اگزمای دیشیدروتیک (Dyshidrotic) نوعی بیماری پوستی است که در آن کف دست‌ها، پاها و انگشتان درگیر تاول‌های کوچک و خارش‌دار می‌شوند. این بیماری به نام‌های دیگری همچون دیسیدروزیس، اگزمای پا و دست، پومفولیکس (Pompholyx)، اگزمای تاولی یا اگزمای کف پلانتار نیز شناخته می‌شود.
اگزمای دیشیدروتیک یا پومفولیکس برای فرد مبتلا آزارنده است؛ اما خطرات آن‌چنانی ندارد. با رعایت اصولی می‌توان آن را به‌راحتی کنترل کرد. در این مقاله از مجله درمانکده ما را همراهی کنید تا به بررسی کامل این بیماری، علت، نحوه تشخیص، علل، عوارض و درمان آن می‌پردازیم.
فهرست محتوا
بیشتر بدانید: علت اگزمای انگشتان دست
علت اگزمای دیشیدروتیک
با وجود پژوهش‌های مختلف هنوز علت مشخصی برای اگزمای دیشیدروتیک شناخته نشده است. با این حال طی تحقیقات انجام‌شده به این نتیجه رسیده‌اند که زنان بیشتر از مردان درگیر اگزمای دیسیدروزیس هستند و این بیماری در افراد بین ۲۰ تا ۴۰ سال شایع‌تر است. البته برخی از فاکتورها می‌تواند خطر ابتلا به اگزمای دیشیدروتیک را افزایش دهند. این عوامل عبارت‌اند از:
- فلزات، به‌خصوص نیکل
- استرس
- مواد شوینده‌یِ لباس
- آلرژی‌های فصلی همچون تب یونجه و هوای گرم و مرطوب
- کف دست‌های عرق‌کرده و خیسی مکرر آن‌ها
- ابتلا به درماتیت آتوپیک در گذشته
- ابتلا به آلرژی، مانند رینیت آلرژیک
- قرارگرفتن در معرض آلرژن‌ها یا محرک‌ها
- سیگارکشیدن
- اشعه UV
- فعالیت بیش از حد غدد عرق
- فشار
- هوای خیلی گرم یا سرد
- هوای بسیار خشک یا مرطوب
بیشتر بدانید: اگزمای دستگاه تناسلی در مردان
علائم اگزمای دیشیدروتیک
در اکثر موارد خارش ناگهانی و غیر منتظره کف دست‌ها، کناره‌های انگشتان یا کف پا به‌عنوان اولین علامت اگزمای دیشیدروتیک مشاهده می‌شود. پس از خارش سوزناک، احتمالا تاول‌های ریز و کوچکی پر از مایع (وزیکول) ظاهر می‌شوند. این حباب‌های پر از مایع به احتمال زیاد رشد می‌کنند و بزرگ می‌شوند.
این تاول‌های پر از مایع و خارش‌دار که معمولا در دست‌ها ظاهر می‌شوند، مشکلات فراوانی برای فرد و فعالیت روزانه او ایجاد می‌کنند. این تاول‌ها به‌مرور زمان با عفونی‌شدن پوست دردناک‌تر شده و از داخل آن‌ها چرکی زرد یا سفید رنگ ترشح می‌شود.
این بیماری و علائم آن چند هفته مهمان فرد مبتلا خواهند بود و با گذشت زمان بدون هیچ دخالتی خوب می‌شوند؛ اما ممکن است پس از مدتی مجددا عود کنند. کسانی که به این بیماری مبتلا می‌شوند، گاهی علائم شایع دیگری را نیز تجربه می‌کنند. این علائم عبارت‌اند از:
- تاول‌های دردناک
- پوست خارش‌دار و پوسته‌پوسته‌های روی تاول‌ها یا اطراف آن
- افزایش عرق در اطراف تاول‌ها
- پوست خشک و ترک‌خورده در زمان محوشدن تاول‌ها
بیشتر بدانید: اگزما دست؛ علت و روش درمان
تشخیص اگزمای دیشیدروتیک
بعد از مشاهده علائم اگزمای دیشیدروتیک می‌توانید به دکتر پوست مراجعه کنید تا آن را بررسی کند و تشخیص درستی بدهد؛ زیرا برخی بیماری‌های پوستی دیگر نیز می‌توانند سبب ایجاد این علائم و نشانه‌های آن شوند. پزشک از شما در خصوص شغل، تفریحات، سابقه و تکرار قبلی این تاول‌ها سوالاتی می‌پرسد.
پزشک حساسیت فیزیکی شما را نسبت به فلزات، عوامل استرس‌زا و دیگر عوامل بررسی می‌کند. زمانی که پزشک اطمینان یافت که این تاول‌ها ناشی از اگزمای دیشیدرویتک است و ناشی از بیماری بالینی دیگر نیست، احتمالا درخواست آزمایش آلرژیک می‌کند. پزشک زمان و شدت بیماری را بررسی می‌کند و اگر لازم دانست برای بیمار دارو نیز تجویز می‌کند.
آزمایش برای تشخیص اگزمای دیشیدروتیک
پزشک متخصص گاهی برای تشخیص دقیق‌تر از آزمایش‌های مختلفی کمک می‌گیرد تا با اطمینان داروی مورد نظر را تجویز کند. تست آلرژی، بیوپسی و آزمایش خون از نمونه این آزمایش‌ها هستند.
بیشتر بدانید: نمونه برداری (بیوپسی) پوست چگونه است؟
عوارض اگزمای دیشیدروتیک
خارش و درد ناشی از تاول‌ها، عارضه و ناراحتی اصلی اگزمای دیشیدروتیک است. این عارضه ناخوشایند گاهی شدت پیدا می‌کند و فرد را فلج و محدود می‌کند. علاوه بر این با خاراندن این نقاط عفونت به زیر پوست نفوذ کرده و عارضه را دردناک‌تر می‌کند و خواب فرد را نیز به‌هم می‌ریزد.
درمان اگزمای دیشیدروتیک
پزشک متخصص با توجه به شدت اگزمای دیشیدروتیک و علائم آن درمان مورد نظر را انتخاب می‌کند. البته گاهی چندین درمان را قبل از یافتن درمان اصلی امتحان می‌کند تا به درمان سرعت ببخشد.
درمان اگزمای دیشیدروتیک خفیف
کرم پیمکرولیموس (Pimecrolimus) یا پماد تاکرولیموس (Tacrolimus) برای درمان درماتیت اتوپیک استفاده می‌شود. البته این داروها برای اگزمای دیشیدروتیک نیز کاربرد دارند. اگر این بیماری پوستی به‌صورت خفیف باشد، پیشنهاد می‌شود از نرم‌کننده یا مرطوب‌کننده بسیار قوی استفاده شود تا خشکی پوست با آن بهبود یابد.
علاوه بر این موارد، کورتیکواستروئید نیز تجویز می‌شود تا سبب بهبود تاول‌های پوستی شود و از میزان التهاب آن‌ها بکاهد. در مواردی که پزشک صلاح ببیند قرص یا کرم ضدخارش نیز تجویز می‌شود.
بیشتر بدانید: عواملی که منجر به اگزمای تماسی می شود
درمان اگزمای دیشیدروتیک شدیدتر
زمانی که بیمار اگزمای دیشیدروتیک شدیدی را تجربه می‌کند، احتمالا پزشک متخصص داروهای قوی‌‌تری را تجویز می‌کند. این داروها عبارت‌اند از:
- داروهای ضدقارچ
- قرص یا کرم استروئیدی (درمان خط اول)
- کرم‌ها یا پمادهای سرکوب‌کننده و تضعیف‌کننده سیستم ایمنی
- درمان با نور (UV)
- دوپیکسنت (Dupixent)
- متوترکسات (Methotrexate)
- سیکلوسپورین (Cyclosporine)
- سلسپت (Cellcept)
بیشتر بدانید: بیماری پیسی چیست؟
درمان خانگی اگزمای دیشیدروتیک
داروها و مراقبت خانگی به‌اندازه درمان‌های تجویز‌شده پزشک کارایی ندارند؛ اما همین درمان‌های خانگی آبی بر آتش هستند و به کاهش علائم بیماری کمک شایانی می‌کنند. این مراقبت‌ها علاوه بر کاهش نشانه‌ها به کاهش تعداد دفعات عود نیز کمک می‌کنند. برای درمان خانگی اگزمای دیشیدروتیک باید سبک زندگی را تغییر داد یا روتینی جدید از برنامه‌های روزانه را به آن اضافه کرد.
برای شروع از کمپرس سرد استفاده کنید و هر ۱۵ دقیقه یک‌بار ناحیه‌ای که تاول‌ها وجود دارد را بشویید تا خارش و درد تسکین یابد. ناخن‌هایتان را کوتاه کنید تا ناخود‌آگاه سبب خراشیدن پوست و ناحیه درگیر بیماری نشود.
استرس‌های خود را شناسایی کنید و روش‌هایی برای دوری از استرس و یافتن آرامش پیدا کنید. تکنیک‌هایی همچون مدیتشن، یوگا و ذهن‌آگاهی از جمله روش‌های کاربردی برای آرام‌کردن ذهن و بدن هستند تا محیطی پر از آرامش را تجربه کنید.
عواملی که سبب ایجاد این تاول‌ها می‌شوند را شناسایی کنید و آن‌ها را از محیط زندگی خود حذف کنید. فلزات حساسیت‌زا، مواد آرایشی یا مراقبتی پوست نمونه‌ای از این عوامل هستند. علاوه بر موارد گفته شده برای درمان خانگی اگزمای دیشیدروتیک، بهتر است یک سری از موارد زیر را نیز رعایت کنید:
- دست‌ها را با آب گرم (نه خیلی سرد یا خیلی گرم) شست‌وشو دهید. برای شست‌وشو از لوسیون مخصوص استفاده کنید.
- هنگام استفاده از مواد شیمیایی مانند شامپوها، پاک‌کننده‌ها و شوینده‌ها از دستکش‌های محافظ استفاده کنید.
- از جوراب، دستکش و لباس‌های نخی استفاده کنید.
- کفش‌های چرمی بپوشید.
بیشتر بدانید: آیا اگزما واگیر دارد؟
پیشگیری از اگزمای دیشیدروتیک
اگزمای دیشیدروتیک بیماری ناشناخته‌ای است. البته هر شخصی با بررسی محرک‌ها و عوامل ایجادکننده می‌تواند از تعداد دفعات بروز آن بکاهد. برای تشخیص و درمان به‌هنگام این بیماری می‌توان در سریع‌ترین زمان ممکن و به‌راحتی از طریق وب‌سایت‌های تخصصی اقدام کرد. درمانکده از جمله همین وب‌سایت‌ها است که جمعی از متخصصین حرفه‌ای در این زمینه فعالیت می‌کنند.
بیشتر بدانید: بیماری جذام چیست؟
سخن پایانی
اگزمای دیشیدروتیک نوعی بیماری شایع پوستی همراه با تاول‌های دردناک و خارش‌دار است. ممکن است این بیماری را فقط یک بار در عمر خود تجربه کنید یا بارها در طول زندگی خود درگیر عوارض آن شوید. کرم‌ها، پمادها و داروهای بدون نسخه موارد خفیف اگزمای دیسیدروتیک را درمان می‌کنند.
برای موارد شدیدتر اگزمای دیسیدروتیک به داروهای تجویزی یا درمان‌هایی توسط پزشک متخصص پوست نیاز است. اگر تاول‌های دردناک و خارش‌دار پوست دارید به پزشک متخصص پوست مراجعه کنید. شما می‌توانید برای دریافت مشاوره با دکتر پوست آنلاین از طریق وب‌سایت درمانکده اقدام کنید. در این وب‌سایت جمعی از پزشکان و روان‌شناسان متخصص گرد هم آمده‌اند تا جواب‌گو سوالات شما باشند.
بیشتر بدانید: اگزمای دستگاه تناسلی زنان
هر کسی در هر سنی ممکن است درگیر این عارضه ناخوشایند شود.
اگزمای دیشیدروتیک مسری نیست.
در موارد شدید، تاول‌های دیسیدروزیس ممکن است بزرگ‌تر شده و به پشت انگشتان، دست‌ها و پاهای شما سرایت کنند؛ اما به سایر قسمت‌های بدن شما سرایت نمی‌کنند.
کودکان مبتلا به اگزما نشانه‌هایی همچون خارش، خشکی، قرمزی و برآمدگی‌های کوچک بر پوست گونه، پیشانی یا سر دارند و گاهی این علائم بر بدن، پاها و بازوهای آن‌ها نیز ظاهر می‌شود و به مرور زمان شدت علائم افزایش می‌یابد.
