دیستروفی عضلانی چیست؟ [علت و علائم + ۹ روش‌ درمان]

دیستروفی عضلانی، مجموعه‌ای از بیماری‌های پیش‌رونده است که موجب ضعف و نقص عملکرد عضلات می‌شود. این بیماری انواع مختلفی دارد که هر یک ممکن است سرعت پیشرفت و نواحی درگیر متفاوتی داشته باشند، اما همه آن‌ها به مرور زمان باعث تضعیف و تخریب عضلات می‌شوند و در بلندمدت ممکن است عوارضی همچون از دست دادن توانایی حرکت و مشکلات جدی در زندگی روزمره فرد ایجاد کنند. در این مقاله از مجله سلامت درمانکده همراه ما باشید تا شما را با علل، علائم و روش‌های درمان دیستروفی عضلانی بیشتر آشنا کنیم.

دیستروفی عضلانی چیست؟

دیستروفی عضلانی (Muscular Dystrophy) یک گروه از بیماری‌های ژنتیکی است که باعث ضعف و تحلیل تدریجی عضلات می‌شود. این بیماری به دلیل جهش ژنتیکی در ژن‌های مسئول تولید پروتئین‌های لازم برای سلامت و عملکرد طبیعی عضلات به وجود می‌آید. دیستروفی عضلانی انواع مختلفی دارد که هر کدام دارای شدت، سن شروع و الگوی پیشرفت متفاوتی هستند. برخی از آ‌ن‌ها ممکن است در بدو تولد وجود داشته باشند و بعضی دیگر در دوران کودکی یا بزرگسالی بروز پیدا می‌کنند. این بیماری بسته به نوع آن، می‌تواند بر توانایی فرد برای حرکت، راه رفتن و انجام فعالیت‌های روزانه تاثیر منفی بگذارد. همچنین ممکن است موجب تضعیف ماهیچه‌هایی شود که به عملکرد قلب و ریه کمک می‌کنند.

علائم دیستروفی عضلانی در بزرگسالان

نشانه‌های این بیماری بسته به نوع و شدت آن متفاوت هستند. رایج‌ترین علائم در بزرگسالان عبارت‌اند از:

• مشکل در راه رفتن، بالا رفتن از پله‌ها و دویدن
• ضعف عضلانی
• تحلیل عضلانی
•  مشکلات تنفسی و قلبی
• افتادگی پلک‌ها
• مشکل در بلع (دیسفاژی)
• خستگی مفرط
• انحراف ستون فقرات (اسکولیوز)
• بزرگ شدن عضلات ساق پا

علائم دیستروفی عضلانی در کودکان

این بیماری در کودکان ممکن است با نشانه‌های زیر خود را نشان دهد:

• تاخیر در رشد
• راه رفتن روی پنجه پا
• زمین خوردن مکرر
• مشکل در بالا رفتن از پله‌ها

علائم فوق تنها بخشی از نشانه‌های دیستروفی عضلانی در بزرگسالان و کودکان هستند و ممکن است این بیماری در هر فرد بسته به شدت آن، علائم متفاوت‌تری ایجاد کند. در صورت مشاهده هرگونه نشانه غیر طبیعی در راه رفتن و عضلات بدن خودتان یا فرزندتان حتما به دکتر ارتوپد مراجعه کنید.

علت ابتلا به دیستروفی عضلانی

دلیل اصلی این بیماری، جهش ژنتیکی در ژن‌هایی است که مسئول ساخت و عملکرد طبیعی عضلات هستند. جهش ژنتیکی باعث می‌شود تا سلول‌های تشکیل‌دهنده و محافظت‌کننده ماهیچه‌ها نقش خود را به درستی ایفا نکنند و فرد به مرور زمان دچار ضعف پیش‌رونده عضلانی شود. 

چندین نوع ژن و جهش ژنتیکی می‌توانند باعث بروز دیستروفی عضلانی شوند؛ به همین دلیل این بیماری انواع مختلفی دارد. سه روش برای به ارث بردن دیستروفی عضلانی وجود دارد که شامل موارد زیر هستند:

• وراثت مغلوب: بدین معنی که فرد ژن جهش‌یافته بیماری را از هر ۲ والد خود به ارث برده است. بعضی از اشکال دیستروفی مانند لیمب-گیردل از این نوع هستند.
• وراثت غالب: بدین معنی که ژن جهش‌یافته بیماری از یکی از والدین به ارث رسیده است. دیستروفی فاسیواسکاپولوهومرال و چشمی از این نوع هستند.
• وراثت مرتبط با جنسیت: مردان از لحاظ ژنتیکی یک کروموزوم X و یک کروموزوم Y دارند و زنان دارای ۲ کروموزوم X هستند. جهش ژنتیکی در کروموزوم X باعث بیماری مرتبط با جنسیت می‌شود. از آن جایی که مردان از هر نوع کروموزوم فقط یک عدد دارند، اگر هر یک از آن ژن‌ها دچار جهش شود، به بیماری مبتلا می‌شوند. یک زن از نظر ژنتیکی ممکن است به اختلالات مرتبط با X مبتلا شود، اما علائم معمولا شدت کمتری دارند. دیستروفی عضلانی دوشن و بکر از این نوع هستند.

این احتمال هم وجود دارد که در موارد نادر، جهش ژنتیکی در جنین به طور ناگهانی و تصادفی رخ دهد و موجب دیستروفی عضلانی شود. در این نوع، والدین نقشی در جهش ژنتیکی ندارند.

چه کسانی بیشتر در معرض ابتلا به دیستروفی عضلانی قرار دارند؟

سابقه خانوادگی دیستروفی عضلانی، ریسک ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهد. اگر خانواده درجه یک مانند پدر، مادر، خواهر یا برادر شما به این بیماری مبتلا باشند، احتمال اینکه شما هم درگیر آن شوید، زیاد است. دیگر عواملی که می‌توانند فرد را در معرض ابتلا به Muscular Dystrophy قرار دهند، عبارت‌اند از:

• جنسیت: برخی از انواع دیستروفی عضلانی مانند دوشن و بکر بیشتر در مردان دیده می‌شود. زنان ناقل ژن این بیماری معمولا علائمی نشان نمی‌دهند یا اینکه علائم بسیار خفیف هستند.
• سن: بعضی از انواع دیستروفی عضلانی از کودکی شروع می‌شوند، اما برخی دیگر ممکن است تا بزرگسالی بروز پیدا نکنند.
• برخی شرایط پزشکی: در برخی موارد، ممکن است شرایطی همچون عفونت‌های تنفسی، ناهنجاری‌های قلبی یا اضافه وزن بالا موجب بروز یا تشدید علائم دیستروفی عضلانی شوند.

انواع دیستروفی عضلانی

در حال حاضر، بیش از ۳۰ نوع دیستروفی عضلانی وجود دارد که رایج‌ترین اشکال آن شامل موارد زیر هستند:

۱- دیستروفی عضلانی دوشن (DMD)

این نوع، شایع‌ترین حالت دیستروفی عضلانی است که اگر پیشرفت کند موجب تضعیف قلب و ریه می‌شود. معمولا این نوع از بیماری در پسران بروز پیدا می‌کند، اما دختران هم می‌توانند به نوع خفیف آن مبتلا شوند.

علائم دیستروفی عضلانی دوشن

علائم این نوع که معمولا از کودکی ظاهر می‌شوند و به مرور زمان شدت بیشتری پیدا می‌کنند، عبارت‌اند از:

• ضعف عضلات باسن، لگن، ران‌ها و شانه‌ها
• مشکل در انجام کارهای نیازمند قدرت عضلانی مانند بالا رفتن از پله‌ها، دویدن یا بلند کردن اشیاء
• تاخیر در رشد کودک و انجام فعالیت‌هایی مانند نشستن، خزیدن یا راه رفتن
• مشکل در حفظ تعادل و هماهنگی عضلات
• دست و پا زدن برای حفظ تعادل حین راه رفتن
• روش انگشتان پا راه رفتن
• انحنای بیش از حد پایین ستون فقرات
• نازک شدن ماهیچه‌ها به‌ویژه در ران، ساق پا و بازو
• بزرگ شدن غیر طبیعی عضلات ساق پا
• زمین خوردن‌های مکرر و مشکل در بلند شدن از حالت نشسته یا درازکش
• مشکلات قلبی و تنفسی

۲- دیستروفی عضلانی بکر (BMD)

دیستروفی عضلانی بکر دومین نوع شایع این بیماری است که معمولا مردان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. با این حال، زنان هم ممکن است به نوع خفیف آن مبتلا شوند. این بیماری در هر فرد شدت متفاوتی دارد و می‌تواند در هر سنی، از پنج تا ۶۰ سالگی ظاهر شود، اما احتمال بروز آن در نوجوانی بیشتر است.

علائم دیستروفی عضلانی بکر

علائم این نوع که معمولا از دوران نوجوانی یا اوایل بزرگسالی ظاهر می‌شوند، شبیه به DMD است، اما سرعت پیشرفت کندتری دارد. آن‌ها عبارت‌اند از:

• ضعف تدریجی در عضلات باسن، ران، شانه و لگن
• مشکل در بالا رفتن از پله، دویدن و بلند کردن اجسام
• خستگی و ضعف عضلات
• گرفتگی عضلات
• تحلیل عضلانی (سرعت تحلیل رفتن عضلات نسبت به DMD کندتر است.)
• مشکلات قلبی در مراحل شدید بیماری

نگران بیماری دیستروفی عضلانی و بدتر شدنش هستی؟

بدون نیاز به مراجعه حضوری، با پزشک مشورت کن

دکتر ارتوپد دکتر ارتوپد آنلاین

۳- دیستروفی عضلانی امری-دریفوس (EDMD)

این نوع از دیستروفی ماهیچه‌ای معمولا مردان را درگیر می‌کند.

علائم دیستروفی عضلانی امری-دریفوس

شایع‌ترین نشانه‌های آن که ممکن است در هر فردی شدت متفاوتی داشته باشد، عبارت‌اند از:

• ضعف عضلانی در عضلات بالای بازو و ساق پا
• مشکل در راه رفتن، بالا رفتن از پله‌ها و بلند کردن اجسام
• سفت شدن و کوتاه شدن غیر طبیعی تاندون‌ها، رباط‌ها، گردن، مچ پا، زانو، آرنج و سایر بافت‌های اطراف عضلات
• مشکلات قلبی
• تحلیل رفتن عضلات و محدود شدن دامنه حرکتی
• ناهنجاری‌ ستون فقرات مانند اسکولیوز (انحنای جانبی ستون فقرات) یا کیفوز (انحنای بیش از حد به جلو در قسمت فوقانی کمر)
• کاردیومیوپاتی
• مشکلات تنفسی

۴- دیستروفی عضلانی لیمب-گیردل (LGMD)

این نوع، طیف وسیعی از دیستروفی‌های عضلانی را شامل می‌شود و عضلات باسن و اطراف شانه را درگیر می‌کند. این بیماری معمولا در نوجوانی یا بزرگسالی بروز پیدا می‌کند و شدت آن می‌تواند در هر فرد متفاوت باشد.

علائم دیستروفی عضلانی لیمب-گیردل

علائم رایج آن عبارت‌اند از:

• ضعف شدید عضلات در اطراف شانه‌ها و باسن
• مشکل در انجام فعالیت‌هایی مانند بلند کردن اشیاء، بالا رفتن از پله‌ها یا برخاستن از حالت نشسته
• عدم تعادل و هماهنگی در اعضای بدن و ناهنجاری‌های راه رفتن (فرد مبتلا در هنگام راه رفتن به طور ناگهانی به سمت جلو یا عقب خم می‌شود.)
• تحلیل عضلانی (نازک و ضعیف شدن عضلات بازو‌ها، ران و ساق پا)
• گرفتگی عضلات یا میالژی (درد عضلانی)
• مشکلات تنفسی (تنگی نفس حین فعالیت‌های بدنی یا دراز کشیدن)
• مشکلات قلبی همچون کاردیومیوپاتی، آریتمی و در برخی موارد نارسایی قلبی

۵- دیستروفی عضلانی دیستال

دیستروفی عضلانی گروهی از بیماری‌های ژنتیکی است که عضلات کوچک‌تر بدن را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این بیماری موجب تحلیل رفتن عضلات دورتر از تنه بدن مانند دست‌ها، پاها، بازوها و ساق پا می‌شود و معمولا در افراد ۴۰ تا ۶۰ سال بروز پیدا می‌کند.

علائم دیستروفی عضلانی دیستال

رایج‌ترین علائم آن عبارت‌اند از:

• ضعف عضلات ساق پا و ران پا و مشکل در راه رفتن
• تحلیل رفتن عضلات دست‌ها مانند ساعد و مشکل در انجام حرکات ظریف مانند نوشتن یا گرفتن اشیاء
• مشکلات قلبی و تنفسی

۶- دیستروفی عضلانی فاسیواسکاپولوهومرال یا صورتی-کتفی-بازویی (FSHD)

این نوع دیستروفی عضلانی بر عضلات صورت، شانه و بازو تاثیر می‌گذارد و خوشبختانه سرعت رشد کندی دارد.

علائم دیستروفی عضلانی فاسیواسکاپولوهومرال

علائم این بیماری که معمولا تا قبل از ۲۰ سالگی بروز پیدا می‌کنند، عبارت‌اند از:

• تحلیل عضلانی عضلات صورت، به‌ویژه عضلات درگیر در لبخند زدن، بستن چشم‌ها یا بالا بردن ابروها
• تحلیل رفتن عضلات اطراف شانه‌ها و بازو‌ها (فرد در بالا بردن بازو یا انجام حرکاتی که به قدرت بازو‌ها نیاز دارند، همچون بلند کردن اشیا دچار مشکل می‌شود.)
• تضعیف عضلات کتف و ایجاد عارضه کتف بال‌دار (استخوان کتف بیرون می‌زند.)
• ضعف عضلات ساق پا در برخی افراد و ایجاد مشکل در راه رفتن، دویدن یا بالا رفتن از پله‌ها
• خستگی شدید و کاهش توانایی انجام برخی کارها یا فعالیت‌ها

۷- دیستروفی عضلانی چشمی (OPMD)

این نوع، شکل نادری از دیستروفی عضلانی است که موجب تضعیف عضلات مربوط به چشم و بخشی از گلو می‌شود و معمولا بعد از ۴۰ سالگی بروز پیدا می‌کند.

علائم دیستروفی عضلانی چشمی

علائم OPMD که به تدریج ظاهر می‌شوند و به مرور زمان شدت پیدا می‌کنند، عبارت‌اند از:

• افتادگی پلک‌ها
• ضعف عضلات چشم و بروز مشکلاتی همچون کنترل حرکات چشم، اختلال در هماهنگی چشم (افتالموپلژی) و مشکل در نگاه کردن به بالا، پایین یا پهلو
• ضعف عضلات گلو، حلق و اختلال در بلع (با علائمی مانند احساس خفگی، پریدن غذا در گلو، احساس گیر کردن غذا در گلو یا حتی برگشت غذا به سمت بیرون خود را نشان می‌دهد.)
• ضعف صورت و بروز مشکل در لبخند زدن، اخم کردن و انجام سایر حرکات صورت
• ضعف عضلانی عمومی در برخی افراد

۸- دیستروفی عضلانی مادرزادی

بیماری مادرزادی دیستروفی عضلانی معمولا از بدو تولد یا در سال‌های اولیه رشد کودک خود را نشان می‌دهد. معمولا والدین متوجه می‌شوند که کنترل و عملکرد حرکتی کودک خردسال‌شان همانند گروه همسالان تکامل پیدا نکرده است. شدت این بیماری می‌تواند در کودکان متفاوت باشد. برخی از نوزادان مبتلا به دیستروفی مادرزادی در بدو تولد از دنیا می‌روند، اما بعضی دیگر تا بزرگسالی زنده می‌مانند. 

علائم دیستروفی عضلانی مادرزادی

از نشانه‌های این بیماری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• کنترل ضعیف روی ماهیچه‌ها
• ناتوانی در نشستن یا ایستادن بدون حمایت
• اسکولیوز
• سست یا شل شدن کودک
• اختلال در یادگیری
• مشکلات تنفسی
• نقایص چشمی
• مشکلات گفتاری

چه موقع به پزشک مراجعه کنیم؟

مراجعه به پزشک در شرایط زیر ضروری است:

• تاخیر در شروع راه رفتن یا دیگر مهارت‌های حرکتی کودک
• ضعف تدریجی در پاها یا بازوها
• عدم توانایی در دویدن یا بلند کردن اشیاء
• زمین خوردن‌های مکرر یا مشکل در راه رفتن
• کاهش تدریجی بافت و قدرت عضلانی
• ضعف عضلانی و مشکل در هنگام برخاستن از زمین
• تغییرات غیر طبیعی در ظاهر عضلات مانند تحلیل رفتن یا انقباض آن‌ها
• کاهش قابل توجه توانایی حرکتی یا مشکل در انجام فعالیت‌ها
• مشکلات تنفسی مانند تنگی نفس یا عفونت‌های مکرر
• مشکل در انجام حرکات، هماهنگی و تعادل بدن
• سابقه خانوادگی ابتلا به دیستروفی عضلانی

اگر هر یک از علائم فوق را در خود یا کودک‌تان مشاهده کردید، حتما با دکتر ارتوپد آنلاین مشورت کنید تا در صورت نیاز، اقدامات تشخیصی و درمانی در کوتاه‌ترین زمان انجام شوند.

روش‌های تشخیص دیستروفی عضلانی

پزشک برای تشخیص این بیماری، ابتدا تاریخچه خانوادگی و علائم بیمار را به دقت مورد بررسی قرار می‌دهد. اگر بیمار علائم مشکوک به دیستروفی عضلانی مانند ضعف ماهیچه‌ها یا زمین خوردن‌های مکرر داشته باشد، از روش‌هایی که در جدول زیر معرفی می‌کنیم، برای تایید بیماری استفاده می‌کند:

نوع آزمایش	توضیحات
آزمایش خون دیستروفی عضلانی	بررسی سطح کراتین کیناز (پروتئین تشکیل‌دهنده فیبر‌های عضلانی)
آزمایش ژنتیک	تشخیص و تعیین نوع دیستروفی عضلانی
نمونه‌برداری عضله	بررسی میزان پروتئین عضله
CT اسکن و MRI	بررسی هرگونه آسیب عضلانی و تشخیص میزان آسیب‌دیدگی
عکس‌برداری با اشعه ایکس	تشخیص عوارض قلبی و تنفسی
الکتروکاردیوگرام و اکوکاردیوگرام	بررسی ساختار، عملکرد و هرگونه مشکل در قلب

درمان دیستروفی عضلانی در بزرگسالان و کودکان

در حال حاضر، این بیماری درمان قطعی ندارد، اما می‌توان به کمک روش‌های مختلف، علائم آن را کنترل کرد. دیستروفی عضلانی انواع مختلفی دارد؛ از همین‌رو چشم انداز درمان دیستروفی عضلانی بسته به نوع خاص آن، سن شروع و سرعت پیشرفت بیماری متفاوت است. پزشک معمولا با توجه به علائم بیماری، بهترین روش کنترل آن را انتخاب می‌کند:

۱- درمان دارویی

داروهای تجویزی برای این بیماری بسته به نوع و علائم فرد شامل موارد زیر هستند:

کورتیکواستروئیدها

داروهای خانواده کورتیکواستروئید مانند پردنیزون و دفلازاکورت می‌توانند سرعت تحلیل عضلات و التهاب آ‌ن‌ها را کاهش دهند. این داروها برای بهبود علائم دیستروفی دوشن (DMD) مانند به تعویق انداختن کاهش توانایی حرکتی و عوارض قلبی و تنفسی تجویز می‌شوند.

داروهای قلبی

داروهای قلبی مانند مهارکننده‌های آنزیم مبدل آنژیوتانسین (ACE) یا مسدودکننده‌های بتا برای کنترل عوارض قلبی و کمک به حفظ عملکرد آن در دیستروفی دوشن و بکر تجویز می‌شوند.

داروهای تنفسی

برخی از انواع Muscular Dystrophy ممکن است موجب مشکلات تنفسی شوند. در چنین شرایطی داروهایی مانند موکولیتیک‌ها، برونکودیلاتور و کورتیکواستروئیدهای استنشاقی می‌توانند به بهبود عملکرد ریه و کنترل مشکلات تنفسی کمک کنند.

مکمل ها

پزشک ممکن است در مواردی مانند درمان دیستروفی DMD که با کورتیکواستروئیدها انجام می‌شود، مکمل کلسیم یا ویتامین D تجویز کند؛ زیرا داروهای کورتیکواستروئیدی ممکن است موجب پوکی استخوان شوند.

نمی‌دونی چه درمانی برای ضعف عضلانی مناسبه؟

بدون نیاز به مراجعه حضوری، همین حالا نوبت بگیر

دکتر متخصص ضعف عضلانی

داروهای تزریقی

گاهی پزشک برای کنترل علائم و کاهش عوارض دیستروفی عضلانی، تزریق داروهای زیر را توصیه می‌کند:

• بوتاکس برای شل شدن عضلات و کاهش گرفتگی ماهیچه‌ها
• استروئید برای کاهش التهاب عضلات و درد ناشی از بیماری

داروهای مدیریت درد

زمانی که این بیماری با دردهای مزمن همراه باشد، پزشک داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن یا آمپول شل کننده عضلات تجویز می‌کند.

۲- فیزیوتراپی

فیزیوتراپی یکی از بهترین روش‌های کنترل دیستروفی عضلانی است که با هدف افزایش توان عضلات، کاهش انقباضات و بهبود دامنه حرکتی بیمار انجام می‌شود. البته در کنار فیزیوتراپی، استفاده از بهترین پماد برای درد مفاصل و عضلات می‌تواند به کاهش درد روزانه کمک کند.

در ادامه روش‌های مورد استفاده برای انجام فیزیوتراپی را بررسی می‌کنیم:

انجام تمرینات خاص برای بهبود قدرت عضلات

فیزیوتراپیست با توجه به عضله درگیر دیستروفی عضلانی، تمرینات خاص مانند ورزش‌های مقاومتی، تمرینات تحمل وزن بدن، تمرین با وزنه و ورزش‌های کم‌فشار را آموزش می‌دهد. این تمرینات علاوه بر حفظ و بهبود قدرت عضلانی، باعث تقویت عملکرد حرکتی، جلوگیری از پیشرفت بیماری و ضعف عضلات می‌شوند.

انجام تمرینات خاص برای افزایش دامنه حرکت

حرکات کششی بهترین ورزش برای افزایش دامنه حرکتی هستند و به حفظ انعطاف‌پذیری مفاصل و جلوگیری از انقباض عضلانی در افراد مبتلا به دیستروفی عضلانی کمک می‌کنند. افراد مبتلا به این بیماری با انجام ورزش‌های کششی دچار سفتی و بدشکل شدن مفاصل نمی‌شوند.

آموزش تعادل و هماهنگی

افراد مبتلا به این بیماری اغلب دچار مشکلاتی در حفظ تعادل و هماهنگی اعضای بدن با یکدیگر می‌شوند. فیزیوتراپیست معمولا به کمک وسایل خاص و تمرینات هدفمند به حفظ تعادل بیمار کمک می‌کند.

آموزش استفاده از وسایل کمکی

زمانی که بیماری پیشرفت کند، فرد برای حرکت کردن به وسایل کمکی نیاز دارد. فیزیوتراپیست معمولا متناسب با شرایط فرد، استفاده از وسایل کمکی مانند ویلچر، واکر، بریس و ارتز را توصیه می‌کند.

تکنیک‌های حفظ انرژی

خستگی و کاهش سطح انرژی از عوارض این بیماری به‌شمار می‌آیند. فیزیوتراپیست‌ها معمولا روش‌هایی برای قرار گرفتن وضعیت درست بدن حین حرکت و سرعت مناسب برای حرکت را به فرد آموزش می‌دهند تا انرژی بدن‌شان هدر نرود و دچار خستگی مفرط نشوند.

تمرینات تنفسی

برخی از انواع دیستروفی عضلانی موجب تضعیف ماهیچه‌های ریه می‌شوند و مشکلات تنفسی ایجاد می‌کنند. در چنین شرایطی، فیزیوتراپیست‌ها تمرینات تنفسی را برای افزایش استقامت ریه و تقویت عضلات آن آموزش می‌دهند. این تمرینات می‌توانند به بهبود عملکرد دستگاه تنفسی و پاکسازی ترشحات آن کمک کنند.

برنامه‌های آموزشی و ورزشی در منزل

فیزیوتراپیست‌ها ابتدا اهمیت ورزش را در کنترل علائم دیستروفی عضلانی برای بیمار و همراهان او توضیح می‌دهند، سپس برنامه ورزش در خانه را متناسب با وضعیت فرد تنظیم می‌کنند.

۳- منوال تراپی یا درمان دستی

این تکنیک نوعی فیزیوتراپی قفسه سینه است که از طریق ضربه‌های دستی و لرزش برای شل شدن و پاکسازی ترشحات تنفسی استفاده می‌شود و الگوی تنفس را بهبود می‌بخشد.

۴- الکتروتراپی

در روش الکتروتراپی، الکترودهایی را به سطح پوست وصل می‌کنند تا جریان الکتریکی با ولتاژ پایین وارد بدن شود. این جریان الکتریکی، گیرنده‌های درد را مسدود کرده و موجب ترشح اندورفین می‌شند که نتیجه آن، تسکین درد است. پزشکان این روش را برای کاهش درد و ناراحتی مرتبط با دیستروفی عضلانی مفید می‌دانند.

۵- اولتراسوند درمانی

این روش، شامل استفاده از امواج صوتی با فرکانس بالا است. امواج صوتی، بافت‌های عضلانی را گرم کرده و با بهبود جریان خون موجب شل شدن ماهیچه‌ها و کاهش درد و التهاب آن‌ها می‌شود. برخی متخصصان معتقدند، این روش تا حدودی برای بهبود گرفتگی عضلات ناشی از دیستروفی عضلانی مفید است.

۶- تکار درمانی

تکار درمانی نوعی الکتروتراپی با امواج الکترومغناطیسی است. در این روش، از امواج الکترومغناطیسی با فرکانس بالا برای تولید گرما در بافت‌ها استفاده می‌کنند تا درد عضلانی کاهش یابد و عملکرد عضلات بهبود پیدا کند. در واقع، این روش به دلیل خون‌رسانی بهتر به بافت‌ها و تحریک بازسازی سلولی، موجب کاهش التهاب و ترمیم بافت‌های عضلانی می‌شود.

۷- لیزر درمانی

در این روش، دیودهای ساطع‌کننده نور را در نواحی درگیر دیستروفی عضلانی می‌تابانند تا با تحریک فعالیت سلولی، کاهش التهاب و ترمیم بافت، موجب بهبود سفتی و درد عضلانی شود.

۸- وسایل کمک حرکتی

وسایل کمک حرکتی به افزایش تحرک و بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا به دیستروفی عضلانی کمک می‌کنند. برخی از آن‌ها عبارت‌اند از:

• ویلچر
• اسکوتر
• واکرها و رولاتورها
• عصا
• دستگاه‌های ارتوتیک (ارتزها مچ پا، بریس‌ها یا آتل‌ها)

۹- جراحی

جراحی خط اول درمان دیستروفی عضلانی نیست؛ زیرا این بیماری روی سلول‌های ماهیچه‌ها تاثیر می‌گذارد. اما در برخی موارد خاص، می‌توان به کمک روش‌های جراحی به کاهش علائم و بهبود عوارض این بیماری کمک کرد. بعضی از موارد جراحی عبارت‌اند از:

جراحی‌های ارتوپدی

این جراحی به بهبود ضعف عضلات کمک می‌کند و برای اصلاح ناهنجاری‌های استخوان‌ها و ماهیچه‌ها انجام می‌شود. جراحی بلند کردن یا رها کردن تاندون برای بهبود حرکتی، جراحی اصلاح اسکولیوز و جراحی اصلاح ناهنجاری پا از این نوع هستند.

جراحی‌های قلب

زمانی که این بیماری موجب کاردیومیوپاتی یا مشکلاتی در دریچه قلب شود، پزشک جراحی قلب برای قرار دادن ضربان‌ساز قلب یا تعویض دریچه قلب انجام می‌دهد.

جراحی دستگاه تنفسی

زمانی که بیماری پیشرفت کند، عضلات دستگاه تنفسی درگیر خواهند شد و مشکلات تنفسی ایجاد می‌کنند. در چنین شرایطی اگر درمان دارویی موثر نباشد، ممکن است پزشک جراحی تنفسی برای گذاشتن ضربان‌ساز دیافراگمی یا تراکئوستومی انجام دهد.

تکنیک‌های جدید و پیشرفته برای درمان دیستروفی عضلانی کدامند؟

جدیدترین روش‌های درمان این بیماری که برای کنترل علائم دیستروفی عضلانی دوشن (DMD) استفاده می‌شوند، شامل موارد زیر هستند:

ژن درمانی دیستروفی عضلانی

این روش درمان، شامل تزریق یک نمونه از ژن‌های دیستروفین به عضلات است. البته محققان هنوز در حال تحقیق بر روی روش ژن درمانی هستند و معتقدند این روش درمان نیاز به بررسی‌های بیشتری دارد.

داروی جدید دیستروفی عضلانی

در برخی کشورها، داروهایی مانند Eteplirsen ،Golodirsen و Viltolarsen تاییدیه درمان گرفته‌اند. این داروها جهش‌های ژنتیکی خاص را دور می‌زنند و موجب افزایش تولید پروتئین دیستروفین می‌شوند.

درمان دیستروفی عضلانی با سلول های بنیادی امکان‌پذیر است؟

درمان دیستروفی‌ها با تمرکز بر کاهش پیشرفت بیماری و افزایش کیفیت زندگی بیماران انجام می‌شود. برخی تحقیقات نشان می‌دهند، درمان دیستروفی عضلانی با سلول‌های بنیادی امکان‌پذیر است، اما هنوز در مرحله تحقیق قرار دارد. در این روش، سلول‌های بنیادی باید به سلول‌های سالم تبدیل شوند و ژن‌های معیوب را ترمیم کنند تا روند تخریب عضلات کندتر و متوقف شود. برخی مطالعات بالینی در این زمینه، نتایج امیدوارکننده‌ای نشان داده‌اند، اما هنوز شواهد علمی برای اثبات اثربخشی آن وجود ندارد.

عوارض دیستروفی عضلانی

مهم‌ترین عوارض شامل موارد زیر هستند:

• کاهش توانایی راه رفتن و نیاز به ویلچر
• کوتاه شدن عضلات یا تاندون‌های اطراف مفاصل در اثر انقباضات
• دشواری در استفاده از دست‌ها برای انجام کارها
• انحراف ستون فقرات
• مشکلات تنفسی و نیاز به استفاده از دستگاه ونتیلاتور
• مشکلات قلبی مانند آریتمی و کاردیومیوپاتی
• مشکل در بلع

سفتی یا کوتاه شدن تاندون‌ها گاهی باعث تغییر شکل یا جمع شدن انگشتان می‌شود. اگر کنجکاوید علت جمع شدن انگشتان دست را بدانید، می‌توانید مقاله مرتبط با آن را در درمانکده بخوانید.

نکات مراقبتی برای بیماران دیستروفی عضلانی

بیماران مبتلا به انواع دیستروفی باید برای کاهش علائم بیماری و کنترل عوارض آن سبک زندگی خود را تغییر دهند و رعایت نکات مراقبتی را جدی بگیرند. نکات مراقبتی مربوط به بیمار شامل موارد زیر هستند:

• بیماران باید برای حرکت ایمن و راحت در منزل تغییراتی مانند نصب رمپ‌ها، نرده و ملیه‌های دستگیره‌ای، تنظیم مبلمان و نور کافی در محیط ایجاد کنند.
• افراد مبتلا به این بیماری باید به اندازه کافی استراحت کنند، وظایف دشوار را به دیگران بسپرند و پیاده‌روی آهسته انجام دهند تا دچار خستگی مفرط و کمبود انرژی نشوند.
• مبتلایان به انواع دیستروفی باید رژیم غذایی حاوی مواد مغذی داشته باشند تا مواد غذایی مورد نیاز به ماهیچه‌ها برسند.
• بیماران باید هر روز با توجه به توانایی خود، فعالیت بدنی و ورزش‌هایی برای حفظ قدرت عضلات، افزایش دامنه حرکتی و بهبود انعطاف‌پذیری انجام دهند.
• بیماری دیستروفی عضلانی ممکن است برای فرد چالش‌های عاطفی و احساسی ایجاد کند. از همین‌رو بیماران به حمایت عاطفی خانواده و دوستان نیاز دارند. همچنین ممکن است به صحبت با یک روانشناس نیاز پیدا کنند.

چه زمانی برای مراجعه مجدد به پزشک مناسب است؟

مبتلایان به انواع دیستروفی‌های عضلانی باید به طور منظم برای کاهش علائم و کنترل عوارض بیماری تحت نظر پزشک باشند. پزشک مراقبت‌های مورد نیاز و فاصله بین معاینات دوره‌ای را براساس نوع بیماری و شدت پیشرفت آن مشخص می‌کند. پیگیری منظم وضعیت بیماری باعث می‌شود تا علائم آن در مراحل اولیه کنترل شوند و احتمال بروز عوارض جدی کاهش یابد.

آیا دیستروفی عضلانی قابل پیشگیری است؟

دیستروفی عضلانی یک بیماری ژنتیکی محسوب می‌شود؛ از همین‌رو نمی‌توان جلوی ابتلا به آن را گرفت. افرادی که نگران بیماری‌های ژنتیکی هستند، قبل از بارداری باید آزمایش ژنتیک انجام دهند و پس از دریافت مشاوره ژنتیک نزد پزشک متخصص برای بچه‌دار شدن اقدام کنند.

راهنمای مراجعه به پزشک

دیستروفی عضلانی گروهی از بیماری‌های ژنتیکی است که به مرور زمان با تضعیف عضلات، کیفیت زندگی فرد را به شدت تحت تاثیر قرار می‌دهد. اگرچه هنوز درمان قطعی برای آن وجود ندارد، اما تشخیص زودهنگام، پیگیری مداوم و استفاده از روش‌های کمک‌درمانی مانند فیزیوتراپی زیر نظر پزشک متخصص به کاهش علائم بیماری و کنترل عوارض آن کمک می‌کنند. ما در این مقاله از مجله درمانکده به طور مفصل در مورد علل، علائم و روش‌های درمان این بیماری صحبت کردیم. اگر در این زمینه سوالات بیشتری دارید، می‌توانید به وب‌سایت درمانکده سر بزنید و از بهترین پزشکان متخصص مشورت بگیرید.

سوالات متداول

منابع: mayoclinic | clevelandclinic