تنگی پیلوریک کودکان چگونه درمان می‌شود؟ علائم و عوارض

تنگی پیلور باعث ضخیم‌تر شدن و بزرگی بیش از حد ماهیچه پیلور (ماهیچه انتهای معده که به روده کوچک منتهی می‌شود) خواهد شد. این عارضه که مانع ورود غذا به روده کوچک می‌شود، بیشتر در نوزادان و کودکان شایع است.

آناتومی دستگاه گوارش بدین شکل است که دریچه ماهیچه‌ای به نام پیلور بین قسمت انتهایی معده و ابتدای روده کوچک قرار دارد. این دریچه ماهیچه‌ای باعث ماندن غذا درون معده و آماده شدن آن برای مرحله هضم می‌شود. تنگی پیلور در اغلب موارد چندین هفته پس از تولد بروز پیدا می‌کند و مانع از ورود شیر خورده شده توسط نوزاد به روده کوچک می‌شود. در این صورت نوزاد با استفراغ شدید مواجه خواهد شد. 

اگر می‌خواهید بدانید علائم و درمان تنگی دریچه پیلور در بزرگسالان، کودکان یا نوزادان چگونه است، ما را تا انتهای این مقاله از مجله درمانکده همراهی کنید.

تنگی پیلور چیست؟

تنگی پیلوریک که در انگلیسی به آن Pyloric Stenosis می‌گویند و با علامت اختصاری HPS شناخته خواهد شد به بزرگی و ضخیم شدن دریچه پیلور بین معده و روده کوچک گفته می‌شود. درواقع پیلور ضخیم شده مسیر ورود غذا به روده کوچک را مسدود می‌کند. 

این عارضه با استفراغ شدید و پرتابی همراه است که منجر به کم آبی بدن نوزادان و کودکان می‌شود. به‌همین دلیل تنگی پیلور معده نوزادان احساس گرسنگی دائمی در آن‌ها ایجاد می‌کند اما خوشبختانه می‌توان این عارضه را با جراحی برطرف کرد.

بیشتر بدانید: معده درد چیست؟

خوب است بدانید تنگی پیلور (Pyloric Stenosis) می‌تواند نوزاد را با مشکل سوء‌تغذیه و کم آبی شدید مواجه کند. از همین‌رو توصیه می‌شود هر نوع حرکات موجی شکم یا تغییر در اشتها کودک را با پزشک مطرح کنید. درمانکده با گرد هم آوردن جمعی از بهترین پزشکان متخصص اطفال این امکان را برای شما فراهم کرده تا مشاوره تلفنی، متنی، تصویری یا رزرو نوبت آنلاین برای مراجعه حضوری داشته باشید.

بیشتر بدانید: علت درد بالای معده چیست؟

تنگی پیلوریک در کودکان و نوزادان

این عارضه باعث مسدودسازی دریچه‌ای مابین معده و روده آغاز می‌شود که به آن پیلور می‌گویند. تنگی پیلور در نوزادان بیشتر شایع است و می‌توان گفت از هر 1000 کودک یک تا 3.5 نفر حتما به این عارضه مبتلا می‌شوند. اما تنگی پیلوریک در کودکانی با سن بیشتر از 6 ماه بروز پیدا نمی‌کند. 

استفراغ ناشی از این بیماری معمولا چندین هفته پس از تولد نوزاد شروع می‌شود. تنگی پیلور در نوزادان معمولا برای کودکانی که در روزهای اول تولد آنتی‌بیوتیک مصرف کردند یا مصرف آنتی‌بیوتیک توسط مادر در دوران بارداری و شیردهی ریسک بالاتری دارد.

آیا کودکان بزرگتر یا بزرگسالان به تنگی پیلور مبتلا می‌شوند؟

این بیماری در بزرگسالان و کودکان بالاتر از 6 ماه بسیار کم است. اما در موارد نادر می‌تواند موجب انسداد پیلور در آن‌ها شود. معمولا پیلور ضخیم شده در کودکان بزرگتر یا بزرگسالان به‌دلیل بیماری زخم معده بروز پیدا می‌کند. گاهی اوقات اختلال نادر به نام گاستروانتریت ائوزینوفیلیک (eosinophilic gastroenteritis) که منجر به التهاب معده می‌شود دلیل ایجاد این بیماری است.

علائم تنگی پیلوریک کودکان 

معمولا نوزادان خوب غذا می‌خورند اما بعد با پریشانی دچار علائم زیر می‌شوند:

• کم آبی بدن
• درد شکمی
• استفراغ مکرر پرتابی (معمولا در عرض نیم تا یک ساعت پس از غذا خوردن)
• گرسنگی مداوم
• مدفوع در دفعات کمتر
• تحریک‌پذیری
• نفخ و انقباض معده (ایجاد حرکات موجی معده درست بعد از غذا خوردن و قبل از شروع استفراغ)

در صورت لزوم می توانید با دکتر گوارش آنلاین مشورت کنید و هم می توانید به صورت حضوری به متخصص گوارش مراجعه کنید.

بیشتر بدانید: درمان درد معده چیست؟

بیشتر بدانید: علت سوزش معده چیست؟

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟

با مشاهده نشانه‌های زیر نوزاد باید تحت نظر دکتر متخصص اطفال باشد:

• کج‌‎خلقی
• کاهش شدید وزن
• اجتناب از فعالیت عادی
• کاهش حرکات طبیعی روده به میزان قابل توجه
• استفراغ شدید پرتابی (جهنده) بعد از شیر خوردن

دلایل ایجاد تنگی پیلور در نوزادان

در حال حاضر علت اصلی این عارضه مشخص نیست. متخصصین بر این باورند که برخی عوامل ژنتیکی و محیطی می‌توانند احتمال بروز تنگی پیلوریک در نوزادان و کودکان را افزایش دهند. 

بیشتر بدانید: آناتومی معده چیست؟

فاکتورهای ریسک بالا شامل موارد زیر می‌شوند:

• سابقه خانوادگی: حدود 15 درصد از نوزادان مبتلا به این بیماری دارای سابقه خانوادگی بیولوژیکی هستند.
• جنسیت: این بیماری در نوزادان پسر شایع‌تر است.
• نژاد: تنگی پیلوریک در نوزادان سفید پوست مخصوصا نوزاد اروپایی بیشتر مشاهده می‌شود.
• سیگار: والدینی که در دوران بارداری سیگار می‌کشند خطر ابتلا این بیماری را در نوزاد چند برابر می‌کنند.
• تولد زود هنگام: این بیماری در نوزادانی که زودتر از زمان اصلی و طبیعی به دنیا می‌آیند، شایع‌تر است.
• آنتی‌بیوتیک‌ها: مصرف آنتی‌بیوتیک در اوایل تولد نوزاد یا استفاده از این دارو در دوران بارداری مادر ریسک ابتلا به تنگی پیلوریک کودکان را افزایش می‌دهد.
• رویکرد تغذیه‌ای: برخی تحقیقات نشان می‌دهد مصرف شیر خشک در نوزادان می‌تواند باعث بروز این عارضه شود. البته هنوز مشخص نشده دلیل اصلی بطری شیر خشک است یا فرمول آن.

پیلور ضخیم شده در نوزادان و کودکان چه عوارضی ایجاد می‌کند؟

شایع‌ترین موارد عبارتند از:

• زردی نوزاد 
• کم آبی بدن
• سوزش معده
• عدم رشد کافی

بیشتر بدانید: ولولوس معده چیست؟

بیشتر بدانید: علائم رفلاکس اسید معده چیست؟

تشخیص تنگی پیلور معده

پزشک ابتدا شرح حالی از شروع علائم بیماری و عادات غذای کودک می‌گیرد. سپس با معاینه فیزیکی ممکن است وجود توده در شکم (برآمدگی به اندازه زیتون) که همان تنگی پیلور است را بررسی کند. 

آزمایشات لازم برای تایید این عارضه عبارتند از:

1. آزمایش خون: بررسی کم آبی یا برهم خوردن تعادل الکترولیت بدن ناشی از استفراغ
2. سونوگرافی شکم: مشاهده و بررسی پیلور ضخیم شده و تایید عارضه هیپرتروفیک (Hypertrophic)
3. پرتونگاری دستگاه گوارش فوقانی (GI): بررسی دقیق‌تر معده به‌دلیل عدم تشخیص درست از طریق سونوگرافی

بیشتر بدانید: درمان زخم معده چیست؟

درمان تنگی پیلور در کودکان و نوزادان

درمان این عارضه نوعی جراحی به نام پیلورومیوتومی (pyloromyotomy) است. تنگی پیلور در نوزادان معمولا باعث کم آبی بدن می‌شود. از همین‌رو پزشک قبل از انجام جراحی از هیدراته بودن بدن کودک مطمئن خواهد شد. 

در اغلب موارد نوزادان از طریق روش IV مایعات دریافت می‌کنند. بررسی میزان کم آبی بدن توسط آزمایش خون در بیمارستان انجام خواهد شد. برای انجام جراحی کودک 6 ساعت قبل از عمل نباید شیر مادر یا شیر خشک بخورد. این دستورالعمل برای کاهش خطر استفراغ و آسپیراسیون (تنفس استفراغ) هنگام بیهوشی رعایت می‌شود.

جراحی تنگی پیلور

مراحل عمل شامل موارد زیر می‌شود:

1. نوزاد بیهوشی عمومی می‌گیرد و در حالت خواب است تا هیچ دردی احساس نکند.
2. یک برش کوچک در سمت چپ شکم نوزاد بالاتر از ناف ایجاد می‌کنند.
3. در پیلور ضخیم شده با ایجاد برش کوچک، پیلورومیوتومی انجام می‌دهند. این روش کمک می‌کند تا غذا و مایعات از معده وارد روده شوند.

پس از جراحی دریچه پیلور

کودک معمولا 2 تا 3 روز باید در بیمارستان بستری باشد اما تزریق سرم چند ساعت پس از جراحی تمام خواهد شد. حدود 12 تا 24 ساعت پس از جراحی تنگی پیلور می‌توانید تغذیه نوزاد را با شیر مادر یا شیرخشک آغاز کنید. در چند روز ابتدایی پس از عمل بروز گاه‌وبیگاه استفراغ جهنده و دردهای شکمی طبیعی است.

بیشتر بدانید: عمل باندینگ معده چیست؟

درمان تنگی دریچه پیلور در بزرگسالان

این بیماری در بزرگسالان معمولا به ندرت رخ می‌دهد. اما در صورت بروز، دلیل اصلی آن زخم معده یا فتق هیاتال است که برای درمان ابتدا باید علت زمینه‌ای ضخیم شدن دریچه پیلور برطرف شود.

برای دریافت راهنمایی بیشتر می‌توانید با متخصص گوارش آنلاین درمانکده مشورت کنید.

آیا می‌توان از تنگی پیلوریک کودکان پیشگیری کرد؟

هیچ راهی برای جلوگیری از این عارضه وجود ندارد. اگر می‌دانید که تنگی پیلوریک در خانواده شما وجود دارد بهتر است بعد از تولد نوزاد در معاینات اولیه، پزشک متخصص اطفال را در جریان بگذارید یا با یک دکتر فوق تخصص گوارش مشورت کنید. 

پزشک می‌تواند در معاینات نوزاد مراقب علائم و نشانه‌های این بیماری باشد. بهتر است شما به عنوان والدین نشانه‌ها و علائم تنگی پیلور در نوزادان را بشناسید تا در اسرع وقت کودک برای تشخیص و درمان نزد پزشک برده شود. درمان زودهنگام به پیشگیری از مشکلاتی مانند کم آبی بدن و سوءتغذیه نوزاد کمک می‌کند.

بیشتر بدانید: علائم سرطان معده چیست؟

نتیجه تنگی پیلور 

اصلی‌ترین نشانه بزرگی بیش از حد و ضخیم شدن دریچه پیلور استفراغ شدید و پرتابی است. بنابراین در صورت تکرار این وضعیت پس از هر بار شیر خوردن نوزاد، باید حتما با پزشک متخصص اطفال جهت بررسی و معاینات لازم مشورت کنید. 

ما در این مقاله از مجله درمانکده شما را با علائم، علت و روش تشخیص تنگی پیلوریک کودکان و نوزادان آشنا کردیم تا با مشاهده کوچکترین نشانه برای درمان سریع اقدام کنید. شما هم می‌توانید نظرات و تجربیات خود را با ما در میان بگذارید.

سوالات متداول

منبع: mayoclinic | clevelandclinic