در مورد هماتوم بارداری یا هماتوم جفت چه می‌دانید؟ این عارضه چه مشکلاتی را برای بدن به وجود می‌آورد؟ آیا می‌تواند باعث اختمام بارداری شود؟ در این مقاله از مجله درمانکده به بررسی کامل آن می‌پردازیم.
بیشتر بدانید: ترشحات واژن در بارداری، علت و انواع آن
هماتوم در بارداری چیست؟
هماتوم در بارداری (Hematoma in pregnancy) که با نام‌های خونریزی یا هماتوم ساب کوریونیک و هماتوم جفت نیز شناخته می‌شود یک عارضه است که زنان باردار را تحت تاثیر قرار می‌دهد. در دنیای پزشکی، Hema به معنای خون و toma به معنای ورم است. بنابراین هماتوم وضعیتی است که در آن به جای این که خون در رگ‌های خونی باشد، در بافت جمع می‌شود.
در دوران بارداری، هماتوم می‌تواند بین کوریون (غشایی که جنین را احاطه کرده و دیواره رحم) تشکیل شود. این نوع خونریزی پشت جفت، در حدود ۳ درصد از تمام بارداری‌ها رخ می‌دهد (یعنی تقریباً از هر ۱۰۰ زن باردار ۳ نفر این وضعیت را تجربه می‌کنند). این وضعیت، رایج‌ترین علت خونریزی در سه ماه اول بارداری است.
بیشتر بدانید: هورمون پرولاکتین چیست؟ + راهنمایی کامل
بیشتر بدانید: روش‌های رنگی شدن چشم جنین؛ آیا تغذیه در رنگی شدن چشم جنین موثر است؟
علائم هماتوم بارداری
برخی از رایج‌ترین علائم هماتوم در دوران بارداری عبارت‌اند از:
- لکه بینی
- خونریزی از واژن
- احساس درد و گرفتگی در ناحیه لگن، خصوصاً در شرایطی که خونریزی شدید است
- سرگیجه
خونریزی ناشی از هماتوم ساب کوریونیک می‌تواند شدید و همراه با لخته باشد یا این که به صورت لکه بینی خفیف باشد. در برخی موارد نیز هیچ خونریزی ای وجود ندارد.
برخی از زنان اصلاً هیچ علامتی را تجربه نمی‌کنند و پزشک طی معاینات معمول و آزمایش‌های تصویربرداری متوجه این وضعیت می‌شود.
در صورت داشتن علائم هماتوم بارداری بهتر است سریعا نزد پزشک متخصص زنان و زایمان مراجعه کنید یا از طریق مشاوره آنلاین با پزشک متخصص زنان در سایت درمانکده مشکل خود را بگویید و یک قدم به درمان نزدیک تر شوید.
بیشتر بدانید: قاعدگی نامنظم؛ علل، علائم، تشخیص و درمان پریود نامنظم
علل هماتوم بارداری
یکی از رایج‌ترین علل بروز این وضعیت، جدا شدن تخمک بارور شده از دیواره رحم در حین لانه گزینی است که سبب بروز خونریزی می‌شود. به طور کلی برخی از عوامل، احتمال بروز این عارضه را افزایش می‌دهند، از جمله:
- ناهنجاری و بدشکلی رحم
- سابقه سقط‌های مکرر
- سابقه عفونت‌های لگنی
- ضربه شدید به شکم مادر (که ناشی از تصادف یا هر حادثه دیگری باشد)
- مصرف برخی از مواد مخدر (همچون کوکائین و مت آمفتامین‌ها) توسط مادر که سبب گشاد شدن رگ‌های خونی می‌شوند
- مشکلات انعقاد خون در اوایل بارداری
- پره اکلامپسی، که یک عارضه جدی بارداری است و با علائمی نظیر فشار خون بالا و نارسایی اندام‌ها همراه است.
- بلند کردن اجسام بسیار سنگین
- جای زخمی که ناشی از کورتاژ سقط جنین قبلی است
بیشتر بدانید: همه چیز درباره خشکی واژن
از طریق مشورت با دکتر مامایی می‌توانید روند درمان خود را بهتر پیش ببرید، همچنین می‌توانید از طریق امکان مشاوره آنلاین با فوق تخصص مامایی در وقت خود صرفه جویی کنید.
عوامل خطر
برخی از رایج‌ترین عوامل خطر برای بروز این بیماری عبارت‌اند از:
- لقاح مصنوعی: برخی از مطالعات نشان داده‌‌اند که میزان بروز هماتوم بارداری در بارداری‌هایی که حاصل از لقاح مصنوعی و انتقال جنین فریز شده هستند بیشتر است.
- سن: زنان بالای ۳۵ سال، به میزان بیشتری در معرض هماتوم جفت قرار دارند.
بیشتر بدانید: تنبلی تخمدان یا سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) + راهنمایی کامل
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
در این شرایط فوراً به پزشک مراجعه کنید:
- اگر درد ناگهانی و شدیدی در ناحیه شکم حس کردید.
- احساس سبکی سر دارید یا حس می‌کنید که ممکن است غش کنید.
- علائم جدید واژینال دارید همچون درد در ناحیه واژن، خارش یا ترشحات
- اگر تب دارید
- اگر حس می‌کنید که یک بافت از واژنتان دفع شده است. در این شرایط باید بافتی که دفع شده را نگه دارید و در اسرع وقت آن را به پزشکتان نشان دهید.
بیشتر بدانید: بی بی چک و هرآنچه که باید درباره آن بدانید
روش‌های درمان هماتوم بارداری
فردی که وضعیت ثابتی دارد و خونریزی قابل توجهی ندارد، با تحت نظارت پزشک بودن و دریافت مراقبت‌های حمایتی، بهبود پیدا می‌کند. با این حال، اگر فرد خونریزی شدیدی دارد، ممکن است پزشک توصیه کند که تا زمان برطرف شدن خونریزی، در بیمارستان بستری شود.
به طور کلی، پزشک وضعیت بیمار را زیر نظر می‌گیرد تا بررسی کند که آیا لخته‌ها به طور طبیعی برطرف می‌شوند یا این که همچنان در حال رشد هستند و خطراتی را به همراه دارند. اگر احتمال سقط جنین زیاد باشد، برخی از پزشکان از استروژن و پروژسترون برای کاهش خونریزی یا جلوگیری از خونریزی بیشتر استفاده می‌کنند.
پزشک بسته به شرایطتان ممکن است انجام این اقدامات را توصیه کند:
- پرهیز از برقراری رابطه جنسی: ارگاسم سبب انقباض دیواره رحم می‌شود و این امر می‌تواند خونریزی را تشدید کند. برای جلوگیری از وقوع این اتفاق، تا مدت توصیه شده توسط پزشک از انجام رابطه جنسی بپرهیزید.
- استراحت مطلق: به ندرت پزشک استراحت مطلق را توصیه می‌کند. اما در مواردی که خونریزی شدید است یا در معرض خطر زایمان زودرس قرار دارید، استراحت مطلق ضروری است.
نکته
- هنگامی که خونریزی دارید از تامپون و دوش واژینال استفاده نکنید.
- از انجام فعالیت‌های شدید یا ورزش‌هایی با شدت بالا خودداری کنید. همچنین از ایستادن برای مدت طولانی نیز خودداری کنید.
بیشتر بدانید: کیست مویی چیست و چگونه درمان می شود
روش‌های تشخیص هماتوم در بارداری
برای تشخیص علت خونریزی، معمولاً پزشک معاینه فیزیکی انجام می‌دهد و انجام آزمایش خون را تجویز می‌کند.
با این حال رایج‌ترین روشی که برای تشخیص خونریزی ساب کوریونیک استفاده می‌شود، سونوگرافی است که تصاویری را از درون رحم تهیه می‌کند. سونوگرافی می‌تواند وجود یا عدم وجود هماتوم را نشان دهد، تایید کند که آیا جنین هنوز زنده و سالم است و می‌تواند سایر ناهنجاری‌های مربوط به جنین را نیز شناسایی کند. از سونوگرافی می‌توان برای تشخیص اندازه هماتوم در طول زمان نیز استفاده کرد، زیرا این پروسه تشخیصی از امواج صوتی به جای پرتو استفاده می‌کند.
متاسفانه سونوگرافی در اکثر موارد قادر به نشان دادن هماتوم‌های کوچک نیست. البته هماتوم‌های کوچک هیچ خطری برای جنین یا مادر ایجاد نمی‌کنند، بنابراین اگر تشخیص داده نشوند، تاثیر منفی روی روند بارداری ندارند. با این حال گاهی همین هماتوم‌های کوچک، علت خونریزی غیر طبیعی واژینال هستند و اگر با سونوگرافی قابل تشخیص نباشند، پزشک ناچار است که روش‌های تصویربرداری دیگری را تجویز کند.
یکی دیگر از محدودیت‌های سونوگرافی در تشخیص خونریزی ساب کوریونیک این است که این روش گاهی نتیجه را به اشتباه مثبت نشان می‌دهد. گاهی فیبروم رحم می‌تواند ظاهری همچون هماتوم داشته باشد و به همین خاطر ممکن است با هماتوم اشتباه گرفته شود. در این شرایط سونوگرافی داپلر می‌تواند برای تشخیص تفاوت بین این اختلالات موثر باشد.
معمولاً برای تشخیص اختلالاتی نظیر هماتوم بارداری، از MRI یا سی تی اسکن برای زنان باردار استفاده نمی‌شود. سی تی اسکن، جنین در حال رشد را در معرض پرتوهای مضر قرار می‌دهد. علاوه بر این، در دوران بارداری به ندرت از MRI استفاده می‌شود، زیرا جنین معمولاً بیش از حد حرکت می‌کند و تصاویر حاصل از این روش نمی‌توانند اطلاعات مفیدی را در اختیار پزشک قرار دهند.
بیشتر بدانید: لاپاراسکوپی چیست و چه کاربردی دارد؟ + راهنمایی کامل
عوارض
توجه داشته باشید که هماتوم بارداری معمولاً بی خطر است. در اکثر موارد علائم این عارضه خود به خود برطرف می‌شوند. اما در موارد نادر، ممکن است هماتوم جفت منجر به بروز این عوارض جانبی شود:
بیشتر بدانید: هر آنچه باید درباره عفونت در دوران بارداری بدانید
عوارض هماتوم برای جنین در حال رشد
سقط جنین
گاهی خونریزی ساب کوریونیک که در سه ماهه اول تشخیص داده می‌شود، خطر سقط جنین را افزایش می‌دهد.
- به نظر می‌رسد خطر سقط جنین با اندازه هماتوم و موقعیت آن در داخل رحم ارتباط داشته باشد. معمولاً زمانی که خون بیش از ۲۵ درصد از حجم کیسه یا ساک حاملگی را تشکیل می‌دهد، خطر سقط جنین در زنان دچار خونریزی ساب کوریونی، سه برابر افزایش پیدا می‌کند.
- با این حال، ممکن است محل هماتوم مهم‌تر از اندازه کلی آن باشد. هماتوم‌هایی که در بدنه و فوندوس رحم قرار دارند، در مقایسه با هماتوم‌های واقع در قسمت بالایی سرویکس، به میزان بیشتری با سقط جنین در ارتباط هستند.
بیشتر بدانید: ۱۲ علل سوزش و خارش واژن همراه با راهکارهای درمانی
زایمان زودرس
در صورتی که خونریزی ساب کوریونیک در سه ماه دوم بارداری اتفاق بیفتد، خطر زایمان زودرس و جدا شدن قبل از موقع جفت از رحم را افزایش می‌دهد
وزن کم نوزاد
زنانی که در دوران بارداری‌شان دچار هماتوم می‌شوند، معمولاً نوزادانی را به دنیا می‌آورند که وزن کمتری دارند.
عوارض هماتوم برای مادر
در اکثر موارد، هماتوم بارداری خطر کمی برای مادر دارد. با این حال در صورتی که خونریزی خیلی شدید باشد، ممکن است خطر فشار خون بالا و نیاز به زایمان سزارین را افزایش دهد.
بیشتر بدانید:علت بروز هماتوم مری
علل دیگر خونریزی در بارداری چه هستند؟
هماتوم بارداری تنها یکی از علل خونریزی در دوران بارداری است. علل دیگری برای خونریزی وجود دارند که برخی از آنها بی خطر و برخی دیگر خطرناکند. برخی از این علل شامل این مواردند:
تغییرات دهانه رحم
بارداری باعث ایجاد تغییراتی در دهانه رحم می‌شود که ممکن است این تغییرات منجر به خونریزی شوند. در این شرایط ممکن است پس از رابطه جنسی خونریزی داشته باشید.
بارداری خارج از رحم
این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که تخمک در جایی خارج از رحم (همچون لوله‌های فالوپ) لانه گزینی می‌کند. بارداری خارج از رحم یک وضعیت خطرناک است که به درمان فوری نیاز دارد. سایر علائم بارداری خارج از رحم شامل این مواردند:
- درد در یک سمت شکم
- خونریزی واژن
- ترشحات قهوه ای و آبکی
- درد در قسمت بالایی شانه‌ها
- درد و اذیت شدن هنگام دفع ادرار
بیشتر بدانید: علائم سرطان سینه + روش های تشخیص و درمان
عفونت‌های واژن
انواع گوناگونی از عفونت‌های واژن وجود دارند که پزشک می‌تواند آنها را تشخیص دهد و درمان کند.
بلادی شو
بلادی شو (bloody show) زمانی رخ می‌دهد که پلاگ مخاطی که در دهانه رحم وجود دارد، می‌افتد. این یکی از علائم زایمان است و ممکن است چند روز قبل از شروع انقباضات یا در حین زایمان رخ دهد.
جفت سرراهی
این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که جفت در نزدیکی یا روی دهانه رحم قرار می‌گیرد و سبب انسداد جزئی یا کامل آن می‌شود. ممکن است نیاز باشد برای درمان اورژانسی این عارضه به بیمارستان مراجعه کنید.
منبع: verywellfamily
