مفصل زانوی از چهار استخوان تشکیل شده است که توسط چندین ساختار تخصصی به هم متصل می‌شوند که در حین حرکت از زانو را محافظ و ثابت نگه‌می‌دارد. مفصل مانند یک لولا بین استخوان ران در بالا و ساق پا در زیر حرکت میکند. کشکک زانو( Thepatell) در جلوی زانو در یک شیار کم عمق به نام تروکلئار قرار دارد. کشکک در این شیار می‌لغزد و زانو خم می‌شود و با ساختارهای دیگر صاف می‌شود تا کشکک را در جای خود نگه دارد. در جایی که هر یک از استخوان‌ها با استخوان دیگری برخورد می‌کنند، سطوح آن‌ها با غضروف مفصلی محافظ پوشانده می‌شود تا به زانو اجازه می‌دهد بدون ساییدگی استخوان‌ها حرکت کند. استخوان‌ها همچنین با غضروف که در وسط مفصل زانو قرار می‌گیرند، محافظت می‌شوند. برای آشنایی بیشتر با آناتومی زانو با مجله درمانکده همراه باشید.
بیشتر بخوانیم: آناتومی مری و نحوه عملکرد آن
ساختار آناتومی زانو
در این مبحث قصد داریم در مورد اجزای تشکیل دهنده زانو به طور مفصل توضیحاتی ارائه دهیم.
سطوح مفصلی
استخوان ران، استخوان ساق پا (درشت نی) و کاسه زانو (کشکک) از طریق مفاصل تیبیوفمورال و پاتلوفمورال مفصل می‌شوند. این سه استخوان در غضروف مفصلی پوشیده شده‌اند که ماده‌ای بسیار سخت و صاف است که برای کاهش نیروهای اصطکاک طراحی شده است. کشکک در یک فرورفتگی استخوان ران قرار دارد که به نام شیار بین کندیلی معروف است.
نازک نی کوچک‌تر در امتداد استخوان درشت نی قرار می‌گیرد و از طریق مفصل تیبیوفیبولار فوقانی متصل می‌شود ولی مستقیماً در مفصل زانو درگیر نمی‌شود، اما سطحی را برای عضلات و رباط‌های مهم برای اتصال به آن فراهم میکند. قسمت دیستال استخوان ران، سطح مفصلی پروگزیمال زانو را تشکیل می‌دهد که از 2 کندیل بزرگ داخلی و خارجی تشکیل شده است. این دو کندیل در قسمت پایینی توسط شکاف بین کندیل از هم جدا می‌شوند.
بیشتر بخوانیم: آناتومی آرنج و شناخت مشکلات آن
استخوان درشت نی همچنین دارای 2 کندیل نامتقارن (مدیانی و جانبی) است که نسبتاً مسطح هستند که به آن‌ها فلات تیبیا نیز می‌گویند. فلات میانی تیبیا بسیار طولانی‌تر از قدامی خلفی جانبی است و قطر تیبیا پروگزیمال بسیار بزرگ‌تر از قدامی خلفی است که تقریباً 7 تا 10 درجه شیب دارد تا خم شدن کندیل‌های فمورال روی درشت نی را تسهیل کند. دو کندیل تیبیا توسط غده‌های بین کندیل از هم جدا می‌شوند، این دو خار استخوانی هستند که زبر شده‌اند و نقش آن‌ها در کشش زانو است. آن‌ها در شکاف بین کندیلی استخوان ران قرار می‌گیرند و به ثبات مفصل می‌افزایند. به طور کلی مفصل تیبیوفمورال یک مفصل نسبتاً ناپایدار است زیرا پلاتوها کمی محدب در جلو و عقب هستند. این امر بر اهمیت ساختارهای دیگر زانو مانند منیسک‌ها تأکید میکند.
بیشتر بخوانیم: حقایقی کشف شده از آناتومی لگن انسان
منیسک در آناتومی زانو
دو منیسک در فضای بین کندیل فمورال و تیبیا در آناتومی زانو وجود دارد. آن‌ها هلالی شکل و هر کدام دارای شاخ قدامی و خلفی و سطح مقطع مثلثی دارند. سطح هر منیسک در قسمت فوقانی مقعر است و سطحی هم‌رنگ با کندیل‌های فمورال فراهم میکند و در قسمت پایینی صاف است تا با فلات تیبیا نسبتاً صاف همراه باشد. شاخ‌های منیسک داخلی بیشتر از هم فاصله دارند. منیسک‌ها توسط رباط‌های کرونری به استخوان درشت نی متصل می‌شوند.
منیسک داخلی در حین حرکت مفصل نسبت به مینیسک جانبی تحرک بسیار کم‌تری دارد که تا حد زیادی به دلیل اتصال محکم آن به کپسول مفصل زانو و رباط جانبی داخلی (MCL) است. در سمت جانبی، منیسک به طور محکم به کپسول مفصلی چسبیده است و هیچ اتصالی به رباط جانبی جانبی (LCL) ندارد. در واقع، شاخ خلفی منیسک جانبی به طور کامل از قسمت خلفی جانبی کپسول مفصلی توسط تاندون عضله popliteus جدا می‌شود که از اپی کندیل جانبی استخوان ران پایین می‌آید.
آناتومی رباط زانو
رباط‌ها نوارهای فیبری ضخیمی مانند طناب هستند که استخوان را به استخوان متصل و ثبات را ایجاد و حرکت را کنترل و از آسیب جلوگیری می‌کنند. دو جفت رباط اصلی در زانو وجود دارد، رباط‌های صلیبی در مرکز زانو (ACL & PCL) و رباط‌های جانبی در طرفین زانو (MCL & LCL) رباط‌های زانو اغلب در اثر حرکات چرخشی ناگهانی آسیب می‌بینند. تغییر جهت سریع هنگام دویدن، یا ایجاد نیرویی از طریق زانو به عنوان مثال. سقوط، پس از آسیب رباط، زانو می‌تواند دردناک، ضعیف و ناپایدار باشد. این ممکن است فقط چند روز طول بکشد، اما اگر درمان نشود، می‌تواند برای چندین ماه ادامه داشته باشد، بنابراین درمان زودهنگام کلیدی است.
رباط‌ها و کپسول مفصلی
کپسول مفصلی دارای لایه ضخیم و فیبری به صورت سطحی و لایه‌های نازک‌تر در عمق است. این در امتداد رباط‌های کپسول باعث افزایش ثبات زانو می‌شود. مانند تمام ساختارهایی که از ناحیه زانو تحت بیشترین تنش قرار دارند، بنابراین در حالت کشیده در مقایسه با شلی موجود در وضعیت خم شده پایدارتر هستند. در داخل این کپسول یک غشای تخصصی به نام غشای سینوویال وجود دارد که تمام ساختارهای اطراف را تغذیه و غشای سینوویال مایع سینوویال تولید و مفصل آناتومی زانو را روان میکند. ساختارهای دیگر شامل پد چربی زیر کشککی و بورس است که به عنوان بالشتک برای نیروهای خارجی روی زانو عمل میکند.
بیشتر بدانید:آسیب acl رباط زانو چیست؟
بیشتر بخوانیم: آناتومی مچ دست؛ هرآنچه که باید درباره آن بدانیم!
رباط جانبی داخلی (MCL)
این رباط را می‌توان به دو دسته از الیاف تقسیم کرد:
- الیاف سطحی
- عمیق
محل کلی این نوار از اپی کندیل داخلی استخوان ران تا کندیل داخلی و قسمت فوقانی سطح داخلی استخوان درشت نی امتداد دارد. الیاف سطحی از کندیل داخلی فمورال سرچشمه می‌گیرند و به قسمت داخلی تیبیا پروگزیمال دیستال به pes anserinus متصل می‌شوند. الیاف عمیق به کپسول مفصلی پیوسته هستند و از قسمت تحتانی کندیل داخلی فمورال منشا می‌گیرند و به سمت پروگزیمال فلات تیبیال داخلی وارد می‌شوند.
در وسط رباط، رشته‌های عمیق به منیسک داخلی متصل می‌شوند.MCL در درجه اول در برابر نیروهای وارد شده از سطح خارجی آناتومی زانو، نیروهای والگوس مقاومت میکند، اما در مقابل چرخش جانبی استخوان درشت نی روی استخوان ران نیز مقاومت میکند. MCL به دلیل شلی رباط در حالت خمیده قادر است به طور موثرتری در برابر استرس والگوس در موقعیت کشش مقاومت کند. MCL نقش دیگری در مهار ترجمه قدامی تیبیا روی استخوان ران دارد. بنابراین هنگامی که فردی آسیب MCL دارد، باید محافظت از رباط صلیبی قدامی در نظر گرفته شود.
بیشتر بخوانیم: شناخت بیشتر آناتومی مچ پا
رباط جانبی جانبی (LCL)
رباط بند ناف مانندی که از اپی کندیل جانبی استخوان ران شروع می‌شود و به تاندون عضله دوسر فموریس می‌پیوندد تا تاندون به هم چسبیده را تشکیل دهد. این رباط با MCL متفاوت است و به عنوان یک رباط خارج کپسولی در نظر گرفته می‌شود. نقش اصلی آن مقاومت در برابر نیروهای واروس روی زانو است و مشابه MCL در اکستنشن کامل مؤثرتر است. شباهت دیگر MCL و LCL توانایی LCL در مقاومت در برابر چرخش جانبی استخوان درشت نی روی استخوان ران است.
بیشتر بخوانیم: آشنایی با آناتومی مفصل و انواع آن در بدن انسان
رباط صلیبی قدامی
(ACL) یک ساختار مهم در زانو برای مقاومت در برابر انتقال قدامی درشت نی روی استخوان ران است. این رباط به دلیل آسیب دیدگی زیاد ورزشکاران یک رباط بسیار شناخته شده است که تحقیقات زیادی در زمینه ACL انجام شده است. رباط‌های صلیبی به این دلیل نامیده می‌شوند که یک ضربدر در وسط مفصل زانو تشکیل می‌دهند. ACL از سمت قدامی جانبی ستون فقرات تیبال بین کندیل داخلی به سمت سوپر طرفین و خلفی به سمت خلفی میانی کندیل جانبی فمورال کشیده می‌شود. ACL در حین حرکت نزدیک به سمت وسط می‌پیچد. یک رباط جانبی در مقاومت در برابر نیروهای چرخشی داخلی و جانبی و همچنین نیروهای والگوس و واروس است.
بیشتر بخوانیم: شناخت بیشتر از آناتومی معده
بیماری‌های زانو
در ادامه لیستی از انواع مختلف بیماری‌هایی که ممکن است آناتومی زانو درگیر شود ارائه می‌شود:
- آسیب رباط صلیبی قدامی
- آسیب رباط جانبی جانبی
- آسیب رباط جانبی داخلی
- آسیب رباط صلیبی خلفی
- ضایعات منیسک
- کشیدگی عضلات چهارسر ران
- کوفتگی عضله چهار سر ران
- شکستگی کشکک
- شکستگی‌های فلات تیبیا
- شکستگی استخوان ران
- شکستگی استخوان تیبیا
- ضایعات غضروف مفصلی
- کندرومالاسی کشکک
- شکستگی استخوان ران
- فشار همسترینگ
- سندرم Iliotibial band
- سندرم Sinding Larsen Johansson
- آرتروز زانو
- بورسیت زانو
- استئوکندریت دیسکان زانو
- سندرم پلیکا
- کشیدگی عضلات چهارسر ران
- کوفتگی عضله چهار سر ران
- تاندونیت کشکک
- بورسیت پس آنسرینوس
- بورسیت پیش کشکک
در صورتی که دچار هریک از این بیماری‌ها شدید بهتر است به دکتر متخصص ارتوپد یا فوق تخصص طب فیزیکی و توانبخشی مراجعه کنید. همچنین در درمانکده می‌توانید از طریق مشاوره آنلاین با بهترین متخصصان ارتوپدی یا مشاوره با دکتر طب فیزیکی و توانبخشی سوالات مربوط به بیماریتان را بپرسید و به آسانی روند درمان خود را آغاز نمایید.
بیشتر بخوانیم: کبد را بهتر و بیشتر بشناسید + بیماری های کبد
جمع‌بندی
همان‌طور در مباحث پیشین نیز به درستی بدان اشاره شده است، زانو و مفصل زانو یکی از مهم‌ترین مفاصل بدن است که اگر در صورت سهل‌انگاری دچار آسیبی شوند به راحتی می‌تواند خلل جدی به عملکرد بدن وارد کند، پس از سلامتی‌تان به خوبی محافظت کنید تا درگیر بیماری‌های که در موارد بالاتر بدان اشاره شد، نشوید و در صحت سلامتی و شادکامی زندگی خود را سپری کنید. از اینکه تا پایان این مطلب با درمانکده همراه بودید از شما سپاسگزاریم.
سلام من تو یک تصادف سه روز پیش زانوی پای چپم آسیب دیده واز قسمت داخلی زانو درد دارم وکمی زخم شده و درهمه حال پام همکاری می‌کنه حتی وزن کامل بدنمو تحمل می‌کنه فقط تو تا شدن درد دارم میخواستم بدونم می‌تونه آسیب جدی به پام خورده باشه ضمنا من چون تو روستا زندگی میکنم به هیچ دکتری مراجعه نکردم اگه راهنماییم کنید بسیار تشکر میکنم