هر فردی دارای شخصیت متمایزی است که شامل نحوه تفکر، رفتار و عملکرد او می‌شود. بعضی از افراد الگوهای فکری، عاطفی و رفتاری ناسالمی دارند که بر کار و روابط آن‌ها تاثیر می‌گذارد. افراد مبتلا به اختلال شخصیت ضد اجتماعی (antisocial personality disorder) یا ASPD از هنجارهای اجتماعی پیروی نمی‌کنند و به حقوق یا احساسات دیگران بی‌توجه هستند. مردم ممکن است گاهی اوقات از این مشکل به عنوان سایکوپاتی (sociopathy) یاد کنند. در مقاله امروز مجله درمانکده به بررسی علائم، دلایل و درمان ASPD می‌پردازیم. تا انتهای این مطلب با درمانکده همراه باشید.
فهرست محتوا
اختلال شخصیت ضد اجتماعی چیست؟
اختلال شخصیت ضد اجتماعی یکی از مشکلات سلامت روان است که در آن فرد به درست یا غلط بودن توجه نشان نمی‌دهد و حقوق و احساسات دیگران را نادیده می‌گیرد. این افراد از رفتار خود پشیمان نمی‌شوند، نسبت به عواقب اعمال آزاردهنده خود بی‌تفاوت هستند یا بدرفتاری با دیگران را توجیه می‌کنند.
افراد مبتلا به اختلال شخصیت ضد اجتماعی اغلب قانون را زیر پا می‌گذارند و مجرم می‌شوند. آن‌ها ممکن است دروغ بگویند، رفتار خشونت‌آمیز یا تکانشی (بدون فکر) داشته باشند و مواد مخدر و الکل مصرف کنند. همچنین معمولا در انجام مسئولیت‌های خود در خانواده، محل کار یا دانشگاه کوتاهی می‌کنند.
اختلال شخصیت ضد اجتماعی تقریبا در 1 تا 4 درصد افراد جامعه دیده می‌شود.
بیشتر بدانید: درمان اختلال شخصیت اجتنابی چیست؟
بیشتر بدانید: اختلال شخصیت وابسته چیست؟
علائم اختلال شخصیت ضد اجتماعی
رایج‌ترین نشانه های اختلال شخصیت ضد اجتماعی عبارتند از:
- نادیده گرفتن درست و غلط بودن
- دروغ گفتن برای سوء استفاده از دیگران
- بی‌توجهی به امنیت خود و دیگران
- بی‌احترامی به دیگران
- بازیچه قرار دادن دیگران برای سود یا لذت شخصی
- گرفتن تصمیم‌های ناگهانی و بدون فکر
- داشتن حس تکبر و برتری
- نقض مکرر هنجارهای اجتماعی (از جمله قانون)
- داشتن رفتار تهاجمی یا خشونت‌آمیز با دیگران
- عدم احساس گناه در مورد آسیب رساندن به دیگران
- بی‌مسئولیت بودن و ناتوانی در انجام مسئولیت‌های کاری یا مالی
در صورت لزوم می توانید با دکتر روانشناس آنلاین مشورت کنید و هم می توانید به صورت حضوری به متخصص روانشناس مراجعه کنید.
بیشتر بدانید: اختلال سلوک چه علائمی دارد؟
بیشتر بدانید: اختلال شخصیت اسکیزوتایپال چیست؟
تحقیق درباره اختلال شخصیت ضد اجتماعی در زنان و مردان نشان داده است که بزرگسالان مبتلا به ASPD معمولا علائم اختلال سلوک را قبل از 15 سالگی نشان می‌دهند. علائم اختلال سلوک شامل مشکلات رفتاری جدی و مداوم است، مانند:
- پرخاشگری نسبت به مردم و حیوانات
- تخریب اموال
- دروغگویی و بی‌صداقتی
- سرقت
- نقض شدید قوانین
بیشتر بدانید: اختلال شخصیت اسکیزوئید چیست؟
اختلال شخصیت ضد اجتماعی یک بیماری مادام‌العمر تلقی می‌شود. اما در گروهی از افراد ممکن است بعضی از علائم (به ویژه رفتارهای مخرب و مجرمانه) در طول زمان کمتر شوند. مشخص نیست که آیا این اتفاق به دلیل تاثیر افزایش سن روی ذهن و بدن رخ می‌دهد یا به دلیل افزایش آگاهی نسبت به تاثیر رفتار ضداجتماعی بر زندگی.
عوارض اختلال شخصیت ضد اجتماعی
عوارض و مشکلات ناشی از ASPD شامل موارد زیر است:
- همسر‌آزاری و کودک‌آزاری یا بی‌توجهی نسبت به آن‌ها
- اعتیاد به الکل یا مواد مخدر
- زندانی شدن
- اقدام به خودکشی یا تلاش برای کشتن دیگران
- ابتلا به سایر مشکلات سلامت روان، مانند افسردگی یا اضطراب
- مشکلات مالی، تحصیلی یا اجتماعی
- مرگ زودهنگام (معمولا در اثر خشونت)
زمان مراجعه به پزشک
افراد مبتلا به اختلال شخصیت ضد اجتماعی به احتمال زیاد خودشان به دنبال درمان نمی‌روند. اگر مشکوک هستید که یکی از اعضای خانواده یا دوستان‌تان به این عارضه مبتلا باشد، با ملایمت و ظرافت به او پیشنهاد دهید که از متخصص سلامت روان کمک بگیرد.
بیشتر بدانید: اختلال شخصیت اسکیزوتایپال چیست؟
علل ایجاد اختلال شخصیت ضد اجتماعی
شخصیت هر فردی ترکیبی از افکار، عواطف و رفتارها است. روشی که مردم برای دیدن، درک کردن و ارتباط برقرار کردن با دنیای بیرون به‌کار می‌برند و نگرشی که نسبت به خودشان دارند، به شخصیت آن‌ها مربوط است. شخصیت در دوران کودکی و احتمالا توسط ژن‌ها و تجربیات زندگی شکل می‌گیرد.
بیشتر بدانید: اختلال شخصیت پارانوئید چیست؟
محققان علت دقیق ASPD را نمی‌دانند، اما:
- عوامل محیطی و عوامل ژنتیکی در اختلال شخصیت ضد اجتماعی نقش دارند. ژن‌ها ممکن است شما را مستعد ابتلا به این اختلال کنند و موقعیت‌های زندگی (به ویژه بی‌توجهی و سوء استفاده) ممکن است باعث ایجاد آن شوند.
- این احتمال وجود دارد که در زمان رشد مغز، تغییری در نحوه عملکرد آن ایجاد شده باشد.
عوامل خطر
به نظر می رسد عوامل خاصی خطر ابتلا به اختلال شخصیت ضد اجتماعی را افزایش می‌دهند، مانند:
- تشخیص اختلال سلوک در دوران کودکی
- سابقه خانوادگی ASPD یا سایر اختلالات شخصیتی یا مشکلات سلامت روان
- تجربه مورد سوء استفاده قرار گرفتن یا بی‌توجهی در دوران کودکی
- زندگی خانوادگی بی‌ثبات یا خشونت‌آمیز در دوران کودکی
مردان سه تا پنج برابر بیشتر از زنان در معرض خطر ابتلا به اختلال شخصیت ضد اجتماعی هستند.
تشخیص اختلال ضد اجتماعی
افراد مبتلا به ASPD به احتمال زیاد باور نمی‌کنند که به کمک نیاز دارند. اما احتمال دارد به دلیل علائم دیگری مانند افسردگی و اضطراب از پزشک کمک بگیرند یا برای مشکلات ناشی از مصرف الکل و مواد مخدر به دنبال درمان باشند.
این افراد ممکن است توصیف دقیقی از علائم خود ارائه نکنند. بنابراین، یک عامل کلیدی برای تشخیص ASPD، نحوه ارتباط فرد با دیگران است. با کسب اجازه از بیمار، می‌توان از خانواده و دوستان او اطلاعات مفیدی به دست آورد.
پس از گرفتن شرح حال و کنار گذاشتن سایر بیماری‌ها، پزشک ممکن است فرد را به متخصص سلامت روان ارجاع دهد. تشخیص اختلال شخصیت ضد اجتماعی با استفاده از راه‌کارهای زیر انجام می‌شود:
- ارزیابی وضعیت سلامت روان که شامل افکار، احساسات، روابط، الگوهای رفتاری و سوابق خانوادگی می‌شود
- بررسی علائم
- بررسی سابقه شخصی و پزشکی
برای تایید تشخیص باید حداقل سه مورد از علائم زیر در فرد دیده شود:
- عدم انطباق با هنجارهای اجتماعی
- فریبکاری
- گرفتن تصمیم‌های تکانشی
- تحریک‌پذیری یا پرخاشگری
- بی‌توجهی نسبت به امنیت خود یا دیگران
- بی‌مسئولیتی مداوم
- عدم پشیمانی
در صورت لزوم می توانید با دکتر روانپزشک آنلاین مشورت کنید و هم می توانید به صورت حضوری به دکتر روانپزشک مراجعه کنید.
بیشتر بدانید: اختلال شخصیت وسواسی اجباری یا OCPD چیست؟
هیچ آزمایش شناخته شده‌ای برای تشخیص این بیماری وجود ندارد، اما پزشکان ممکن است آزمایش‌های ژنتیکی و تصویربرداری عصبی را برای پیدا کردن علل بالقوه و الگوهای مرتبط با ASPD درخواست کنند.
درمان اختلال شخصیت ضد اجتماعی
درمان ASPD ساده نیست. افراد مبتلا به ASPD به ندرت به دنبال درمان هستند. از سوی دیگر، تعداد نسبتا زیادی از آن‌ها درمان خود را خیلی زود متوقف می‌کنند. با این حال، در بعضی از افراد، درمان و پیگیری دقیق می‌تواند در درازمدت کمک‌کننده باشد.
درمان سایکوپاتی به وضعیت فرد، تمایل او به همکاری و شدت علائم بستگی دارد.
1. گفتگو درمانی
گفتگو درمانی که به آن روان درمانی هم می‌گویند، گاهی اوقات به درمان سایکوپاتی کمک می‌کند. این روش درمانی ممکن است برای مدیریت خشم و خشونت، رفع مشکلات ناشی از مصرف الکل یا مواد مخدر و کنترل سایر مشکلات سلامت روان به‌کار رود. اما همیشه موثر نیست، به خصوص اگر علائم شدید باشند و فرد نتواند نقش خود را در بروز مشکلاتی که دارد بپذیرد.
2. دارو درمانی
استفاده از هیچ داروی مشخصی برای درمان ASPD تایید نشده است. پزشکان ممکن است برای درمان مشکلاتی که گاهی اوقات همراه با اختلال شخصیت ضد اجتماعی رخ می‌دهند، مانند اضطراب یا افسردگی، دارو تجویز کنند.
بیشتر بدانید: مازوخیسم یا اختلال خودآزاری چیست؟
سوالات متداول
تحقیقات درباره اختلال شخصیت ضد اجتماعی در نوجوانان و کودکان نشان داده است که معمولا پزشکان نمی‌توانند ASPD را قبل از 18 سالگی تشخیص دهند، اما ممکن است قبل از 15 سالگی بعضی از علائم اختلال سلوک وجود داشته باشند.
ASPD می‌تواند روی روابط فرد تاثیر بگذارد و حفظ شغل را برای او دشوار کند. تحقیق درباره اختلال شخصیت ضد اجتماعی و ازدواج نشان داده است که افراد مبتلا به ASPD معمولا سابقه داشتن شرکای جنسی زیادی را دارند. همچنین ممکن است والدین بی‌مسئولیتی باشند.
هیچ راه مطمئنی برای پیشگیری از اختلال شخصیت ضد اجتماعی در افراد در معرض خطر وجود ندارد. از آنجا که تصور می‌شود رفتار ضداجتماعی ریشه در دوران کودکی دارد، والدین، آموزگاران و پزشکان اطفال ممکن است علائم هشدار‌دهنده اولیه را ببینند. تلاش برای شناسایی افراد در معرض خطر (برای مثال، کودکانی که علائم اختلال سلوک را نشان می‌دهند) و ارائه مداخلات اولیه می‌تواند کمک‌کننده باشد.
کلام پایانی درباره اختلال شخصیت ضد اجتماعی
اختلال شخصیت ضد اجتماعی یک مشکل جدی است که با نادیده گرفتن احساسات و حقوق دیگران مشخص می‌شود. درمان این اختلال دشوار است، چون بیماران معمولا به دنبال درمان نمی‌روند و هنوز هیچ پروتکل درمانی مشخصی برای آن وجود ندارد. با این حال، می‌توان با روش‌های موجود به کنترل علائم کمک کرد. اگر یکی از اطرافیان شما با این مشکل دست و پنجه نرم می‌کند، می‌توانید با مراجعه به سایت درمانکده از متخصصان سلامت روان وقت بگیرید. کار با یک متخصص دلسوز به افراد مبتلا به ASPD کمک می‌کند که تغییرات چشمگیری در رفتار خود ایجاد کنند.
منابع: mayoclinic, medicalnewstoday
