قفل شدن زانو یعنی چه؟ وقتی زانو قفل می‌شود درست مثل این است که چیزی در مفصل آن گیر کرده است و نمی‌توانید زانوی خود را خم یا صاف کنید. در واقع در قفل شدن واقعی زانو همین اتفاق می‌افتد، یعنی یک مانع مکانیکی مانند مینیسک پاره شده، غضروف یا استخوان در زانو گیر کرده و از حرکت آن جلوگیری می‌کند. ممکن است بپرسید مگر قفل شدن کاذب زانو هم داریم؟ بله، به خواندن این مقاله از مجله درمانکده ادامه دهید تا با دلایل، انواع و درمان قفل شدن مفصل زانو آشنا شوید.
انواع قفل شدن زانو
- قفل شدن واقعی زانو. در قفل شدن حقیقی یا واقعی زانو مانعی مکانیکی مانند استخوان یا غضروف از حرکت مفصل جلوگیری می‌کند.
- قفل شدن کاذب زانو (Pseudo locked knee). در این حالت مانع مکانیکی در مفصل زانو وجود ندارد. معمولا قرار گرفتن در یک وضعیت خاص باعث بروز آن می‌شود. مثلا علت قفل شدن زانو هنگام نشستن می‌تواند مربوط به آن باشد. نشستن‌های طولانی مدت بخصوص در حالت چهار زانو، حرکت مفصل را مختل می‌کند که معمولا پس از مدت کوتاهی از بین می‌رود.
بیشتر بخوانیم: کلاب فوت و چگونگی شکل‌گیری آن
علت قفل شدن زانو چیست؟
پارگی مینیسک زانو
شایع‌ترین دلیل قفل شدگی این مفصل پارگی مینیسک است. مینیسک نوعی غضروف C شکل است که نقش ضربه‌گیر را بازی می‌کند و ثبات بیشتری به مفصل می‌دهد. این غضروف بین استخوان ساق پا و استخوان ران قرار دارد. وقتی به دلیل ضربه‌های شدید یا ساییدگی‌های تدریجی مفصل، مینیسک پاره می‌شود، قسمت‌های آسیب‌دیده آن بین مفصل زانو به دام می‌افتد یا اصطلاحا گیر می‌کند، به همین دلیل نمی‌توانید زانوی خود را خم یا صاف کنید. در این شرایط ممکن است تق تق یا کلیک زانو را نیز تجربه کنید. همچنین برخی بیماران برای توضیح وضعیت خود اصطلاح خالی کردن زانو را بکار می‌برند، یعنی به طور ناگهانی دچار بی‌ثباتی مفصل زانو می‌شوند.
تکه‌های آزاد در مفصل زانو
گاهی اوقات آسیب به غضروف و استخوان‌های مفصل زانو باعث شل یا جدا شدن آنها می‌شود. این قطعات به شکل مانع مکانیکی در بین استخوان‌های زانو قرار می‌‌گیرند و از حرکت مفصل جلوگیری می‌کنند. آسیب‌های زانو یا بیماری‌هایی مانند آرتروز می‌توانند باعث بروز آن شوند. علت قفل شدن زانو هنگام راه رفتن می‌تواند به دلیل این مشکل باشد.
دررفتگی کشکک زانو
کشکک زانو همان استخوان کاسه‌ایی شکل است که در جلوی آن قرار گرفته است. ضربه و آسیب‌های شدید می‌توانند کشکک را از محل خود خارج کنند، این مشکل باعث قفل شدن مفصل می‌شود.
بیشتر بخوانیم: زانوی پرانتزی + علت، راههای تشخیص و درمان پای پرانتزی
التهاب مفاصل زانو
التهاب مفصل زانو می‌تواند بدلیل بیماری‌هایی مانند استئوآرتریت (Osteoarthritis) یا آرتروز (Arthritis) باشد. هر چقدر سن بالاتر می‌رود، غضروف‌ها نیز بیشتر تحلیل می‌روند و فرسوده می‌شوند. این فاکتور ریسک بروز آرتروز زانو را افزایش می‌دهد. در این حالت تکه‌های غضروف آسیب‌دیده در مفصل گیر می‌کنند و قفل شدگی مفصل رخ می‌دهد می‌شود. التهاب مفصل زانو می‌تواند علت قفل شدن زانو در خواب باشد.
جراحی رباط صلیبی زانو
رباط‌ها نوارهای الاستیکی شکلی هستند که استخوان‌های زانو را به یکدیگر متصل می‌کنند. پارگی رباط صلیبی بدلیل تغییر جهت ناگهانی، پرش و فرود ایجاد می‌شود. گاهی اوقات آسیب آنقدر شدید است که پزشک ارتوپدی جراحی را پیشنهاد می‌کند. یکی از عوارض احتمالی جراحی رباط صلیبی، قفل شدن مفصل زانو است.
علائم قفل شدن زانو چیست؟
- در حرکت دادن زانو ناتوان هستید.
- درد و تورم
- احساس سفتی مزمن در زانو
- محدود شدن دامنه حرکتی مفصل
- از مفصل زانو صدای تق تق یا کلیک می‌شنوید.
- زانو در یک زاویه خاص که معمولا ۴۵ درجه است، قرار می‌گیرد.
- ناتوانی در راه رفتن
- بی‌ثباتی در مفصل زانو
- عدم تحمل وزن توسط زانو
بیشتر بخوانیم: شایع‌ترین آسیب‌های زانو + علائم و راههای درمان
تشخیص قفل شدن زانو
معاینه فیزیکی
در طی معاینه فیزیکی پزشک با توجه به شرح حال شما، بیماری‌های زمینه‌ایی و آسیب‌های احتمالی وضعیت زانو را بررسی می‌کند. برای مثال ممکن است با لمس کردن مفصل زانو میزان حساسیت به درد را ارزیابی کند. پس از آن برای اینکه به طور دقیق مشخص شود که آیا قفل شدن مفصل زانو کاذب است یا حقیقی؛ آزمایشات تکمیلی را تجویز خواهد کرد.
تصویربرداری اشعه ایکس (X-ray)
با استفاده از این تکنیک متخصص ارتوپدی براحتی می‌تواند وجود موانع فیزیکی در مفصل زانو را تشخیص دهد.
تصویربرداری MRI
در این آزمایش، با استفاده از میدان مغناطیسی تصاویر دقیق‌تری از بافت‌های نرم تهیه می‌شود. این تصاویر مشکلات و آسیب‌های تاندون‌ها، غضروف و مینیسک را نشان می‌دهند.
سی‌تی اسکن(CT)
در این آزمایش تصاویر سطح مقطع‌های بدن را نشان می‌دهند. بدن را مانند یک نان حجیم بدانید که می‌خواهید با چاقو آن را از سطح مقطع برش بزنید. با این برش، بافت درون نان بخوبی مشخص می‌شود.
بیشتر بخوانیم: آناتومی ستون فقرات از محتوا تا واقعیت
آزمایش خون
اگر پزشک به بیماری‌های خود ایمنی مانند آرتریت روماتوئید (Rheumatoid Arthritis) مشکوک شود، آزمایش RF و CRP را تجویز می‌کند. این تست‌ها التهاب در بدن را تشخیص می‌دهند.
درمان قفل شدن زانو چگونه است؟
درمان خانگی قفل شدن زانو با RICE
اگر پارگی مینیسک علت آن باشد، در مرحله اول پزشک RICE را به شما پیشنهاد می‌کند. RICE نه دارو است و نه جراحی؛ بلکه شامل ۴ اصل مهم است:
- استراحت (Rest). به زانوهای خود یک مرخصی جانانه دهید. هر فعالیتی که باعث درد می‌شود را متوقف کنید.
- کمپرس یخ یا سرد (Ice). کمپرس سرد باعث تسکین درد و کاهش تورم می‌شود. حواستان باشد باید کمپرس یخ را به دفعات بین ۱۵ تا ۲۰ دقیقه در محل آسیب‌دیده قرار دهید.
- فشرده سازی (Compression). با استفاده از زانوبندهای طبی و بانداژ مفصل را ثابت نگه دارید. بانداژ را آنقدر سفت نبندید که مانع از جریان خون شود.
- بالا نگه داشتن پا (Compression). هنگام خوابیدن یا دراز کشیدن حتما چند بالش زیر پاهای خود قرار دهید تا پاها کمی بالاتر از سطح قلب قرار بگیرند.
بیشتر بخوانیم: ماساژ بدن و فواید شگفت‌انگیز آن
آرتروسکوپی زانو (Knee arthroscopy)
آرتروسکوپی نوعی جراحی کم تهاجمی است. برای انجام آن متخصص ارتوپد برش‌های کوچکی را در ناحیه زانو ایجاد می‌کند. لوله منعطف و نازک آرتروسکوپ که مجهز به دوربین است، از طریق این برش‌ها وارد مفصل می‌شود. پزشک می‌تواند تصاویر را روی مانیتور ببیند. اگر تکه‌های استخوان یا غضروف وجود داشته باشد، با استفاده از دیگر ابزارهای پزشکی از بدن خارج یا ترمیم می شود.
فیزیوتراپی
تکنیک‌های فیزیوتراپی باعث تقویت عضلات زانو می‌شوند و فشار را از روی آن بر می‌دارند. به این ترتیب درد کنترل می‌شود و ریسک عود مجدد بیماری کاهش می‌یابد. الکتروتراپی (Electrotherapy)، منوال تراپی (Manual therapy) ، آب درمانی، ماساژ درمانی و حرکت درمانی از شیوه‌های رایج برای درمان مشکلات زانو مانند قفل شدن آن هستند.
در صورتی که در این زمینه دچار مشکل شدید می‌توانید از طریق مشاوره آنلاین با فوق تخصص ارتوپد در سایت درمانکده به راحتی از دکتر راهنمایی کسب کنید.
بیشتر بخوانیم: آب آوردن زانو از علت تا شیوه‌های تشخیص و درمان آب زانو
سخن آخر
اگر قفل شدن زانو از نوع کاذب باشد، تمرینات ورزشی مناسب می‌توانند در درمان آن بسیار باشند. این تمرینات عضلات همسترینگ و چهار سر ران را تقویت می‌کنند که در نهایت منجر به کاهش فشار بر مفصل خواهند شد. اگر دلیل قفل شدن مفصل زانو مربوط به مانع مکانیکی باشد، پزشک پس از رفع آن فیزیوتراپی و تمرینات اصلاحی را پیشنهاد می‌کند.
منبع: Medical News Today | Health Line | Verywell Health
