در بسیاری از موارد علت تشنج به طور کامل مشخص نیست. زیرا تشنج یک اصطلاح کلی است که مردم برای توصیف انقباضات عضلانی غیر قابل کنترل از آن استفاده می کنند.
هر چند ممکن است برخی افراد به جای اصطلاح تشنج از واژه‌های دیگری نیز استفاده کنند. اما در حال باید توجه کرد که این واژه توصیف کننده اختلالات الکتریکی مغز است. به عبارت بهتر، این اختلال است که باعث بوجود آمدن تشنج می شود و نکته مهم این است که همه اختلالات مغزی به تشنج ختم نمی شوند. در این مقاله در مورد علت تشنج و عوامل بوجود آورنده آن اطلاعاتی را در اختیار شما قرار می‌دهیم.
تشنج چیست؟
تشنج زمانی اتفاق می افتد که عضلات فرد به صورت غیر ارادی منقبض می شوند. این انقباضات می توانند به مدت چند ثانیه تا چند دقیقه طول بکشند. بسته به علت تشنج ممکن است بخش خاصی از بدن یا تمام آن را درگیر شود.
علت تشنج چیست؟
این که تشنج چیست و چه دلایل مختلفی می توانند باعث ایجاد تشنج شوند، متفاوت هستند. در ادامه به بررسی این موارد می‌پردازیم.
۱) تشنج‌های صرعی
طبق تعریف بنیاد صرع، صرع نوعی بیماری است که فرد را دچار تشنج‌های مکرر می کند. علت تشنج اختلالات الکتریکی هستند که در مغز اتفاق می‌افتند و انواع مختلفی دارند که هر یک نیز با علائم مختص خود همراه هستند.
در برخی مواقع بیماری صرع می‌تواند منجر به ایجاد تشنج در فرد شوند. شایع‌ترین نوع تشنج، تونیک – کلونیک نام دارد. تونیک به معنای سفتی و کلونیک به معنی پرشی می باشد. در واقع این اصطلاحات، خصوصیات اصلی تشنج را توصیف می‌کنند. در این بیماری، فرد علاوه بر تشنج، نوعی صدای خاص شبیه به ناله نیز تولید می کند که ناشی از عبور پر قدرت هوا از بین طناب های صوتی است.
بسیاری از مردم حملات صرعی را با تشنج اشتباه می گیرند. این در حالی است که می‌دانیم تمام حملات به تشنج ختم نمی شوند. به عنوان مثال، حمله خاموش حالتی است که در آن فرد به علت اختلال الکتریکی بوجود آمده در مغز، برای مدت کوتاهی بدون حرکت باقی می‌ماند و نمی تواند به تحریکات محیطی پاسخ دهد در حالی که هیچ گونه تشنجی را تجربه نمی کند.
۲) تشنج ناشی از تب
طبق نظر موسسه ملی اختلالات عصبی و سکته ی مغزی (NINDS)، تشنج ناشی از تب می تواند کودکان ۶ ماهه تا ۵ ساله دچار تب را درگیر کند. معمولا تشنج ناشی از تب علت تشنج هایی می شود که معمولا تا ۵ دقیقه طول می کشند.
اکثر تشنج‌های تب دار هیچ اثر منفی بر روی مغز کودک بر جای نمی گذارند و بی ضرر هستند. بنابراین نیازی به درمان ندارند. با این حال، اگر تشنج به مدت بیش از ۵ دقیقه طول بکشد و یا کودک به سرعت بهبود پیدا نکند حتما باید با اورژانس تماس گرفت.
۳) تشنج غیر صرعی
طبق تعریف NINDS، تشنج‌های غیر صرعی، آن دسته از حملات هستند که با اختلالات الکتریکی در مغز همراه نبوده و در حقیقت، اصلا صرع نیستند! پزشکان بر این باورند که تشنج‌های غیر صرعی در اصل نوعی بیماری روانی هستند. این به این معناست که تشنج‌های غیر صرعی در اثر فشارهای روحی و روانی بوجود می آیند.
به همین دلیل پزشکان گاهی مواقع از آنها تحت عنوان تشنج‌های غیرصرعی روانی یاد می کنند. پزشکان برای معالجه تشنج‌های غیر صرعی درمان‌های روانشناختی نظیر درمان رفتاری – شناختی را توصیه می کنند. این روش های درمانی به افراد کمک می‌کند تا استرس خود را کنترل کنند. از این رو اگر علت تشنج روانی باشد، روش‌های درمانی روانی بسیار موثر خواهد بود.
۴) اختلال حرکتی حمله ای (Paroxysmal kinesigenic dyskinesia)
طبق تعریف مرکز ملی علوم حرکتی(NCATS)، اختلال حرکتی حمله ای (PKD) یک بیماری نادر است که منجر به تشنج می شود. تشنج ناشی از PKD معمولا زمانی به وقوع می پیوندد که فرد یک حرکت ناگهانی نظیر از جا پریدن یا بلند شدن را تجربه می کند.
تشنج ناشی از این بیماری معمولا کمتر از ۵ دقیقه طول می کشد اما موارد طولانی تر نیز مشاهده شده‌اند. افراد مبتلا به این بیماری با افزایش سن کمتر تشنج پیدا می کنند. PKD یک بیماری ژنتیکی است و از طریق والدین به فرزندان منتقل می شود. تحقیقات نشان داده اند که داروهای ضد تشنج، نظیر کاربامازپین ها در درمان PKD موثرند.
۵) واکنش های دارویی
در موارد نادر، برخی داروهای خاص می توانند باعث حملات صرعی همراه با تشنج شوند. بنیاد صرع فهرستی از داروها و سمومی که منجر به ایجاد تصرف های صرعی می شوند تهیه کرده است.
۶) میگرن
شواهدی مبنی بر اینکه میگرن ممکن است علت تشنج صرعی شود، وجود دارد. از این حالت با عنوان میگرالپسی (Migralepsy) یاد می شود. با این حال، تحقیقات دیگر تا حدی با این موضوع مخالف هستند. اثبات تاثیر میگرن در بوجود آمدن تشنج نیازمند تحقیقات و بررسی های بیشتری است.
اگر فرد دچار تشنج شد چه اقدامی باید انجام دهیم؟
اگر فرد در سراسر بدن خود دچار تشنج شده باشد، می توان اقدامات زیر را انجام داد:
- خواباندن بیمار روی زمین برای جلوگیری از افتادن و صدمه دیدن وی
- خواباندن فرد روی زمین برای تنفس راحت تر
- دور کردن فرد از اجسام سخت و تیز
- قرار دادن یک شی صاف و مسطح زیر سر بیمار
- برداشتن عینک فرد
- خارج کردن گردنبند یا شل کردن کراوات
- تماس با اورژانس در صورت تداوم تشنج برای مدت بیش از ۵ دقیقه
سرانجام تشنج چیست؟
اگر فردی مبتلا به تشنج شده است اولین کار اطمینان از ایمنی وی است. البته علت تشنج نیز در این امر بسیار موثر است. اگر تشنج به مدت بیش از ۵ دقیقه ادامه یافت باید با اورژانس تماس بگیرید.
اگر تشنج مکررا اتفاق می افتد باید با پزشک در خصوص علت احتمالی آن مشورت نمایید. برخی تشنج ها با افزایش سن از بین می روند، در حالی که برخی از آنها نیازمند درمان دارویی هستند. در هر دو حالت پزشک درمان متناسب با وضعیت فرد را تعیین خواهد کرد.
[sibwp_form id=1]
شما عزیزان برای کسب اطلاعات در مورد علت تشنج و درمان آن می‌توانید از راهنمایی‌های لیست بهترین دکتر متخصص غدد استفاده کنید. البته برای دریافت این راهنمایی‌ها لزومی ندارد که صبر کنید تا در زمان ممکن مراقبت‌های درمانی مورد نیاز خود را به دست آورید. می‌توانید آن را در یک چشم بر هم زدن به صورت آنلاین از طریق درمانکده انجام دهید.
تیم درمانکده پس از بررسی نیازهای بیماران مختلف و پزشکان، امکان نوبت دهی از بهترین پزشکان متخصص نورولوژی (مغز و اعصاب) را در سایت خود فراهم کرده است. برای انتخاب پزشک مورد نظر خود بدون نیاز به مراجعه حضوری و تماس با مطب، می‌توانید برای دریافت نوبت به لیست بهترین پزشکان مراجعه کرده و با توجه به اولین نوبت خالی پزشک، نظرات بیماران، تلفن مطب و آدرس مطب، نوبت خود را به صورت آنلاین رزرو کنید.
