior Cruciate Ligament) که به اختصار به آن acl می‌گویند، یکی از این رباط‌ها است که در داخل زانو وجود دارد و حرکت زانو به سمت جلو و عقب را کنترل می‌کند. زمانی که رباط صلیبی قدامی در داخل زانو دچار کشیدگی یا پارگی شود، فرد با علائم آسیب acl مواجه می‌شود. این آسیب اغلب در ورزشکاران شایع است که هنگام پریدن یا دویدن، حرکت چرخشی ناگهانی انجام می‌دهند.
اگر شما هم به تازگی در ناحیه زانوی خود احساس درد خفیفی دارید که پس از انجام فعالیت بدنی بروز پیدا کرده، در این مقاله از مجله درمانکده همراه ما باشید تا شما را بیشتر با علائم، علت و رو تشخیص آسیب acl آشنا کنیم.
فهرست محتوا:
آسیب acl در زانو چیست؟
رباط صلیبی قدامی یا acl یکی از رباط‌های کنترل‌کننده حرکت زانو به سمت جلو و عقب است. این رباط به همراه رباط صلیبی خلفی (pcl) که شکل متقاطع دارند، به حالت X در درون زانو جای گرفته‌اند. در واقع رباط صلیبی قدامی نواری بافتی در مرکز زانو است که به صورت مورب حرکت می‌کند تا هنگام حرکات چرخشی زانو آن را پایدار نگه دارد.
آسیب acl ناشی از پارگی یا کشیدگی acl زانو است که می‌توان مهم‌ترین عوارض آن را ابتلا به آرتریت و آرتروز زانو دانست. معمولا آسیب ACL در ورزش‌هایی مانند بسکتبال، فوتبال، تنیس و والیبال که در آن‌ها توقف و تغییر جهت ناگهانی وجود دارد، رخ می‌دهد. با این حال ممکن است افراد عادی به دلیل آسیب ساختارهای زانو مانند مینیسک، غضروف مفصلی یا رباط‌های دیگر، درگیر آسیب acl شوند.
بیشتر بخوانید: علت خشکی زانو چیست؟ علائم، نشانه‌ها، راه‌های تشخیص و درمان خانگی
علت آسیب acl
رباط‌ها ریسمان قوی‌ای هستند که استخوان‌های زانو را به همدیگر متصل می‌کنند. ACL، یکی از ۲ رباطیست که در میانه زانو وجود دارد و استخوان ران را به استخوان قلم پا (درشت نی) متصل می‌کند و باعث تثبیت مفصل زانو می‌شود. بیشتر آسیب‌های ACL در طول ورزش و فعالیت‌های تناسب اندام رخ می‌دهند.
رباط شما ممکن است هنگام توقف، تغییر جهت ناگهانی، ضربه زدن به صورت عمودی با پا، چرخاندن یا کشش بیش از حد زانو (Hyperextending) دچار پارگی شود. فرود ناشیانه از یک پرش، مانند افتادن در طول سراشیبی اسکی نیز می‌تواند به acl زانو آسیب بزند. تکل فوتبالی یا حوادث موتورسواری دیگر مواردی هستند که موجب پارگی رباط acl می‌شوند. اگرچه در برخی مواقع، حوادث ACL بدون چنین تماس‌هایی هم رخ می‌دهد.
عوامل خطر ای سی ال زانو
زنان نسبت به مردان بیشتر در معرض آسیب acl قرار دارند؛ زیرا خانوم‌ها اغلب دچار عدم تعادل در قدرت می‌شوند. بدین معنی که عضلات جلوی ران (چهارسر ران) زنان از عضلات واقع در پشت ران (همسترینگ) آن‌ها قوی‌تر هستند. عضلات قوی پشت ران کمک می‌کنند تا استخوان ساق پا هنگام ورزش به سمت جلو حرکت نکند. این موضوع باعث می‌شود تا زنان هنگام پرش به حالتی فرود بیایند که رباط acl آن‌ها فشار زیادی را تحمل کند.
علائم آسیب acl
پارگی acl می‌تواند منجر به بروز علائم و نشانه‌های زیر شود:
- شنیدن صدای بلند پاپ یا کلیک و احساس خالی شدن زانو
- درد شدید و عدم توانایی در ادامه دادن فعالیت
- تورم زانو و تشدید آن ساعاتی پس از آسیب
- احساس بی‌ثباتی هنگام تحمل وزن بدن
روش تشخیص آسیب acl چیست؟
پزشک متخصص ارتوپدی به کمک تست فیزیکی، زانوی شما را از لحاظ تورم یا وجود حساسیت بررسی می‌کند. همچنین ممکن است زانوی شما را برای تشخیص پارگی acl در جهت‌های مختلف حرکت دهد و برای تشخیص دقیق‌تر سوالات زیر را بپرسد:
- آیا علائم آسیب را پیوسته یا گه‌گاه احساس می‌کنید؟
- آیا حرکت خاصی وجود دارد که درد شما را بهتر یا بدتر کند؟
- آیا زمانی که در تلاش برای حرکت زانوی خود هستید، احساس قفل شدن یا مسدود شدن داشته‌اید؟
- آیا احساس کرده‌اید که زانوی شما ناپایدار است یا قادر به تحمل وزن‌تان نیست؟
معمولا پزشک برای تشخیص قطعی به تست‌هایی جهت رد کردن دیگر آسیب‌ها و تعیین میزان آسیب‌دیدگی رباط زانو نیاز دارد که شامل موارد زیر می‌شوند:
| آزمایش تشخیص آسیب رباط ACL | توضیحات |
| اشعه ایکس | رد کردن شکستگی استخوان (با این حال اشعه ایکس نمی‌تواند بافت‌های نرم مانند رباط‌ها و تاندون‌ها را به تصویر بکشد) |
| تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) | ثبت تصاویری از بافت نرم و سفت بدن، تعیین میزان آسیب ACL و وجود جراحت‌ها در دیگر رباط‌های زانو یا غضروف مفصل |
| سونوگرافی | بررسی آسیب‌های رباط‌ها، تاندون‌ها و عضلات زانو |
درمان آسیب acl چگونه است؟
راه‌کارهای درمان پارگی رباط صلیبی قدامی (acl) با هدف کاهش درد، تورم بازیابی حرکت معمول زانو و تقویت عضلات اطراف آن انجام می‌شود. در واقع پزشک متخصص ارتوپدی با توجه به شدت آسیب acl زانو و تمایل شما به تغییر فعالیت‌تان، در مورد انتخاب یکی از روش‌های درمانی مانند جراحی و توانبخشی یا صرفا توانبخشی و استراحت در منزل تصمیم می‌گیرد.
به طور کلی می‌توان گزینه‌های درمانی را شامل موارد زیر دانست:
توانبخشی
معمولا پزشک برای افرادی که فعالیت بدنی کمتری دارند و رباط صلیبی قدامی آن‌ها دچار آسیب خفیفی شده، گزینه توانبخشی و استراحت در منزل را توصیه می‌کند. با این حال، توانبخشی یکی از مراحل بهبودی آسیب‌دیدگی ACL است که در صورت جراحی یا عدم نیاز به آن، مورد استفاده قرار می‌گیرد:
- استفاده از عصا و احتمالا زانو بند
- تمرینات حرکتی برای بازیابی حرکت کامل زانو
- تمرینات تعادلی و تقویت عضلانی
درمان خانگی acl
مهم‌ترین نکته در درمان غیر جراحی این است که در آینده ورزش‌هایی با تغییر جهت ناگهانی، جهش و پرش انجام ندهید. راه‌کارهای درمان خانگی ای سی ال زانو عبارت‌اند از:
- استراحت: بعد از آسیب ACL برای جلوگیری از فشار وزن زیاد بر روی زانو از عصا استفاده کنید.
- یخ: زمانی که بیدار هستید، سعی کنید که هر ۲ ساعت و برای حداقل ۲۰ دقیقه روی زانوی خود یخ بگذارید.
- کمپرس: یک باند لاستیکی یا فشرده روی زانوی خود ببندید.
- بالا بردن: موقع دراز کشیدن، حتما پای خود را روی بالش قرار دهید.
بیشتر بخوانید: زانوی ضربدری چیست؟ + علائم و روش های درمان
جراحی acl
معمولا عمل acl برای ورزشکارانی توصیه می‌شود که می‌خواهند به فعالیت ورزشی خود با تغییر ناگهانی جهت، پرش و جهش ادامه دهند. این نوع درمان ترمیمی به بهبودی سریع‌تر آن‌ها کمک می‌کند. با این حال، پزشک در مواردی که افراد عادی به شدت دچار پارگی acl و درد زانو شده باشند هم جراحی انجام می‌دهد.
به طور کلی جراحی acl به معنی دوختن پارگی این رباط نیست؛ بلکه جراح، رباط پاره‌شده را با تکه‌ای از تاندون بخش دیگری از پا یا زانو جایگزین می‌کند. همچنین می‌توان از تاندون فردی که از دنیا رفته برای پیوند استفاده کرد.
معمولا پزشکان متخصص ارتوپدی برای درمان آسیب ACL از جراحی آرتروسکوپی استفاده می‌کنند. این بدان معنی است که آن‌ها از طریق برش‌های کوچکی در اطراف زانو، ابزارهای ظریف و دوربینی را به درون زانو وارد می‌کنند. در حال حاضر پزشکان مشغول تحقیقات پیوسته‌ای هستند تا دریابند، آیا روش جدید جراحی ACL از مراقبت‌های استاندارد بهتر است یا خیر. رویکرد نوین ترمیم رباط صلیبی زانو، روش روش BEAR نامیده می‌شود که مخفف Bridge-Enhanced است. این روش برخلاف جراحی ACL، باعث بهبود خودبه‌خود ACL پاره‌شده می‌شود و نیازی به تعویض ندارد.
بیشتر بخوانید: علت تغییر شکل زانو چیست؟ چرا زانوان ما شکل اصلی‌شان را از دست می‌دهند؟
روش پیشگیری از آسیب acl
برای کاهش احتمال آسیب ACL به نکات زیر توجه کنید:
- بهبود فعالیت بدنی: برنامه‌های تمرینی مانند تمرینات تعادلی، هوازی، قدرتی، ایروبیک، پلی‌متری و پرشی که در کاهش خطر آسیب رباط صلیبی قدامی موثر هستند انجام دهید. این ورزش‌ها به حفظ تعادل شما کمک می‌کنند.
- تقویت عضلات همسترینگ: همه ورزشکاران، مخصوصا زنان باید مطمئن شوند که عضلات همسترینگ خود را به خوبی تقویت کرده‌اند.
- استفاده از تکنیک‌های مناسب: اگر ورزش شما شامل حرکت‌هایی مثل پرش است، یاد بگیرید که چگونه به طور صحیحی فرود بیایید. مطالعات نشان داده‌اند که اگر زانوی شما پس از فرود آمدن از یک پرش به سمت داخل جمع شود، احتمال آسیب ACL بیشتر می‌شود. آموزش تکنیک‌های لازم همراه با تقویت عضلات ران می‌تواند این خطر را کاهش دهد.
- بررسی تجهیزات: در سراشیبی اسکی مطمئن شوید که اتصالات اسکی خود را به درستی و زیر نظر متخصص در این زمینه بسته‌اید.
راهنمایی مراجعه به پزشک
درد و ناتوانی مربوط به آسیب acl باعث می‌شود بسیاری از مردم به دنبال درمان فوری پزشکی باشند. برخی ممکن است به پزشک خانوادگی خود مراجعه کنند. بسته به شدت آسیب، ممکن است به یک متخصص پزشکی ورزشی و یا جراح ارتوپد ارجاع داده شوید.
اگر به دنبال بهترین پزشک متخصص ارتوپدی هستید، می‌توانید به وب‌سایت درمانکده مراجعه کنید و از طریق سیستم نوبت‌دهی آنلاین این مجموعه با بهترین پزشکان متخصص از جمله دکتر ارتوپدی و جراح ارتوپد باتجربه آشنا شوید. درمانکده این امکان را برای شما فراهم کرده تا ضمن بررسی نظر سایر کاربران، برای مراجعه حضوری و مشاوره آنلاین با جراح ارتوپد یا سایر تخصص‌ها نوبت بگیرید.
بیشتر بخوانید: خالی کردن زانو چه نوع عارضه ای است؟ دلایل بروز آن چیست؟
سوالات متداول
این آسیب به معنی آسیب‌دیدگی رباط صلیبی قدامی و مخفف عبارت انگلیسی Anterior Cruciate Ligament است.
آرتروز زانو و آرتریت مهم‌ترین عوارض این آسیب هستند.
این عمل تحت بیهوشی عمومی انجام می‌شود و حدود یک ساعت طول می‌کشد.
منابع: mayoclinic | mountsinai
