برخی مواد معدنی مانند کلسیم در ساختمان اسکلت بدن نقش دارند، موادی هم در ساختمان هورمون های بدن بنقش دارند مانند ید که در هورمون های تیروئید بکار می رود. آهن هم یکی از مواد معدنی حیاتی است که به کمک آن اکسیژن به سلول های بدن رسانده می شود. بدون آهن موجود در هموگلوبین، بدن نمی تواند اکسیژن را از ریه ها به سلول های بدن برساند و دی اکسید کربن را از سلول ها گرفته و به ریه ها برگرداند.
بهتر است بخوانید: لیست علائم و نشانه های کرونا
سلول های بدن ما برای ادامه حیات نیاز به اکسیژن دارند. اکسیژن از طریق سلول های ویژه ای از خون به نام گلبول های قرمز از شش ها به سلول ها رسانده می شود. گلبول قرمز، سلولی فاقد هسته است که به صورت سکه ای بوده که وسط آن فرو رفته و گود است. در زنان 35 تا 45 درصد و در مردان 40 تا 50 درصد خون را گلبول قرمز تشکیل می دهد.
ساختار اصلی گلبول قرمز را هموگلوبین تشکیل داده است. آهن در ساختمان هموگلوبین عامل فعال برای جذب اکسیژن است. در ریه، اکسیژن به آهن هموگلوبین موجود در گلبول های قرمز خون متصل شده و به همراه آن به همه سلول های بدن رسانده می شود و در آنجا اکسیژن آزاد شده و گاز کربنیک دریافت و به ریه ها رسانده می شود. بنابراین در صورتی که آهن نباشد سلول های ما دچار کمبود اکسیژن می شوند و می میرند.
بیشتر بخوانید: قرص آهن در بارداری
میزان نیاز روزانه آهن و نحوه تامین آن
در بدن ما در مجموع 4 تا 5 گرم آهن وجود دارد که 75 در صد آن در هموگلوبین و میوگلوبین (شبیه هموگلوبین که در ماهیچه ها وجود دارند) یافت می شود.
روزانه مردان ۱ تا ۲/۱ میلی‌گرم، زنان ۴/۱ تا ۲/۲ میلی‌گرم، زنان حامله ۳ تا ۲/۳ میلی‌گرم و کودکان ۱/۱ تا ۴/۱ میلی‌گرم آهن نیاز دارند. که این مقدار آهن معمولا از طریق غذا تامین می شود ولی کل آهن موجود در غذا جذب بدن نمی شود و لذا حداقل مقدار آهن موجود در غذای روزانه برای مردان، زنان و کودکان ۱۰ میلی‌گرم و برای زنان شیرده یا باردار ۲۰ میلی‌گرم در روز باید باشد تا فرد دچار کمبود آهن نشود.
[sibwp_form id=5]
بیشتر بدانید: عوارض مصرف قرص آهن در کودکان چیست؟
منابع حیوانی آهن شامل جگر، گوشت قرمز، ماهی و زردۀ تخم‌مرغ و منابع گیاهی شامل سویا، حبوبات، سبزیجات پهن برگ، کشمش، انجیر، اویشن, زردچوبه, مرزه, ترخون, زنجبیل, دانه زیره و غلات می باشند.
بر خلاف باور مردم برگه اسفناج تنها 2/5 میلی گرم آهن در هر 100گرم از برگ اسفناج دارد؛ در صورتی که به عنوان نمونه آویشن 120 میلی گرم آهن در هر 100 گرم آویشن دارد. خوردن غذاهای حاوی ویتامین C می تواند به جذب آهن مواد غذایی کمک کند.
بیشتر بدانید: معرفی قرص آهن بدون عوارض گوارشی
عوارض کمبود آهن
به دلیل نقش های متفاوت آهن در بدن، کمبود آن نیز تاثیرات زیادی را روی بدن می گذارد.
از جمله تاثیرات ناشی از کمبود آهن در سوخت و ساز بدن می توان به این موارد اشاره کرد: کاهش قدرت سیستم دفاعی بدن، اختلال در رشد اندامهایی که رشد مداوم دارند مانند پوست و مو و … که عوارض ظاهری قابل مشاهده بر جا می گذارند.
متداول ترین عوارض ناشی از کمبود آهن عبارتند از :
- خستگی غیرعادی
- اضطراب
- رنگ پریدگی
- دست و پای سرد
- تنگی نفس
- سردرد و سرگیجه
- تپش قلب
- خشکی پوست و مو و ریزش مو
- زخم و تورم زبان و دهان
- ناخن قاشقی و شکننده
- عفونت های مکرر
میزان شیوع کمبود آهن:
بیشتر بخوانید: قرص آهن در پریودی
کمبود آهن یکی از مشکلات تغذیه ای رایج است. خانم ها به علت داشتن عادت ماهیانه، به صورت عادی حجمی از خون خود را هر ماه از دست می دهند و در صورتی که آهن مورد نیاز و از دست رفته بدن جبران نشود، این موضوع می تواند منجر به فقر آهن و در نتیجه کم خونی در بانوان شود. آمارها نشان می دهند که حدود 60% زنان بخصوص در سنین باروری دچار فقر آهن هستند. از دلایل دیگر از دست دادن آهن می توان به زخم معده و خونریزی های خفیف و مزمن داخلی دیگر که علامت ظاهری چندان محسوسی ندارند، اشاره کرد. عادات غذایی غلط هم می تواند منجر به عدم جذب آهن کافی شده و در دراز مدت منجر به فقر آهن شود.
ضرورت تشخیص و تعیین میزان مصرف آهن توسط پزشک متخصص خون
همانگونه که کمبود آهن عوارضی را در بدن دارد، مازاد آن هم عوارض خاص خود را ایجاد می کند. برای آشنایی با علائم فقر آهن این نوشته را بخوانید. با توجه به این موضوع و دلایل متعدد فقر آهن در بدن، توصیه می شود ابتدا اقدام به مراجعه به پزشک نموده و پزشک پس از معاینه شما و یافتن علت کمبود آهن، میزان و نحوه مصرف قرص های آهن را در صورت نیاز، تعیین نماید.
جهت تشخیص کمبود آهن و انجام آزمایشات لازم ، حتما به پزشک فوق تخصص خون و آنکولوژی مراجعه کنید. جهت دریافت نوبت از پزشک متخصص، با مراجعه به وب سایت درمانکده می توانید به سادگی و سرعت نوبت دریافت نمایید.
