آزمایش شمارش سلول T چیست؟

آزمایش شمارش سلول T، آزمایشی است که تعداد سلول T موجود در داخل بدن فرد را می‌سنجد.

سلول T، یکی از انواع گلبول سفید خون است، که از آن با عنوان لمفوسیت یاد می‌شود.

با درمانکده همراه باشید.

آزمایش شمارش سلول T چیست؟

وظیفه این گلبول‌ها، نبرد با عوامل بیماری‌زا است. لمفوسیت‌ها، به دو نوع اصلی تقسیم می‌شوند:

1. سلول T
2. سلول B

سلول‌های T به عفونت‌های ویروسی واکنش نشان می‌دهند، و عملکرد دفاعی-امنیتی سایر سلول‌ها را ارتقا می‌دهند. از طرفی دیگر، سلول‌های B، با عفونت‌های باکتریایی می‌جنگند. 

در برخی مواقع شرایط به‌گونه‌ای است که سلول‌های T، بیش از حد کم یا زیاد می‌شوند. این نشانه‌ای ا‌ست مبنی بر اینکه سیستم ایمنی بدن فاقد عملکرد مطلوب است.

از آزمایش شمارش سلول T، با اسم شمارش لمفوسیت تولید شده در تیموس (لمفوسیت با منشا تیموسی)، یا شمارش سلول T لمفوسیتی نیز یاد می‌شود. اگر تحت درمان ویروس ایدز هستید، از این آزمایش تحت عنوان، آزمایش شمارش سلول‌های CD4 نیز یاد می‌شود. برخی سلول‌های T حاوی گیرنده CD4 هستند. این گیرنده مکانیست که ویروس بیماری ایدز، به سلول T متصل می‌شود.

چرا به آزمایش شمارش سلول T نیاز است؟

اگر فردی دچار نقص سیستم ایمنی بدن، و برای مثال علایم بیماری ایدز باشد، پزشک وی درخواست شمارش سلول T را می‌دهد. علائم مربوط به سایر بیماری‌ها، از جمله لوسمی (سرطان خون) یا سایر سرطان‌ها نیز به نوبه خود، منجر به اجرای آزمایش شمارش سلول Tمی‌شوند.

علایم بیماری‌های نقص سیستم ایمنی عبارت‌اند از :

• عفونت‌های مکرر
• عفونت‌های شدید ناشی از باکتری‌ها و سایر ارگانیسم‌ها، که ذاتاً عفونت‌های شدیدی را ایجاد نمی‌کنند
• مشکل در روند بهبود یافتن از بیماری‌های قبلی
• عفونت‌هایی که بخوبی به درمان‌ها واکنش نشان نمی‌دهند
• عفونت‌های قارچی تکرارپذیر، برای مثال عفونت‌های مخمر 
• عفونت‌های انگلی مکرر

چگونه آماده انجام آزمایش شمارش سلول T بشویم؟

برای انجام این آزمایش، یک نمونه خونی کوچک کافی می‌باشد. انجام این آزمایش، به آماده سازی‌های خیلی کمی نیاز دارد.

قبل از انجام آزمایش، حتماً راجع به داروهای مصرفی با پزشک مشورت بکنید. شما باید راجع به هرگونه داروی آزاد، داروی تجویز شده از طریق نسخه، یا مکمل‌های گیاهی اطلاع رسانی بکنید.

برخی داروها، روی نتایج آزمایش شمارش سلول T تاثیرگذار هستند. این داروها منجر به تغییر نتایج آزمایشات می‌شوند. ممکن است پزشک از شما بخواهد که مصرف دارو را برای مدت زمان کوتاهی متوقف کنید، یا اینکه دوز دارو به صلاحدید پزشک تغییر بکند.

مشاهده بیشتر : لیست بهترین متخصصان خون

برخی داروها، که روی نتایج آزمایش شمارش سلول T تاثیرگذار هستند عبارت‌اند از :

• داروهای شیمی درمانی
• پرتو درمانی
• کورتیکواستروئیدها
• داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی (همچون داروهای خنثی کننده عدم قبول عضو پیوندی)

جراحی‌های اخیر، یا تجربیات به‌شدت استرس زا نیز به نوبه خود، روی نتایج شمارش سلول T تاثیرگذار هستند. در صورتی که هر یک از موارد فوق در شما مشاهده بشوند، باید موضوع را با پزشک خود در میان بگذارید.

تعداد سلول T، چگونه اندازه‌گیری می‌شود؟

به یاد داشته باشید که پزشک، فقط به نمونه خونی کوچکی برای تعیین تعداد سلول T نیاز دارد. از این روند نمونه گیری، با عنوان «خون گرفتن یا سوراخ کردن رگ» یاد می‌شود. شما می‌توانید آزمایش را در آزمایشگاه تخصصی پزشکی، یا مطب دکتر انجام بدهید.

• اولین کاری که ارائه دهنده خدمات آزمایشگاهی انجام می‌دهد، این است که پوست ناحیه‌ای از دست یا بازو، که قرار است خون‌گیری از آن انجام بشود را به‌وسیله یک محلول ضدعفونی کننده تمیز می‌کند.
• سپس یک نوار لاستیکی و انعطاف‌پذیر، در قسمت بالایی بازو بسته می‌شود، تا خون در داخل رگ جمع بشود.
• در مرحله بعد، یک سوزن استریل وارد رگ می‌شود، و خون وارد مخزن متصل به سوزن می‌شود. مقدار خون دریافتی، به تعداد آزمایشات درخواستی پزشکی بستگی دارد. تهیه نمونه خونی مورد نیاز، بیش از چند دقیقه طول نخواهد کشید.
• شما احتمالاً در حین خون دادن، درد خفیفی را احساس خواهید کرد. احتمالاً حسی شبیه سوزش، یا درد نقطه‌ای در فرد ایجاد می‌شود. شُل کردن دست، قطعاً به کاهش این درد کمک خواهد نمود.
• هنگامی که فرایند خون گرفتن به پایان می‌رسد، نوار لاستیکی و سوزن از روی پوست برداشته می‌شوند، و محل زخم پانسمان می‌شود. فشار آوردن روی زخم، منجر به قطع خون‌ریزی، و جلوگیری از کوفتگی می‌شود.

یک روز پس از خون گرفتن، این آزادی عمل را خواهید داشت که به کارهای عادی خود برگردید. نمونه به آزمایشگاه ارسال می‌شود. تکنیسین‌های آزمایشگاهی، تعداد و نوع گلبول‌های سفید موجود در نمونه را اندازه‌گیری، و مشخص می‌کنند.

خطرات آزمایش شمارش سلول T کدام‌اند؟

آزمایش شمارش سلول T، با خطرات بسیار اندکی روبرو است. این در حالیست که افرادی با سیستم ایمنی آسیب دیده، به وفور این آزمایش را انجام می‌دهند. آن‌ها بیشتر از سایر شهروندان، در معرض خطر گسترش چنین عفونت‌هایی قرار دارند. 

سایر مخاطرات بالقوه آزمایش شمارش سلول T عبارت‌اند از :

• سوراخ شدن پوست به دفعات زیاد، در صورتی که تکنیسین آزمایشگاه در پیدا کردن رگ به مشکل برخورد بکند.
• خونریزی شدید
• سبک سری یا غش کردن
• هماتوما، که معادل با جمع شدن خون زیر پوست است
• عفونت در محل ورود سوزن به پوست

نتایج چه معنی دارند؟

مطابق اطلاعات ارائه شده در وبسایت HIV.gov، یک فرد سالم، دارای 500 الی 1600 سلول T، در هر میلی‌متر مکعب خون است (سلول/ میلی متر مربع).

پایین بودن تعداد سلول T

پایین بودن تعداد سلول T، بیش از بالا بودن تعداد این سلول‌ها رواج دارد. پایین بودن تعداد گلبول‌های T، نشانه‌ای از وجود مشکل در سیستم ایمنی یا گره‌های لنفی است. پایین بودن تعداد سلول‌های T، تحت تاثیر عوامل زیر ایجاد می‌شود:

• عفونت‌های ویروسی همچون آنفولانزا
• افزایش سن
• بیماری‌های سیستم ایمنی
• قرارگرفتن در معرض اشعه‌های مخرب
• ویروس ایدز
• سرطان‌هایی که روی خون، یا گره‌های لنفاوی تاثیرگذار هستند. به عنوان مثال، ماکروگلوبولینامیای والدنستروم، لوکمی، بیماری هوچگین
• در موارد نادر، نقص مادرزادی سلول‌های T

بالا بودن تعداد سلول T

این احتمال وجود دارد که تعداد سلول T، کمتر از حد عادی باشد. البته این احتمال در حد بسیار ضعیفی قرار می‌گیرد. بالا بودن تعداد سلول T، تحت تاثیر عوامل زیر پدید می‌آید:

• مونونوکلئوز عفونی، که با اسامی بیماری مونو، یا بوسه عفونی نیز از آن یاد می‌شود
• لوخمی حاد لمفوسیتی (ALL)، یک نوع سرطان که روی گلبول‌های سفید خون تاثیرگذار است
• میلومای چندگانه، یک نوع سرطان که سلول‌های پلاسمای موجود در مغز استخوان را درگیر می‌کند
• بیماری‌های ژنتیکی، از جمله سندروم تکثیر لنفاوی خودایمنی 

پس از مشخص شدن نتایج شمارش سلول T، چه اتفاقی رخ می‌دهد؟

پس از مشخص شدن نتایج، پزشک با شما راجع به آزمایشات تکمیلی، برای تشخیص بهتر مشکل صحبت می‌کند. در صورتی که مقادیر شمارش شده بیشتر یا کمتر از حد عادی باشند، گزینه‌های درمانی مختلفی پیش روی شما قرار می‌گیرند.

ممکن است یک سری از داروها، برای افزایش تعداد سلول T تجویز بشوند. هنوز هیچ ماده غذایی شناسایی نشده که برای افزایش تعداد گلبول‌های سفید خون، یا سلول T بدن از کارایی لازم برخوردار باشد. البته در واقعیت امر، یک رژیم غذایی سالم، قطعاً به ارتقای وضعیت کُلی سیستم ایمنی بدن کمک خواهد نمود. 

سخن نهایی

درباره شمارش سلول T خواندید. می توانید این آزمایش را با درمانکده در خانه یا محل کار و بدون رفت و آمد به آزمایشگاه انجام دهید.

[sibwp_form id=5]