پا از اعضای اصلی بدن است که آناتومی آن از 26 استخوان، 33 مفصل و تعداد زیادی رباط و تاندون به‌وجود آمده است، این قسمت‌ها با یکدیگر همکاری کرده و دو کار اساسی یعنی حرکت و تحمل وزن را انجام می‌دهند. پا به علت تحمل فشار و وزن بدن و پخش این وزن دارای ساختار پیچیده‌ای است و از اعضای بسیاری تشکیل شده است، همچنین پا برای سازگار بودن با محیط و سطوح ناهموار باید انعطاف بالایی داشته باشد که آناتومی مچ پا نیز همین ویژگی را دارد.
قسمت پا به این علت که تحمل وزن همه بدن را به‌عهده دارد بیشتر دچار آسیب می‌شود. پا از سه قسمت جلوی پا (انگشتان)، قسمت میانی(کف پا)، و قسمت عقبی(مچ پا) تشکیل شده که هر قسمت از این ناحیه‌ها از استخوان، ماهیچه، مفصل، تاندون و رباط‌ها به‌وجود آمده است. بحث اصلی ما در این مطلب از مجله درمانکده، ساختار و آناتومی مچ پا است، اما ابتدا به ساختار کلی قسمت پا می‌پردازیم.
ساختار و آناتومی مچ پا
در قسمت پا، آناتومی مچ پا نقش مهمی دارد زیرا در تمامی فشارها و حرکات در مرحله اول، مچ پا دخالت دارد، بسیاری از حرکات از جمله راه رفتن، ایستادن و برخی از ورزش‌ها نیازمند حرکت مفصل مچ پا هستند. مچ پا از قرار گرفتن 4 استخوان در کنار یکدیگر تشکیل شده است. این قسمت دارای تعداد زیادی استخوان، مفصل، رباط و عضله است. مچ پا دارای مفصل بزرگی است که از 3 استخوان درشت نی، نازک نی و تالوس تشکیل شده است.
بیشتر بدانیم: همه چیز درباره آرتروز دست و مچ دست
اقسام استخوانی تشکیل دهنده مچ پا
- استخوان درشت نی: استخوان درشت نی شامل استخوان آناتومی مچ پا می‌شود.
- استخوان نازک نی: استخوانی است نازک تر از استخوان درشت نی که در کنار استخوان ساق پا قرار دارد.
- تالوس: استخوان تالوس در قسمت بالای استخوان پاشنه قرار گرفته است.
آناتومی رباط‌های مچ پا
رباط‌ها بافت‌هایی با استحکام بسیار بالایی هستند، که استخوان‌ها را به یکدیگر متصل کرده و باعث می‌شود به صورت محکم در کنار یکدیگر قرار گرفته و تکان نخورند، همچنین حرکت استخوان‌ها در یک جهت را کنترل کرده و از حرکت آن‌ها در جهت‌های دیگر جلوگیری میکند،بنابراین نقش مهمی را در آناتومی مچ پا دارد؛
رباط‌های موجود در آناتومی مچ پا از کلاژن ساخته شده و بافت نرمی دارند، زیرا جریان خون در رباط‌ها به علت داشتن رگ‌های کم شدت نداشته و همین جریان کم باعث نرمی بافت رباط و همچنین دیرتر بهبود یافتن آن شده است. رباط‌ها وصل کننده‌ی استخوان‌ها به یکدیگر هستند. مچ پا دارای سه رباط اصلی در قسمت خارجی پا و سه رباط در قسمت بالای مچ پا است.
بیشتر بدانیم: آرتروز و هر آن‌چه که درباره آن نمی‌دانید!
سه رباط در قسمت خارجی
- رباط خلفی
- رباط کالکانئوفیبولار
- رباط قدامی
سه رباط در قسمت بالای آناتومی مچ پا
- رباط تیبیوفیبولار قدامی تحتانی
- رباط تیبیوفیبولار خلفی تحتانی
- رباط خلفی فیبولار
- رباط عرضی
اگر هر کدام از قسمت های این آناتومی در حرکت دچار مشکل شوند متخصصان طب فیزیکی و توانبخشی به آن‌ها کمک می‌کنند تا درمان شوند، در صورتی که در این زمینه دچار مشکل شدید می‌توانید از طریق مشاوره آنلاین با بهترین پزشکان طب فیزیکی و توانبخشی تماس حاصل فرمایید.
بیشتر بدانیم: قوز کمر یا گوژپشتی؛ علائم، علل، تشخیص و روش‌های اصلاحی
آناتومی تاندون‌های مچ پا
تاندون یا زردپی یک نوار انعطاف‌پذیر و محکم است که ماهیچه را به استخوان متصل میکند. در ناحیه مچ پا، قویترین و مهم‌ترین تاندون، تاندون آشیل است. تاندون آشیل یک تاندون خلفی است، این تاندون در قسمت پشتی و بالای مچ پا قرار گرفته است. وظیفه این تاندون کشیدن قسمت پشت پا برای بالا و پایین آوردن راحت و آسان است.
آناتومی مچ پا تاندون‌های دیگری از جمله تاندون‌های قدامی، اکستانسور و فلکسور نیز دارد. تاندون‌های پا ممکن است به علت‌هایی چون: فشار مکرر بر تاندون که در اثر مداومت در کارها و فعالیت‌هایی مانند ورزش‌های سنگین یا در اثر دویدن‌های ناگهانی و بدون آمادگی، اصطکاک و کشش بیش‌از حد آسیب ببیند. درمان آسیب هم با توجه به نوع آن متفاوت است.
مفاصل
مفصل‌ها محل برخورد دو استخوان با یکدیگر هستند، پا از 33 مفصل تشکیل شده است. انگشت شست پا دو مفصل دارد، مفصل متاتارسوفالانژیال در قسمت پایه انگشت و مفصل فالانژیال که در بالای هر چهار انگشت دیگر قرار دارد، که هر کدام از آن‌ها نیز خود 3 مفصل دیگر دارد. سطح مفصل از یک مایع روان کننده پوشیده شده است.
بیشتر بدانیم: دیسک کمر به چه علت ایجاد می‌شود و چگونه می‌توان آن را درمان کرد؟
انواع عصب‌های مچ پا
مچ پا نیز مانند سایر قسمت‌های بدن دارای عصب است. از دسته عصب‌های این قسمت می‌توان به عصب‌های سورال، سافنوس، پرونئال اشاره کرد. این عصب‌ها در اطراف مچ پا قرار گرفتهاند.
عصب سورال: این عصب در پشت پا قرار دارد. این عصب از شاخه‌های اصلی خود در قسمت استخوان درشت نی سرچشمه میگیرد.
عصب صافن: این عصب از قسمت ران نشات گرفته و تا قسمت مچ پا ادامه پیدا کرده است.
عصب پرونئال: این عصب از عصب سیاتیک نشات گرفته و در قسمت پشت ساق پا و قسمت داخلی پا ادامه پیدا کرده است.
بیشتر بدانیم: دیسک گردن چیست؟ علائم و روش‌های درمان کاربردی
بیماری‌های مچ پا
آناتومی مچ پا به علت تحمل وزن بدن و همچنین حرکت فراوان در معرض صدمات و آسیب‌ها قرار دارد، همچنین برخی از این مشکلات ممکن است مربوط به دوران کودکی و یا ریشه مادرزادی داشته باشند.
از شایع ترین بیماری‌های مچ پا:
آسیب رباط مچ
وارد شدن فشار به مچ و پیچ خوردن آن گاهی اوقات منجر به پارگی رباط می‌شود.
قفل شدن مچ پا
قفل شدن مچ پا به دو صورت، قفل شدن قسمت جلویی و گاه قفل شدن قسمت پشتی پا رخ می‌دهد این اتفاق، به علت زیاد خم کردن پا به سمت جلو و یا عقب و گیر کردن بافت مچ پا بین دو استخوان و تکرار این آسیب رخ می‌دهد که معمولا، درد شدیدی در قسمت جلویی و یا پشتی پا به‌وجود می‌آورد. این آسیب در اثر پیچ خوردگی شدید و یا در کسانی مانند فوتبالیست‌ها و کسانی که فعالیت زیادی در قسمت مچ پا دارند به‌وجود می‌آید. یکی از علائم قفل شدن مچ پا صدا دادن مچ در هنگام تکان دادن آن همراه با احساس درد شدید است.
بیشتر بدانیم: خار پاشنه پا و راه های خلاص شدن از آن
آرتروز
زمانی رخ می‌دهد که مفصل پا دچار ساییدگی شده و غضروف از بین برود.
التهاب استخوان
به‌وجود آمدن التهاب در قسمت اتصال رباط و تاندون که حتی ممکن است تا سال‌ها هیچ علائمی نداشته و فرد متوجه آن نشود، اما معمولا با بالا رفتن سن، دردهای التهابی نیز آغاز می‌شود. التهاب در این ناحیه گاه منجر به قفل شدن مچ پا و محدودیت در حرکت می‌شود.
درمان بیماری‌های مچ پا
درمان بیماری‌های مربوط به اناتومی مچ پا، با توجه به نوع بیماری و عارضه وارد شده متفاوت است، درمان ممکن است از طریق روش‌های جراحی و یا غیر جراحی انجام شود. درمان‌های نیازمند به جراحی مانند: پارگی تاندون، تعویض مفصل، درمان بافت‌‌های آسیب دیده، جراحی استخوان‌ها و رباط‌های مچ پا و همچنین مشکلات مادرزادی. درمان‌های بدون نیاز به جراحی هم مانند مصرف داروهای تجویز شده توسط پزشک مثل آسپرین‌ها، گچ گرفتن ناحیه آسیب دیده، استراحت و استفاده از کمپرس‌های آب سرد.
برای درمان بیماری‌های مچ پا بهترین کار مراجعه به پزشک فوق تخصص ارتوپد است، همچنین درمانکده این بستر را فراهم کرده که مراجعین از طریق مشاوره آنلاین با بهترین متخصصان ارتوپدی به راحتی با دکتر ارتباط برقرار کنند.
بیشتر بدانیم: گودی کمر، علائم و نشانه های بروز آن
سوالات متداول
بیماری‌های مچ پا چه علائمی دارد؟
بیماری‌های مچ پا با توجه به نوع آسیب پیش‌آمده علائم متفاوتی دارد، اما رایج‌ترین علائم، علائمی چون: مشکل در راه رفتن و حرکت دادن آناتومی مچ پا، درد، کبودی، ورم و سفت شدن ناحیه آسیب دیده است.
برای پیشگیری از قفل شدن مچ پا لازم است چه اقداماتی انجام شود؟
برای پیشگیری از هر نوع آسیبی از جمله قفل نشدن مچ پا لازم است بدن از آمادگی، انعطاف و قدرت بدنی بالایی برخوردار باشد تا بتواند تحمل لازم برای مقابله با آسیب‌ها را داشته باشد.
از دیگر کارهایی که برای مقابله با آسیب‌ها باید انجام داد:
- استفاده از کفش راحت
- توجه به دردهای مچ پا
- گرم کردن قبل از ورزش و فعالیت‌های بدنی و سرد کردن بعد از آن است.
بیشتر بدانیم: ۷ علامت فتق دیسک بین مهره ای
بیشتر بدانیم: علائم، نشانه ها و راه های درمان درد ساق پا
سخن پایانی
آناتومی مچ پا مجموعه‌ای از استخوان‌ها، رباط‌ها، تاندون‌ها و عصب‌هاست. این عضو از بدن به علت تحمل وزن و فشارها بیشتر در معرض خطر و آسیب قرار دارد. برخی از این دردها و آسیب‌ها با استراحت و درمان‌های خانگی بهبود یافته و آسیبهای شدیدتر نیازمند رجوع به پزشک و گاه عمل‌های جراحی است.
برای دچار نشدن به هرگونه آسیب در این ناحیه لازم است از افزایش وزن خودداری شود، همچنین بدن را از بی‌‌تحرکی و یک‌جا نشستن خارج کرده و انجام فعالیت‌های ورزشی، در برنامه زندگی جای داده شود.
