ریه‌ها، این اندام‌های حیاتی که نقشی اساسی در تنفس و سلامت بدن دارند، معمولا فقط زمانی مورد توجه قرار می‌گیرند که با مشکلی روبه‌رو شوند. هنگامی که یک عفونت ساده به ریه‌ها حمله می‌کند، ناگهان وضعیت بدن به طور کامل دگرگون می‌شود. از تب و لرز گرفته تا سرفه‌های مداوم و تنگی نفس، عفونت ریه می‌تواند مجموعه‌ای از علائم ناخوشایند را به همراه داشته باشد و حتی در بعضی موارد به مشکلات تهدیدکننده حیات منجر شود.
در این مقاله از مجله درمانکده به زبان ساده توضیح خواهیم داد که عفونت ریه چیست، چه عواملی می‌توانند باعث بروز آن شوند و چگونه می‌توان این مشکل را به موقع شناسایی و درمان کرد. با ما تا انتهای این مطلب همراه باشید تا با کسب اطلاعات بیشتر درباره این بیماری بتوانید به سرعت با آن مقابله کنید.
فهرست محتوا
- عفونت ریه چیست؟
- انواع عفونت ریه
- علائم عفونت ریه؛ چگونه بفهمیم بیمار شده‌ایم؟
- عوارض و خطرات احتمالی عفونت ریه
- مرگ بر اثر عفونت ریه؛ چه زمانی خطر جدی می‌شود؟
- چرا به عفونت ریه مبتلا می‌شویم؟
- راه‌های تشخیص عفونت ریه
- درمان عفونت ریه
- بهترین قرص آنتی‌بیوتیک برای عفونت ریه
- موثرترین قرص و شربت برای تخلیه عفونت ریه
- بهترین آمپول برای عفونت ریه
- برای عفونت ریه چه بخوریم؟
- چه میوه‌ای برای عفونت ریه خوبه؟
- چگونه از عفونت ریه پیشگیری کنیم؟
- کلام پایانی
- سوالات متداول
عفونت ریه چیست؟
این بیماری زمانی رخ می‌دهد که یک عامل بیماری‌زا مثل ویروس، باکتری یا قارچ وارد ریه‌ها شود. در پاسخ به این حمله، سلول‌های ایمنی برای مبارزه با عفونت به سمت مجاری تنفسی هجوم می‌آورند که این امر منجر به التهاب می‌شود. احتقان قفسه سینه، تنگی نفس، سرفه، خس‌خس سینه و تب از جمله پیامدهای این فرآیند هستند.
اکثر عفونت‌ها با آنتی‌بیوتیک یا داروهای ضد ویروس قابل درمان هستند و عفونت‌های خفیف اغلب خودبه‌خود برطرف می‌شوند. با این حال، در بعضی موارد ممکن است عفونت شدید باشد و به بستری شدن در بیمارستان و حتی مرگ منجر شود.
انواع عفونت ریه
این بیماری انواع مختلفی دارد که در جدول زیر به رایج‌ترین انواع آن اشاره خواهیم کرد:
| بیماری | توضیحات |
| پنومونی (ذات‌الریه) | کیسه‌های هوایی را درگیر می‌کند. می‌تواند هر فردی را در هر سنی تحت تاثیر قرار دهد و توسط ویروس‌ها، باکتری‌ها یا قارچ‌ها ایجاد شود. |
| آنفولانزا | ویروس آنفلوآنزا از طریق قطراتی که هنگام سرفه، عطسه یا حتی صحبت کردن از بدن خارج می‌شوند، گسترش می‌یابد. به همین دلیل، آنفلوآنزا بسیار مسری است. |
| کووید و سایر کروناویروس‌ها | کروناویروس‌ها به بروز بیماری‌های مهمی مثل کووید-۱۹، سندرم حاد تنفسی شدید (SARS) و سندرم تنفسی خاورمیانه (MERS) منجر می‌شوند. |
| سرماخوردگی | کودکان در ۶ سال اول زندگی ۶ تا هشت بار در سال سرما می‌خورند. این عدد برای اکثر بزرگسالان سالم به سه تا چهار بار در سال می‌رسد. |
| برونشیت | عفونت مجاری هوایی بزرگ است که بین نای و مجاری هوایی کوچکتر قرار دارند. برونشیت بیشتر توسط ویروس‌ها ایجاد می‌شود. |
| برونشیولیت | عفونت مجاری هوایی کوچک (برونشیول‌ها) است که بین مجاری بزرگ و کیسه‌های هوایی قرار دارند. برونشیولیت در کودکان زیر ۲ سال شایع است. |
| خروسک | معمولا حنجره و نای را تحت تاثیر قرار می‌دهد، اما می‌تواند سایر مجاری تنفسی را هم درگیر کند. این بیماری در کودکان شایع‌تر است و اغلب توسط ویروس‌ها ایجاد می‌شود. |
| سیاه سرفه | این بیماری علائم خفیف تا شدید ایجاد می‌کند، اما بیشتر برای نوزادان و کودکان خردسال نگران‌کننده است. |
| بیماری سل | در کشورهای در حال توسعه شایع‌تر است. توسط یک باکتری به نام مایکوباکتریوم توبرکلوزیس ایجاد می‌شود. |
ریه‌ها علاوه بر بیماری‌های عفونی ممکن است به مشکلات دیگری هم دچار شوند. یکی از این موارد، آمبولی ریه است که به درمان اورژانسی نیاز دارد. اگر می‌خواهید اطلاعات بیشتری در مورد این بیماری داشته باشید، پیشنهاد می‌کنیم مقاله آمبولی ریه چیست را بخوانید.
علائم عفونت ریه؛ چگونه بفهمیم بیمار شده‌ایم؟
این بیماری صرف‌نظر از نوع یا علت آن معمولا با علائم مشخصی همراه است. در جدول زیر با بعضی از این علائم آشنا می‌شوید:
| علائم | توضیحات |
| سرفه | ممکن است خشک یا مرطوب (خلط‌دار) باشد. شدت آن از خفیف تا شدید متغیر است. |
| تولید خلط | شفاف، زرد، سبز یا قهوه‌ای رنگ است. ممکن است بدون بو بوده یا بوی نامطبوعی داشته باشد. |
| خس‌خس سینه | معمولا هنگام بازدم شنیده می‌شود، اما گاهی‌اوقات هنگام دم نیز رخ می‌دهد. |
| تب | دمای بدن ممکن است پایین (کمتر از ۳۷/۷ درجه سانتی‌گراد) یا بالا باشد. |
| لرز | معمولا هم‌زمان با افزایش تب رخ می‌دهد. گاهی‌اوقات با کاهش تب، تعریق آغاز می‌شود. |
| علائم مرتبط با دستگاه تنفس فوقانی | علائمی مانند احتقان بینی، گلودرد، گرفتگی صدا، التهاب حنجره و سردرد در عفونت‌های ویروسی شایع هستند. |
۱. سایر علائم احتمالی
علائم دیگری که ممکن است در عفونت ریه مشاهده شوند عبارت‌اند از:
- درد عضلانی
- درد مفاصل
- کاهش اشتها
- خستگی
- حالت تهوع و استفراغ
- اسهال
این علائم ممکن است در سایر بیماری‌های ریوی هم رخ دهند. برای مثال، خستگی و کاهش اشتها از علائم شایع ندول ریه هستند. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره این بیماری، مقاله آیا ندول ریه از بین می‌رود را مطالعه کنید.
۲. علائم نادر
موارد زیر که از علائم عفونت ریه شدید هستند به ندرت در بعضی از بیماران مشاهده می‌شوند:
- تنگی نفس
- افزایش سرعت تنفس (هرچند سرعت طبیعی تنفس بسته به سن متفاوت است)
- درد قفسه سینه که ممکن است با تنفس عمیق شدیدتر شود
- آبی شدن رنگ لب‌ها یا انگشتان دست و پا (سیانوز)
- خروج خون از ریه‌ها (یکی از علائم سرطان ریه هم محسوب می‌شود)
- سرگیجه یا زمین خوردن (در سالمندان)
- خستگی و بی‌حالی (در نوزادان)
- کلابینگ (انگشت‌ها ظاهری شبیه به قاشق وارونه پیدا می‌کنند)
عوارض و خطرات احتمالی عفونت ریه
عفونت به‌خودی‌خود یک بیماری جدی است، اما احتمال دارد به مشکلات دیگری هم منجر شود که بعضی از آن‌ها خطرناک هستند. عوارض عفونت بلافاصله پس از ابتلا به بیماری (حاد) یا در درازمدت (مزمن) بروز می‌کند:
- عوارض حاد: این عوارض معمولا شامل مشکلات تنفسی هستند. برای مثال، عفونت‌های ویروسی می‌توانند در بیماران مبتلا به آسم باعث حمله آسم شوند یا علائم بیماری انسدادی مزمن ریه (COPD) را تشدید کنند.
- عوارض مزمن: بعضی از تاثیرات عفونت حتی پس از بهبودی هم از بین نمی‌روند. برای مثال، کودکانی که به برونشیولیت مبتلا می‌شوند، در آینده با خطر ابتلا به به خس‌خس سینه و آسم مواجه هستند.
مرگ بر اثر عفونت ریه؛ چه زمانی خطر جدی می‌شود؟
این بیماری می‌تواند هر فردی را درگیر کند. اما بعضی افراد بیشتر از دیگران در معرض خطر ابتلا به عفونت شدید یا تهدیدکننده زندگی هستند. این افراد عبارت‌اند از:
- کودکان زیر ۲ سال
- افراد بالای ۶۵ سال
- افراد مبتلا به بیماری‌های مزمن مثل آسم و دیابت
- کسانی که سیستم ایمنی بدنشان به دلیل ابتلا به بیماری‌های مزمن، شیمی‌درمانی یا پیوند عضو ضعیف شده است
- افراد سیگاری
اگر یکی از موارد فوق در مورد شما صدق می‌کند، ضروری است به محض مشاهده اولین نشانه‌های بیماری ریوی برای ویزیت آنلاین دکتر ریه اقدام کنید. درمان به موقع عفونت‌های ریوی احتمال بروز عوارض خطرناک را به حداقل می‌رساند.
چرا به عفونت ریه مبتلا می‌شویم؟
این بیماری معمولا توسط ویروس‌ها یا باکتری‌ها ایجاد می‌شود. اما در موارد نادر ممکن است قارچ‌ها و انگل‌ها نیز در بروز آن نقش داشته باشند. تعدادی از عفونت‌های قارچی فقط در افراد با سیستم ایمنی ضعیف رخ می‌دهند. اما بعضی از آن‌ها می‌توانند هر فردی را درگیر کنند.
چه عواملی خطر ابتلا به عفونت را افزایش می‌دهند؟
عوامل خطر ابتلا به این بیماری بسته به نوع آن متفاوت است. با این حال، می‌توان به بعضی موارد کلی اشاره کرد.
۱. عوامل خطر رایج
رایج‌ترین عوامل خطر ابتلا به عفونت ریه عبارت‌اند از:
- سیگار کشیدن یا قرار گرفتن در معرض دود دست دوم
- مواجهه با آلودگی هوا یا گردوغبار در محل کار
- سابقه آسم یا آلرژی
- زندگی در محیط شلوغ و پرازدحام
- فصل زمستان در نیمکره شمالی کره زمین
- خشک بودن غشاهای مخاطی
- بیماری رفلاکس معده به مری (GERD)
- تفاوت‌های آناتومیک در صورت، سر، گردن یا مجاری تنفسی (مثل پولیپ بینی یا انحراف تیغه بینی)
- وضعیت اجتماعی-اقتصادی پایین
- کمبودهای تغذیه‌ای
- عدم دریافت واکسن‌های ضروری (مثل واکسن آنفولانزا)
۲. عوامل خطر در کودکان
عواملی که خطر ابتلا به این بیماری را در کودکان افزایش می‌دهند شامل موارد زیر هستند:
- حضور در مهدکودک و مدرسه یا داشتن خواهر و برادرهای متعدد
- تولد زودتر از موعد مقرر
- استفاده از شیرخشک به جای شیر مادر
- استفاده از پستانک
- سن (کودکان زیر ۶ سال بیشتر از سایرین در معرض خطر ابتلا به عفونت هستند)
- کودکان متولدشده از مادرانی که در دوران بارداری سیگار کشیده‌اند
- بیماری‌های قلبی یا ریوی مادرزادی
راه‌های تشخیص عفونت ریه
متخصص ریه ابتدا معاینه بدنی انجام می‌دهد و وضعیت ریه‌های شما را با گوشی پزشکی بررسی می‌کند. سپس ممکن است موارد زیر را درخواست دهد:
- نمونهگیری از بینی یا گلو
- نمونهگیری از ماده‌ای که هنگام سرفه از مجاری تنفسی خارج می‌شود (خلط)
- آزمایش خون
انتخاب سایر تست‌ها به شدت علائم شما و سابقه ابتلا به هر گونه بیماری زمینه‌ای بستگی دارد. پزشک ممکن است برای بررسی عملکرد ریه‌ها از شما بخواهد در یک دستگاه مخصوص (اسپیرومتری) نفس بکشید یا تست‌های تصویربرداری مثل سی تی اسکن را انجام دهید.
در بعضی موارد، ممکن است نمونه‌برداری از ریه هم توصیه شود. در مورد اینکه آیا نمونه برداری از ریه خطرناک است یا خیر، با پزشک معالج خود صحبت کنید.
درمان عفونت ریه
درمان این بیماری بسته به عامل ایجادکننده آن متفاوت است. عفونت‌های باکتریایی معمولا با آنتی‌بیوتیک از بین می‌روند، اما عفونت‌های قارچی و انگلی به ترتیب به داروهای ضد قارچ و ضد انگل نیاز دارند.
آنتی‌بیوتیک‌ها روی عفونت‌های ویروسی تاثیر ندارند. در صورتی که ویروس علت عفونت باشد، در بیشتر موارد باید صبر کنید بدن خودتان آن را به طور طبیعی از بین ببرد.
اگر به بیماری‌های تنفسی دیگری هم مبتلا باشید، ممکن است پزشک استفاده از سایر داروها مانند اسپری سیمبیکورت را به شما توصیه کند. همچنین در صورت ابتلا به عفونت شدید لازم است در بیمارستان بستری شوید.
بهترین قرص آنتی‌بیوتیک برای عفونت ریه
مصرف آنتی‌بیوتیک اصلی‌ترین راه برای رمان عفونت‌های باکتریایی است. نوع آنتی‌بیوتیک مورد استفاده به نوع باکتری ایجادکننده عفونت بستگی دارد. گاهی‌اوقات پزشک ممکن است درمان با آنتی‌بیوتیک را پیش از آماده شدن نتایج آزمایش‌ها شروع کند؛ اما پس از مشخص شدن نوع باکتری، آنتی‌بیوتیک تجویزشده را تغییر دهد.
موثرترین قرص و شربت برای تخلیه عفونت ریه
از آنجایی که آنتی‌بیوتیک‌ها روی عفونت‌های ویروسی موثر نیستند، درمان این نوع بیماری‌ها بر افزایش راحتی بیمار در طول دوره بهبودی تمرکز دارد. برای مثال، پزشک ممکن است در بیماران مبتلا به آنفولانزای نوع A از داروی اوسلتامیویر برای کاهش شدت و مدت زمان عفونت استفاده کند.
عفونت‌های قارچی با داروهای ضد قارچ مانند فلوکونازول، کتوکونازول و پوساکونازول درمان می‌شوند. عفونت‌های انگلی نیز به داروهای ضد انگل نیاز دارند. نوع داروی انتخابی بسته به نوع انگل ایجادکننده عفونت متفاوت است.
بهترین آمپول برای عفونت ریه
در صورتی که عفونت باکتریایی شدید باشد، پزشک برای بیمار آنتی‌بیوتیک تزریقی تجویز می‌کند. همچنین برای کودکانی که دچار برونشیولیت ناشی از ویروس سین‌سیشیال تنفسی (RSV) هستند، ممکن است درمان با آنتی‌بادی مونوکلونال توصیه شود.
برای عفونت ریه چه بخوریم؟
غذاها و نوشیدنی‌های زیر علائم بیماری‌های عفونی را تسکین می‌دهند و کیفیت زندگی شما را در طول دوره نقاهت بهبود می‌بخشند:
- قهوه: نوشیدن قهوه به رفع تنگی نفس کمک می‌کند. چون کافئین موجود در آن باعث گشاد شدن مجاری هوایی می‌شود. یک مطالعه نشان داده است که مصرف قهوه با کاهش علائم کووید-۱۹ مرتبط است.
- دمنوش نعناع: این نوشیدنی می‌تواند بهترین دمنوش برای پاکسازی ریه باشد. چرا که به کاهش التهاب و خروج خلط کمک می‌کند. بر اساس تحقیقات، نعناع خاصیت ضد احتقان، ضد التهاب و ضد درد دارد.
- دمنوش زردچوبه: کورکومین موجود در زردچوبه دارای خاصیت ضد التهابی، آنتی‌اکسیدانی و ضد میکروبی است و به بدن در مقابله با عفونت کمک می‌کند. با این حال، اگر از داروهای ضد انعقاد خون استفاده می‌کنید، باید از مصرف آن بپرهیزید.
- دمنوش زنجبیل: از زنجبیل می‌توان به عنوان معجزه عفونت ریه نام برد. چون خواص ضد التهابی و ضد درد دارد و به کنترل علائم بیماری‌های عفونی کمک می‌کند.
- دمنوش شنبلیله: تحقیقات نشان داده‌اند که نوشیدن دمنوش شنبلیله می‌تواند تعریق را افزایش دهد. عرق کردن باعث خنک شدن بدن می‌شود و به کاهش تب کمک می‌کند.
- سوپ: خوردن یک کاسه سوپ گرم نه تنها مواد مغذی مورد نیاز بدن را تامین می‌کند؛ بلکه می‌تواند جلوی کم‌آبی بدن را در دوران بیماری بگیرد.
درمان عفونت ریه در خانه
درمان‌های زیر نمی‌توانند جایگزین توصیه‌های پزشک شوند، اما به کنترل علائم شما کمک می‌کنند:
- استفاده از داروهای بدون نسخه مانند داروهای مسکن (استامینوفن و ایبوپروفن)، داروهای ضد سرفه و داروی سرماخوردگی
- استراحت کافی و نوشیدن مایعات فراوان
- استفاده از دستگاه بخور سرد
- مصرف یک قاشق چای‌خوری عسل به همراه یک لیوان نوشیدنی گرم
چه میوه‌ای برای عفونت ریه خوبه؟
میوه‌ها می‌توانند بیشترین تاثیر را روی بیماری‌های عفونی داشته باشند. چون سرشار از ویتامین‌ها و مواد معدنی ضروری برای کمک به عملکرد سیستم ایمنی هستند. میوه‌های غنی از ویتامین C مانند کیوی و توت‌فرنگی و میوه‌های حاوی ویتامین A مثل زردآلو فواید زیادی برای درمان عفونت دارند.
چگونه از عفونت ریه پیشگیری کنیم؟
این بیماری همیشه قابل پیشگیری نیست، اما با اقدامات زیر می‌توانید احتمال ابتلا به آن را کاهش دهید:
۱. واکسیناسیون
افرادی که احتمال ابتلا به عفونت‌های ریوی در آن‌ها بالا است، باید واکسن‌های ضروری مثل واکسن آنفولانزا و واکسن پنوموکوک (عامل ذات‌الریه) را طبق دستورالعمل سازمان‌های بهداشتی دریافت کنند.
۲. رعایت بهداشت
برای جلوگیری از ابتلا به سرماخوردگی، آنفولانزا و سایر عفونت‌های ویروسی توصیه می‌شود:
- دست‌های خود را به طور منظم با آب و صابون بشویید.
- در صورت عدم دسترسی به آب و صابون، از محلول‌های ضد عفونی‌کننده دست با حداقل ۶۰ درصد الکل استفاده کنید.
- سطوح را با مواد شوینده خانگی یا اسپری‌های ضد عفونی‌کننده تمیز کنید. اگر فردی در خانه شما بیمار است، این کار را در دفعات بیشتری انجام دهید.
- در مکان‌های شلوغ، مراکز درمانی و هنگام نزدیک شدن به افرادی که علائم عفونت تنفسی را دارند از ماسک استفاده کنید.
- از افراد بیمار فاصله بگیرید.
۳. اجتناب از سیگار
افراد سیگاری بیشتر از دیگران در معرض خطر ابتلا به عفونت ریه هستند. چون دود سیگار باعث باریک شدن مجاری تنفسی می‌شود و از پاکسازی ریه‌ها جلوگیری می‌کند. همچنین با گذشت زمان، بافت ریه‌ها را تخریب می‌کند و احتمال ابتلا به برونشیت مزمن و سایر بیماری‌های ریوی را افزایش می‌دهد.
۴. تقویت سیستم ایمنی
برای داشتن سیستم ایمنی قوی باید:
- از مصرف الکل بپرهیزید. مصرف الکل به‌ویژه در مقادیر زیاد می‌تواند سیستم ایمنی بدن را تضعیف کند.
- به خواب خود اهمیت دهید. بزرگسالان به حداقل هفت ساعت خواب در شب نیاز دارند. کم‌خوابی باعث ضعیف شدن سیستم ایمنی می‌شود.
- غذای سالم بخورید. رژیم غذایی متعادل و متنوع که شامل میوه‌ها، سبزیجات، پروتئین‌های کم‌چرب، غلات کامل و لبنیات کم‌چرب باشد می‌تواند سیستم ایمنی شما را تقویت کند.
- ورزش کنید. فعالیت بدنی منظم به عملکرد سیستم ایمنی کمک کرده و از شما در برابر عوامل بیماری‌زا محافظت می‌کند.
کلام پایانی
عفونت‌های ریوی بخش‌های مختلف دستگاه تنفس را تحت تاثیر قرار می‌دهند. این عفونت‌ها می‌توانند از علائم خفیف تا بیماری‌های شدید را به دنبال داشته باشند. بعضی افراد از جمله کودکان خردسال، سالمندان و افراد مبتلا به بیماری‌های مزمن بیشتر از دیگران در معرض خطر ابتلا به بیماری شدید و عوارض ناشی از عفونت هستند.
درمان عفونت ریوی به عامل ایجادکننده آن و شدت بیماری بستگی دارد. در صورتی که علائم عفونت ریه را دارید، از طریق سایت درمانکده با متخصص ریه مشورت کنید. گاهی‌اوقات ممکن است بتوانید عفونت را در خانه با استراحت، نوشیدن مایعات و مصرف داروهای بدون نسخه کنترل کنید. اما اگر به درمان دارویی نیاز داشته باشید، پزشک می‌تواند گزینه مناسب را برای شما تجویز کند.
سوالات متداول
پزشکان بسته به علت عفونت از داروهای آنتی‌بیوتیکی، ضد ویروس، ضد قارچ یا صد انگل برای درمان بیماری استفاده می‌کنند.
مدت زمان بیماری به سن، وضعیت سلامت عمومی بدن و نوع عفونت بستگی دارد. برای مثال، اکثر بیماران مبتلا به پنومونی در عرض ۲ تا چهار هفته و افراد مبتلا به سرماخوردگی طی یک تا ۲ هفته بهبود می‌یابند.
عفونت علائم سایر بیماری‌ها را تشدید می‌کند یا احتمال ابتلا به سایر بیماری‌های ریوی را در آینده افزایش می‌دهد. همچنین در موارد شدید ممکن است باعث مرگ شود.
منابع: verywellhealth | healthline | healthline
