گرفتگی صدا یکی از اولین و واضح‌ترین علائم سرماخوردگی است و علاوه بر این، ممکن است خیلی جاهای دیگر هم با آن مواجه شویم. وقتی صدایمان از نظر تُن، بلندی، زیر یا بم بودن و دیگر ویژگی‌ها از حالت عادی خودش فاصله بگیرد، ما احتمالا دچار نوعی «اختلال صدایی» هستیم. از آن جایی که گفتار، راه ارتباطی ما با دنیاست و مسیر اصلی گفتار هم صداست، مهم است که دلایل اختلالات آن را بشناسیم و تشخیص بدهیم. در این مطلب چند علت گرفتگی صدا را بررسی می‌کنیم و مسیرهای درمانی هر کدام را خیلی کوتاه شرح می‌دهیم. اگر علامتی دارید که شما را نگران کرده است، به کمک مجله درمانکده و خواندن این مطلب به احتمال زیادی به شما کمک خواهد کرد.
گرفتگی صدا چیست؟
گرفتی صدا یا دیسفونیا، به حالتی گفته می‌شود که در آن صدا به نظر خشن، تحت فشار و غیرعادی می‌رسد. وقتی با صدای گرفته صحبت کنید، انگار در حال نفس نفس زدن هستید. بلندی و فرکانس صدا هم تغییر می‌کند و ممکن است گفتن هر کلمه، تبدیل به یک چالش شود. گرفتگی یک «اختلال صدایی» محسوب می‌شود.
علائم اختلال یا گرفتگی صدا
اگر صدایتان با حالت عادی خود متفاوت شده و در حرف زدن و صاف گردن گلویتان دچار چالش هستید، ممکن است این علائم را هم ببینید:
- لرزش صدا
- کلفت شدن صدا (دلیل صدای خشن در موارد شدید همین است)
- احساس فشار و ناتوانی هنگام صحبت
- صدای ضعیف و زمزمهمانند
- نفس نفس زدن
- آرامتر یا بلندتر شدن تُن صدا
- زیر و بم شدن غیرطبیعی صدا
در صورت داشتن چنین علائمی از طریق مشاوره با متخصص گوش حلق بینی مشورت کنید.
بیشتر بدانید: سوزش گلو؛ علت، تشخیص و روش درمان
گرفتگی صدا ممکن است علامتی از آلرژی، سرماخوردگی یا آنفولانزا باشد
بسیاری از بیمارانی که به دنبال درمان گرفتگی صدا به پزشک مراجعه می‌کنند، مبتلایان به سرماخوردگی و مشکلات مشابه آن هستند. وقتی سرماخوردگی شدید می‌شود، تارهای صوتی ورم می‌کنند و ادامه یافتن این ورم، مشکلی به نام «لارنژیت» یا التهاب حنجره ایجاد می‌کند. وقتی سرماخوردگی یا آلرژی‌تان باعث می‌شود سرفه کنید، شما در واقع دارید به شدت گلو و حنجره خودتان را تحت فشار میگذارید و تارهای صوتی آسیب میخورند. اگر لارنژیت درمان نشود، در طولانی‌مدت می‌تواند روی صدا تاثیر بگذارد و در موارد شدید، توانایی بلند حرف زدن یا آواز خواندن شما را از بین ببرد. خیلی اوقات علت گرفتگی صدا در کودکان، چیزی نیست به جز سرماخوردگی.
بیشتر بخوانید: لارنژیت رفلاکس چیست؟
فلج یا ضعف تارهای صوتی، موجب گرفتگی صدا می‌شود
تارهای صوتی مثل دیگر بافت‌ها و اندام‌های بدن، می‌تواند دچار ضعف یا به کل فلج شوند. دلیل این مسئله عفونتهای ویروسی خاص یا آسیب دیدن عصب در جراحی، بخاطر سکته یا تحت تاثیر سرطان است. اگر یک یا دو تار صوتی شما به مرحله فلج برسند، تنفس دچار خس خس و سختی می‌شود. اگر تارها ضعف داشته باشند، صدای شما ضعیف می‌شود و موقع حرف زدن نفس نفس خواهید زد. گفتاردرمانی و جراحی میتوانند به رفع این مشکل کمک کنند.
رشد بافت اضافی به تارهای صوتی فشار وارد می‌کند
در بعضی از افراد، روی تارهای صوتی گلو بافت اضافی (به دلایل مختلفی) رشد می‌کند و جلو عملکرد عادی آن‌ها گرفته می‌شود. این رشد غیرعادی ممکن است کیستهای پراز مایع، برجستگی‌های زگیل‌مانند (پاپیلوما) یا نودول ایجاد کند. اما بافت اضافی دقیقا ناشی از چیست؟ این بافت می‌تواند بخشی از بافت آسیب‌دیده (و ترمیم‌نشده) خود گلو باشد، اِسکار یا پولیپ باشد، یا حتی آن چیزی که اصطلاحا به آن وِب (web) گفته می‌شود. سرطان‌های گلو و دهان هم موجب ایجاد بافت اضافی و در نتیجه گرفتگی صدا و اختلال در صحبت شوند.
بیشتر بدانید: سرطان حنجره چیست؟ چه علائمی دارد؟
گرفتگی صدا ممکن است ناشی از مشکلات عصبی یا هورمونی باشد
بعضی از بیماری‌ها، روی اعصاب کنترل‌کننده تارهای صوتی تاثیر میگذارند. ام اس، میاستنی گراویس (ضعف شدید عضلانی)، پارکینسون، بیماری‌های نورون حرکتی و هانتینگتون از جمله این موارد هستند. همچنین گاهی جراحی یا لارنژیت موجب آسیب همیشگی به تارهای صوتی میشوند. اختلالات هورمون تیروئید، هورمان‌های زنانه و مردانه و هورمونهای رشد هم اختلال صدا ایجاد می‌کنند.
استفاده نامناسب از صدا، باعث گرفتگی و آسیب به آن خواهد شد
صحبت کردن به صورت غیرعادی، گرفتگی صدا را به دنبال دارد؛ مثلا وقتی کسی بیشتر از حد عادی صحبت کند، بیشتر از صحبت کردن داد بزند، سرفههای شدید داشته باشد و… این کارها، در تارهای صوتی افراد پولیپ و گره ایجاد و جنس صدا را عوض می‌کند. گاهی حتی ممکن است تار صوتی پاره شود، خونریزی (هموراژ) کند و صدای فرد از دست برود.
بیشتر بدانید: درمان گلو درد چیست؟
بسیاری از سیگاری‌ها صدایی گرفته دارند
عادت سیگار کشیدن، وقتی طولانی و همیشگی شود روی تارهای صوتی تاثیر می‌گذارد. این تاثیر در واقع نوعی از همان رشد بافت اضافی روی تار صوتی است که آن‌ها را متراکم و سفت می‌کند (حالتی که به آن پولیپوئید کوردیت میگوییم). صدای این افراد بم و خش‌دار است. البته اگر پولیپ‌های روی تار صوتی بزرگ شوند، ممکن است راه هوا را مسدود کرده و در تنفس فرد اختلال ایجاد کنند.
روش تشخیص گرفتگی صدا
قبل از شروع درمان، ابتدا باید مشخص شود که گرفتگی صدای هر فرد به چه دلیلی است. در بسیاری از مواقع تنها با دیدن علائم ظاهری می‌شود روی علت اصلی دست گذاشت، اما گاهی کار پیچیده‌تر است. روش‌های مختلف تشخیص علت گرفتگی، عبارت‌اند از:
- لارینژوسکوپی: این روش دو نوع دارد: غیرمستقیم و فایبراوپتیک. در لارینژوسکوپی غیرمستقیم، پزشک یک آینه کوچک را در قسمت عقبی گلو نگه میدارد و روی آن چراغ قوه میاندازد تا وضعیت تارهای صوتی را دقیقا ببیند. در لارینژوسکوپی فایبراوپتیک، یک اسکوپ کوچک که نور رویش نصب شده از طریق بینی به گلو وارد می‌شود.
- الکترومیوگرافی لارنژیال: نوعی تست ویژه است که فعالیت الکتریکی عضلات گلو را می‌سنجد. در این روش، یک سوزن بسیار نازک که متصل به حسگر کامپیوتری است، در بعضی از عضلات گردن وارد می‌شود و مشکلات عصبی این ناحیه را مشخص می‌کند.
- عکس‌برداری: MRI و دیگر روش‌های تصویربرداری میتوانند بافتهای گلو (و اطراف تارهای صوتی) را به وضوح نشان بدهند و در تشخیص به پزشک کمک کنند.
بیشتر بدانید: شکاف کام و لب چیست؟ علت، علائم و راه‌کارهای درمانی آن
بیشتر بدانید: علائم سرطان گلو چیست؟
درمان گرفتگی صدا
برای درمان و تشخیص گرفتگی صدا، ابتدا باید تاریخچه بیماری‌های هر فرد و سبک زندگی او دقیقا بررسی شود. در این صورت است که پزشک می‌تواند بفهمد که دقیقا چرا تارهای صوتی دچار مشکل شده‌اند و چه دارو یا مسیر درمانی برای برگشتن صدا به حالت عادی نیاز است. بعضی از روش‌های درمانی را در این قسمت بخوانید:
- درمان گرفتگی بر اثر سرماخوردگی یا آنفولانزا: وقتی این گرفتگی در اثر سرماخوردگی، آلرژی یا بیماری‌های مشابه باشد، با داروها و مکمل‌های عادی این بیماری‌ها رفع می‌شود. همچنین خیلی از افراد برای بهتر شدن صدایشان ترکیباتی از عسل و آبلیمو با آب گرم را مصرف می‌کنند (که فقط در موارد خفیف مفید هستند). همچنین خوردن یک قاشق عسل در روز، یک درمان طب سنتی گرفتگی صدا محسوب می‌شود.
- درمان گرفتگی بر اثر هموراژ یا خونریزی تارهای صوتی: این نوع گرفتگی باید فورا درمان شود. اگر هموراژ در اثر خونریزی شریان‌های اطراف تار باشد، جراحی به نام میکرولارینژوسکوپی انجام می‌شود. اگر هموراژ در یک نقطه واحد ایجاد شده و جدی نباشد، پزشک استراحت کامل (صحبت نکردن) را توصیه می‌کند تا خونریزی دوباره جذب شود.
- درمان گرفتگی برای سیگاری‌ها: اگر سیگار میکشید برای پیشگیری گرفتگی صدا، بهتر است همین الان برای ترک آن برنامهریزی کنید. در طول فرایند ترک کردن، آب زیادی بنوشید و هیدراته بمانید. این کار تارهای صوتی را نرم نگه داشته و سرعت بهبود آن‌ها را بیشتر می‌کند. اگر هنوز صدایتان تغییر نکرده، برای پیشگیری گرفتگی صدا تعداد سیگارهای روزمره خودتان را کم کنید.
- درمان گرفتگی بر اثر ضعف: ضعف و فلج تارهای صوتی گاهی خود به خود و در اثر رفع عامل ایجادکننده، برطرف می‌شود. پزشکان راه‌های دیگری مثل گفتاردرمانی (برای بازگرداندن ارتباط بین زبان و مغز)، جراحی و تمرین‌های مختلف صدایی را هم تجویز می‌کنند.
- درمان گرفتگی بر اثر مشکلات عصبی و هورمونی: هورمون‌تراپی و دارو، در رفع گرفتگی‌های هورمونی و عصبی تاثیر بسیار خوبی دارند. پزشک متخصص شما بعد از آزمایش‌های مختلف (خون یا تستهای عضلانی) مشکل را پیدا کرده و بعد داروهایی تجویز می‌کند که سطوح هورمون‌ها به حالت عادی برگردند. همچنین با فیزیوتراپی و مصرف دارو، میتوان مشکل اعصاب گلو را تا حدود زیادی برطرف کرد. و برای اطمینان بیشتر به متخصص گوش حلق بینی مراجعه کنید.
بیشتر بدانید: سندروم سوزش دهان چیست؟
بیشتر بدانید: درمان سرفه خشک چیست؟
از پزشکمان چه سوالاتی بپرسیم؟
اگر گرفتگی ناشی از عفونت باکتریایی باشد، پزشک آنتی بیوتیک تجویز می‌کند و آنتی بیوتیک علاوه بر تداخل با بعضی داروهای دیگر، ممکن است عامل حساسیت هم باشد. همچنین از پزشکتان درمورد پرهیزهای غذایی در دوران نقاهت بپرسید. بعضی از میوه‌های اسیدی، چای و قهوه ممکن است باعث خشک شدن گلو و البته گرفتگی صدا شوند. با کمک درمانکده میتوانید از سلامتی خود لذت ببرید.
