آزمایش پانل متابولیک پایه (BMP) و آزمایش پانل متابولیک جامع (CMP) هر دو آزمایش خون هستند که سطح برخی از مواد را در خون شما اندازه گیری می‌کنند.
یک پزشک ممکن است آزمایش پانل متابولیک پایه یا آزمایش پانل متابولیک جامع را هنگام معاینه فیزیکی یا چکاپ تجویز کند. افزایش غیر طبیعی سطح یک یا چند ماده در خون ممکن است در نتیجه یک بیماری باشد که قابل درمان است. در ادامه با درمانکده همراه باشید.
آزمایش پانل متابولیک پایه و آزمایش پانل متابولیک جامع
این آزمایشات به دلایل مختلفی مورد استفاده قرار می‌گیرد. آزمایش آزمایش پانل متابولیک پایه به پزشک شما اطلاعاتی در مورد موارد زیر ارائه می‌دهد:
- نیتروژن اوره خون (BUN) یا مقدار نیتروژن موجود در خون برای اندازه گیری عملکرد کلیه
- کراتینین، یکی دیگر از شاخص‌های عملکرد کلیه
- گلوکز یا قند خون (داشتن قند خون بالا یا پایین می‌تواند هر دو مشکل لوزالمعده را نشان دهد)
- دی اکسید کربن (CO2) یا بی‌کربنات، گازی که می‌تواند مشکلات مربوط به کلیه‌ها یا ریه‌ها را نشان دهد
- کلسیم، که می‌تواند مشکلات استخوان، کلیه یا تیروئید را نشان دهد (البته بعضی اوقات در آزمایش پانل متابولیک پایه وجود ندارد)
- سدیم و پتاسیم، مواد معدنی که تعادل مایعات کلی بدن شما را نشان می‌دهند
- کلرید، الکترولیتی که تعادل مایعات را نشان می‌دهد
آزمایش پانل متابولیک جامع، شامل تمام تست‌های قبلی و همچنین تست هایی برای:
- آلبومین، پروتئینی که می‌تواند مشکلات کبدی یا کلیوی را نشان دهد
- پروتئین کل، که سطح کلی پروتئین خون را تشکیل می‌دهد
- آلکالین فسفاتاز (ALP)، آنزیمی کبدی که می‌تواند بیماری کبدی یا استخوانی را نشان دهد
- آلانین آمینو ترانسفراز (ALT یا SGPT)، آنزیمی در کلیه‌ها و کبد شما که می‌تواند آسیب کبدی را نشان دهد
- آسپارتات آمینو ترانسفراز (AST یا SGOT)، آنزیمی در سلولهای کبدی و قلبی که می‌تواند آسیب کبدی را نیز نشان دهد
- بیلی روبین، زمانی ایجاد می‌شود که کبد شما سلولهای قرمز خون را به طور طبیعی تجزیه می‌کند
برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد چگونگی جمع آوری نمونه‌های آزمایش خون، چگونگی درک نتایج آزمایش و هزینه این آزمایشات ادامه مطلب را بخوانید.
مشاهده بیشتر : لیست بهترین متخصصان خون
چگونه و از کجا نمونه آزمایش خون جمع آوری می‌شود؟
بسیاری از مراکز درمانی مجوز جمع‌آوری آزمایش خون را دارند. اما به احتمال زیاد، پزشک شما را به آزمایشگاهی که در آزمایش خون تخصص دارد، ارجاع می‌دهد.
برای گرفتن نمونه آزمایش خون (جهت آزمایش پانل متابولیک پایه و آزمایش پانل متابولیک جامع)، پزشک یا یک تکنسین آزمایشگاهی با استفاده از یک سوزن، مقدار کمی خون را از بردن شما کشیده و برای تجزیه و تحلیل در یک لوله ذخیره می‌کند. این روند به عنوان رگ‌گیری شناخته می‌شود. برای آزمایش هر 14 مورد بالا، می‌توان از یک نمونه آزمایش خون استفاده کرد.
قبل از انجام هر یک از این موارد آزمایش پانل متابولیک پایه یا پانل متابولیک جامع، باید ناشتا بگیرید. آنچه می‌خورید و می‌نوشید می‌تواند سطح بسیاری از مواد موجود در خون را تحت تأثیر قرار دهد و ناشتا بودن، اندازه گیری دقیق و بدون تأثیر غذا را تضمین می‌کند.
اگر به سوزن یا صحنه خون حساس هستید، از کسی بخواهید که شما را به آزمایشگاه ببرد تا بتوانید پس از آن با خیال راحت برگردید.
این آزمایشات برای چه مواردی استفاده می‌شود؟
آزمایش پانل متابولیک پایه در درجه اول برای بررسی در موارد زیر استفاده می‌شود:
- عدم تعادل الکترولیت
- قند خون غیر طبیعی
- میزان خوب فیلتر شدن خون شما
سطح غیر طبیعی می‌تواند نشان دهنده بیماری‌های کلیه یا قلب باشد.
آزمایش پانل متابولیک جامع، سطح مواد تولید شده توسط کبد شما را نیز اندازه گیری می‌کند. این موضوع می‌تواند موارد زیر را نشان دهد:
- عملکرد کبد شما چقدر خوب است
- میزان پروتئین در خون شما چقدر است
اندازه‌گیری‌های دیگر در آزمایش پانل متابولیک جامع:
مواد اضافی اندازه‌گیری شده توسط آزمایش پانل متابولیک جامع، اساساً امکان مشاهده دقیق عملکرد کبد و ارتباط آن با استخوان‌ها و سایر اندام‌ها را فراهم می‌کند. این آزمایش ممکن است بر آزمایش پانل متابولیک پایه ترجیح داده شود:
- پزشک شما معتقد است که ممکن است به بیماری کبدی مبتلا باشید
- شما قبلاً به دلیل بیماری کبد تحت درمان قرار گرفته‌اید و پزشک شما می‌خواهد نتایج درمان را کنترل کند
چگونه نتایج آزمایش را بخوانم؟
نتایج حاصل از آزمایش پانل متابولیک پایه به شرح زیر است. سطح زیاد یا پایین هر یک از این اجزا می‌تواند بیماری زمینه‌ای را نشان دهد.
برای اینکه بدانید نتایج آزمایش‌های پانل متابولیک پایه و پانل متابولیک جامع چقدر طول می‌کشد به دست شما برسند، این نوشته را از دست ندهید.
|
تست |
دامنه نرمال بر اساس سن |
|
نیتروژن اوره خون |
|
|
کراتینین |
|
|
گلوکز |
|
|
آلبامین |
|
|
کربن دی اکسید |
|
|
کلسیم |
|
|
سدیم |
|
|
پتاسیم |
|
|
کلراید |
|
نیتروژن اوره خون (BUN)
مقادیر زیاد ممکن است به این معنی باشد که شما دارای مشکلات کلیوی هستید، که می‌تواند شامل نارسایی کلیه یا گلومرولونفریت، عفونت بخشی از فیلترهای خون کلیه شما (گلومرول) باشد.
سطح پایین نیتروژن اوره خون می‌تواند به این معنی باشد که شما به اندازه کافی پروتئین در رژیم غذایی خود دریافت نمی‌کنید یا دچار بیماری کبدی هستید.
کراتینین
مقادیر زیاد ممکن است به این معنی باشد که شما دچار بیماری‌های عضلانی یا کلیوی یا پره اکلامپسی هستید، یک وضعیت خطرناک که ممکن است در دوران بارداری اتفاق بیفتد.
سطح پایین ممکن است به معنای ضعیف شدن غیرعادی عضلات شما باشد.
قند خون
مقادیر زیاد ممکن است به معنی ابتلا به دیابت، بیماری‌های لوزالمعده یا بزرگ شدن غیرطبیعی تیروئید باشد.
سطح پایین می‌تواند به این معنی باشد که تیروئید، هیپوفیز یا غدد فوق کلیوی به درستی کار نمی‌کنند.
آلبومین
داشتن آلبومین بالا عادی نیست. سطح پایین آن می‌تواند ناشی از عدم دریافت پروتئین کافی، داشتن بیماری‌های کبدی یا کلیوی یا داشتن جراحی اخیر چاقی برای کاهش وزن باشد.
کربن دی اکسید
سطوح بالا می‌تواند به این معنی باشد که شما به درستی نفس نمی‌کشید یا در سوخت و ساز بدن یا هورمون‌های خود مشکل دارید.
سطح پایین می‌تواند به این معنی باشد که شما به بیماری کلیه، سم در خون یا اسید بیش از حد در بدن مبتلا هستید (اسیدوز).
کلسیم
مقادیر زیاد می‌تواند به معنای ابتلا به نوعی سرطان غده پاراتیروئید باشد.
سطح پایین ممکن است به این معنی باشد که شما موارد زیر را دارید:
- مشکلات لوزالمعده
- نارسایی کبد یا کلیه
- اختلال عملکرد پاراتیروئید
- کمبود ویتامین D در خون شما
سدیم
سطح بالا می‌تواند به معنای داشتن موارد زیر باشد:
- سندرم کوشینگ، که از بالا بودن بیش از حد کورتیزول در خون شما برای مدت طولانی حاصل می‌شود
- دیابت بی مزه، نوعی دیابت که باعث تشنگی شدید و ادرار بیش از حد معمول می‌شود
سطح پایین می‌تواند به این معنی باشد که شما:
- کم آب هستند
- اخیراً استفراغ کرده‌‌اید
- نارسایی کلیه، قلب یا کبد داشته باشید
- دارای سندرم ترشح هورمون نامناسب (SIADH)
- به بیماری آدیسون مبتلا باشید، این بیماری زمانی اتفاق می‌افتد که غده فوق کلیه هورمون کافی دریافت نکند
پتاسیم
مقادیر زیاد می‌تواند به این معنی باشد که شما به بیماری کلیه یا مشکلات عملکرد قلب مبتلا هستید.
سطح پایین می‌تواند ناشی از مشکلات هورمونی یا مصرف داروی ادرار آور برای کمک به دفع مایعات زائد باشد.
کلرید
سطوح بالا می‌تواند به این معنی باشد که کلیه‌های شما به اندازه کافی اسید را از بدن فیلتر نمی‌کنند.
سطوح پایین می‌تواند ناشی از بیماری آدیسون ، کم آبی بدن یا نارسایی احتقانی قلب (CHF) باشد.
آلکالین فسفاتاز
سطح بالا می‌تواند نشان‌دهنده موارد زیر باشد:
- بیماری پاژه
- انسداد مجاری صفراوی
- التهاب کیسه صفرا
- سنگ صفرا
- هپاتیت
- سیروز
سطح پایین ممکن است ناشی از موارد زیر باشد:
- جراحی قلب
- کمبود روی
- سوء تغذیه
- اختلالات متابولیسم استخوان
آلانین ترانس آمیناز
سطح بالا می‌تواند نشان دهنده موارد زیر باشد:
- هپاتیت
- سرطان کبد
- سیروز
- آسیب کبدی
سطح پایین آلانین ترانس آمیناز طبیعی است.
آسپارتات ترانس آمیناز
سطح آسپارتات ترانس آمیناز بالا می‌تواند نشانگر موارد زیر باشد:
- مونونوکلئوز (یا مونو)
- هپاتیت
- سیروز
- پانکراتیت
- بیماری های قلبی
سطح AST پایین طبیعی است.
بیلیروبین
سطح بالا می‌تواند نشان دهنده موارد زیر باشد:
- سندرم گیلبرت، یک بیماری بی خطر است که بدن شما آنزیم کافی برای کاهش سطح بیلیروبین تولید نمی‌کند
- تخریب غیر طبیعی گلبول قرمز (همولیز)
- واکنشهای جانبی دارویی
- هپاتیت
- انسداد مجاری صفراوی
درباره تست بیلیروبین بیشتر بخوانید.
سخن نهایی
آزمایش پانل متابولیک جامع، مواد اضافی کبد را آزمایش می‌کند، بنابراین اگر پزشک نگرانی در مورد عملکرد کبد شما نداشته باشد، ممکن است نیازی به آزمایش پانل متابولیک جامع نداشته باشید. اگر بخواهید یک مرور اساسی در مورد اجزای متابولیکی ضروری خون خود داشته باشید، آزمایش آزمایش پانل متابولیک پایه کافی خواهد بود.
اگر پزشک شما به یک بیماری کبدی مشکوک باشد یا مقادیر غیرطبیعی را در آزمایش پانل متابولیک پایه شما پیدا کند، ممکن است برای تشخیص یک بیماری اساسی که باید درمان شود، به آزمایش پانل متابولیک جمع نیاز داشته باشید.
در همبن راستا، برای درخواست انجام درخواست آزمایش در محل کار یا خانه، درخواست بدهید.
منبع: Healthline
[sibwp_form id=5]
