اختلال شخصیت وابسته (DPD) یکی از شایع‌ترین اختلالات شخصیتی است که موجب احساس درماندگی، تسلیم یا ناتوانی در مراقبت از خود می‌شود. افراد مبتلا به این اختلال معمولا در تصمیم‌گیری‌های ساده دچار مشکل شوند و برای ساده‌ترین امور زندگی نیز به دیگران وابسته هستند. این افراد از نظر عاطفی بیش از حد به افراد دیگر وابسته می‌شوند و تلاش زیادی را صرف جلب رضایت دیگران می‌کنند. اما علت بروز شخصیت وابسته در روانشناسی چیست؟ آیا این اختلال به سادگی درمان می‌شود؟ در این مقاله از مجله درمانکده می‌توانید با نکاتی مهم در مورد شخصیت وابسته آشنا شوید.
فهرست محتوا:
اختلال شخصیت وابسته چیست؟
روانشناسان شخصیت را به عنوان طرز تفکر، احساس و رفتار فرد توصیف می‌کنند. اختلال شخصیت بر نحوه تفکر یا عملکرد افراد تأثیر می‌گذارد و باعث می‌شود فرد در طول زمان رفتار متفاوتی داشته باشد. اختلال شخصیت وابسته (DPD) یکی از 10 نوع اختلال شخصیت است که در میان طبقه‌بندی اختلالات شخصیت در خوشه C یعنی رفتار مضطرب و عصبی قرار می‌گیرد. این اختلال معمولا در دوران کودکی یا تا سن 29 سالگی شروع می‌شود. افراد مبتلا به این اختلال نیاز شدیدی دارند که دیگران از آن‌ها مراقبت کنند. اغلب اوقات یک فرد مبتلا به DPD برای نیازهای عاطفی یا فیزیکی خود به افراد نزدیک و دوستانش متکی است.
بیشتر بدانید: اختلال شخصیت چیست؟
بیشتر بدانید: اختلال شخصیت اسکیزوئید چیست؟
این افراد معمولا باور دارند که به‌تنهایی قادر به مراقبت از خود نیستند. آن‌ها ممکن است حتی در تصمیم‌گیری‌های روزمره مانند انتخاب لباس نیز دچار مشکل شوند. افراد مبتلا به انواع اختلال شخصیت وابسته معمولا بیش‌ازاندازه به اعضای خانواده و دوستان خود وابسته است. میزان وابستگی فرد گاهی اوقات آن‌قدر زیاد است که برای اطرافیانش به‌شدت آزاردهنده می‌شود. آمارها نشان می‌دهد که تقریباً 10 درصد از بزرگسالان دارای اختلال شخصیت هستند و زنان بیشتر از مردان به این اختلال دچار می‌شوند.
علائم اختلال شخصیت وابسته
فردی که دچار اختلال شخصیت وابسته است ممکن است علائم مختلفی داشته باشد. معمولا شدت علائم از فردی به فرد دیگر متفاوت است و ممکن است علائم در برخی افراد بیشتر باشد. در ادامه می‌توانید با رایج‌ترین علائم اختلال شخصیت وابسته آشنا شوید.
بیشتر بدانید: اختلال شخصیت ضد اجتماعی چگونه است؟
- اجتناب از مسئولیت شخصی
- مشکل داشتن با تنهایی
- ترس از رها شدن و احساس درماندگی در روابط
- حساسیت بیش از حد به انتقاد
- بدبینی و عدم اعتمادبه‌نفس
- مشکل در تصمیم‌گیری‌های روزمره
- تجربه اضطراب و استرس دائمی
- مشکل در تمرکز
- کاهش اشتها
- رفتار مطیعانه
- غرق شدن در افکار منفی
بیشتر بدانید: علت بروز اسکیزوتایپال چیست؟
علت بروز اختلال شخصیت وابسته
کارشناسان بهداشت روان هنوز به‌طور قطع نمی‌دانند که چه چیزی باعث بروز اختلال شخصیت وابسته می‌شود. برخی شواهد نشان می‌دهد که ترکیبی از عوامل ژنتیکی، محیط و شرایط رشد و پروش کودک به خصوص در کودکی می‌تواند بر این موضوع دخیل باشند. کارشناسان دریافته‌اند که DPD در افرادی که تجربیات زندگی خاصی دارند بیشتر است. در ادامه می‌توانید با عوامل موثر بر ایجاد اختلال شخصیت وابسته آشنا شوید.
بیشتر بدانید: اختلال شخصیت اجتنابی چیست؟
- افرادی که سابقه روابط توهین‌آمیز دارند در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به DPD قرار دارند.
- کودکانی که تجربه کودک‌آزاری (از جمله آزار کلامی) یا بی‌توجهی داشته‌اند ممکن است دچار اختلال شخصیت وابسته شوند.
- افرادی که در دوران کودکی یک بیماری تهدیدکننده زندگی را تجربه کرده‌اند، ممکن است به اختلال شخصیت وابسته دچار شوند.
- اگر یکی از اعضای خانواده دارای DPD یا اختلال اضطراب دیگری باشد خطر بروز این اختلال در سایر اعضای خانواده نیز بیشتر خواهد بود.
بیشتر بدانید: اختلال شخصیت اسکیزوئید چیست؟
در صورت لزوم می توانید با دکتر روانپزشک آنلاین مشورت کنید و هم می توانید به صورت حضوری به متخصص روانپزشک مراجعه کنید.
- برخی از افراد ممکن است به دلیل اعمال فرهنگی یا مذهبی و زورگویی یا استبداد اعضای خانواده دچار DPD شوند.
- رها شدن آسیب‌زا در دوران کودکی در اثر شرایط خانوادگی یا جنگ می‌تواند زمینه ایجاد شخصیت وابسته را در فرد ایجاد کند.
چگونه شخصیت وابسته را درمان کنیم؟
مانند بسیاری از اختلالات شخصیت، افراد مبتلا به DPD معمولاً به دنبال درمان اختلال خود نیستند. در عوض، زمانی که این افراد با مشکلی مثل افسردگی یا اضطراب در زندگی‌شان روبرو می‌شوند و دیگر قادر به مقابله با آن نیستند از روانشناس کمک می‌گیرند. به‌طورکلی بهترین درمان برای شخصیت وابسته کمک گرفتن از جلسات روان‌درمانی است. در این دوره‌ها فرد راه‌های جدیدی را برای مدیریت شرایط سخت را یاد می‌گیرد و با راهنمایی‌های روانشناسان اعتمادبه‌نفس بیشتری کسب می‌کند. فرد در این جلسات یاد می‌گیرد فعال‌تر و قوی‌تر باشد و به خود تکیه کند. هدف این درمان این است که به فرد مبتلا به DPD کمک کند تا مستقل‌تر شود و قادر به برقراری روابط سالم با دیگران باشد.
بیشتر بدانید: اختلال شخصیت نمایشی چیست؟
اگر DPD باعث افسردگی یا اضطراب در فرد شده باشد، ممکن است پزشک از دارو برای درمان استفاده کند. در این شرایط ممکن است از داروهای افسردگی مانند فلوکستین (Fluoxetine) یا داروهای آرام‌بخش مثل آلپرازولام (Alprazolam) استفاده شود.
چگونه شخصیت وابسته نداشته باشیم؟
حقیقت این است که هیچ روشی برای پیشگیری از شخصیت وابسته وجود ندارد، اما درمان و شروع مشاوره‌های موثر می‌تواند خطر بروز این اختلال را تا حد زیادی کاهش دهد. رشد ساختار شخصیت فرآیند پیچیده‌ای است که از سنین پایین شروع می‌شود. روان‌درمانی با هدف اصلاح شخصیت ممکن است زمانی موفقیت‌آمیزتر باشد که زودتر و از سنین کم شروع شود. در این شرایط فرد از سنین کمتر یاد می‌گیرد که چگونه شخصیت مستقلی داشته باشد و اعتمادبه‌نفس بیشتری کسب می‌کند.
بیشتر بدانید: اختلال شخصیت وسواسی اجباری چیست؟
برای رهایی از وابستگی شخصیت فرد باید سعی کند خودش را بیشتر دوست داشته باشد. از طرف دیگر آموزش روش‌های افزایش اعتمادبه‌نفس، مطالعه کتاب‌های روانشناسی و همچنین یاد گرفتن تکنیک‌هایی برای رها کردن احساسات منفی می‌تواند به شما کمک کند تا شخصیتی مستقل و سالم داشته باشید.
روش‌های تشخیص شخصیت وابسته
برای تشخیص شخصیت وابسته روانشناس ابتدا یک معاینه فیزیکی انجام می‌دهد تا بفهمد آیا بیماری دیگری می‌تواند باعث بروز این علائم شود یا خیر. سپس روانشناس در مورد سابقه مشکلات روانی فرد در گذشته، احساسات و نگرانی‌های فرد از او سوالاتی می‌پرسد.
بیشتر بدانید: اختلال شخصیت پارانوئید چیست؟
برای تشخیص DPD، یک روانشناس به دنبال پنج مورد از معیارهای تشخیصی خواهد بود. درواقع اگر فردی 5 مورد از علائم زیر را داشته باشد، احتمالا به اختلال شخصیت وابسته مبتلا است. این عوامل عبارت‌اند از:
- ترس فراگیر و غیرواقعی از رها شدن
- احساس اضطراب یا درماندگی در هنگام تنهایی
- ناتوانی در مدیریت مسئولیت‌های زندگی بدون کمک گرفتن از دیگران
- مشکلات در اظهارنظر به دلیل ترس از دست دادن حمایت یا تایید
- انگیزه قوی برای دریافت حمایت از دیگران
- مشکل در تصمیم‌گیری‌های روزمره بدون نظر یا اطمینان از جانب دیگران
- مشکل در شروع یا تکمیل پروژه‌ها به دلیل عدم اعتمادبه‌نفس یا توانایی تصمیم‌گیری
- اصرار به جستجوی یک رابطه جدید (بسیاری از افراد مبتلا به اختلال شخصیت وابسته به دلیل ترس از تنها ماندن ممکن است درحالی‌که با فردی در رابطه هستند، در جستجوی روابط جدید باشند تا در صورت جدایی تنها نمانند).
عوارض شخصیت وابسته چیست؟
افراد مبتلا به DPD در معرض خطر افسردگی، اختلالات اضطرابی و فوبیا و همچنین سوءمصرف مواد مخدر هستند. آن‌ها همچنین در معرض خطر مور آزار قرار گرفتن قرار دارند. این افراد ممکن است برای جلوگیری از تنها ماندن و حفظ رابطه دست به هر کاری بزنند و به خود آسیب وارد کنند. بروز اختلال در خواب، چاقی و میل به خودکشی نیز از دیگر عوارض این اختلال هستند که ممکن است در صورت عدم درمان به‌موقع بروز می‌کنند.
در صورت لزوم می توانید با دکتر روانشناس آنلاین مشورت کنید و هم می توانید به صورت حضوری به متخصص روانشناس مراجعه کنید.
بیشتر بدانید: اختلال شخصیت مرزی چیست؟
سخن نهایی
اگر فرد مبتلا به DPD زیر نظر روانشناس درمان شود، می‌تواند از نظر عاطفی زندگی سالمی داشته باشد. یادگیری روش‌های جدید برای کنار آمدن با موقعیت‌های دشوار می‌تواند در دیدگاه کلی این افراد تفاوت ایجاد کند. افرادی که تحت درمان قرار نمی‌گیرند ممکن است در معرض خطر افسردگی و اضطراب باشند. بدون درمان، فرد ممکن است درگیر اعتیاد به مواد مخدر یا الکل شود و یا دائما درگیر روابط ناسالم شود. درمانکده این امکان را برای شما فراهم کرده است که به صورت تماس صوتی، تماس تصویری و چت آنلاین با برترین متخصصین کشور ارتباط برقرار کنید و مشکلات خود را مطرح کنید.
بیشتر بدانید: مازوخیسم یا اختلال خودآزاری چیست؟
سوالات متداول
اختلال شخصیت وابسته یک بیماری طولانی مدت است که با کمک جدی از درمان و دارو می‌توان آن را کنترل و درمان کرد. معمولا شرکت در جلسات روان‌درمانی می‌تواند به این افراد کمک کند تا شخصیتی مستقل داشته باشند و زندگی بهتری را تجربه کنند.
فردی که به اختلال شخصیت وابسته مبتلا است، بسیار مطیع است و در تصمیم‌گیری‌های ساده نیز به دیگران وابسته است. این فرد آن‌قدر از جدایی می‌ترسد که ممکن است از ترس جدایی روابط ناسالم دیگری را در حین رابطه فعلی خود شروع کند. درواقع برای تحکیم روابط فرد شخصیت وابسته و ازدواج او، لازم است فرد تحت درمان قرار بگیرد.
برای درمان شخصیت وابسته شخص باید در جلسات روان‌درمانی شرکت کند تا به مرور اعتمادبه‌نفس بیشتری کسب کند و یاد بگیرد چطور مستقل شود. در صورتی که فرد به افسردگی و اضطراب مبتلا باشد، پزشک برای درمان از داروهای ضد افسردگی و ضداضطراب استفاده می‌کند.
هر چند اختلال شخصیت وابسته هم در زنان و هم مردان ایجاد می‌شود، اما آمارها نشان می‌دهد که درصد ابتلای زنان به این اختلال کمی بیشتر از مردان است.
منابع: healthline، sheppardpratt، psychcentral
