سینوزیت قارچی یک عفونت سینوسی است که توسط قارچ ایجاد می‌شود. انواع مختلفی از عفونت قارچی سینوس وجود دارد که بعضی از آن‌ها می‌توانند به بروز مشکلات جدی و حتی مرگ منجر شوند. افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، بیشتر از دیگران در معرض خطر عوارض ناشی از این بیماری هستند. مقاله امروز مجله درمانکده به بررسی علائم، دلایل و نحوه درمان سینوزیت قارچی اختصاص دارد. با ما تا انتهای این مطلب همراه باشید.
فهرست محتوا
سینوزیت قارچی چیست؟
بیماری سینوزیت قارچی یک عفونت سینوسی است که توسط قارچ ایجاد می‌شود. قارچ یک موجود زنده است که نمی‌تواند غذای خود را بسازد، بنابراین مواد مغذی مورد نیاز خود را از تجزیه مواد موجود در خاک، آب یا گیاهان به دست می‌آورد.
قارچ‌ها در طیف وسیعی از زیستگاه‌ها از جمله خاک، هوا، آب، پوست و همچنین در غذاهایی که می‌خورید یافت می‌شوند. بیش از 100 هزار گونه قارچ وجود دارد که بیشتر آن‌ها خطرناک نیستند، اما بعضی از قارچ‌ها می‌توانند بعد از حمله به بدن تکثیر شوند و برای سلامتی مشکلات جدی ایجاد کنند.
بیشتر بخوانید: پولیپ بینی ؛ علائم و راه‌کارهای درمان آن
بیشتر بخوانید: سکته گوش یا کری ناگهانی چیست؟ علت، علائم و راه‌کارهای درمانی آن
استنشاق قارچ‌های میکروسکوپی باعث عفونت قارچی سینوس می‌شود. سینوس‌ها فضاهای توخالی و به‌هم پیوسته داخل جمجمه هستند که در سرتاسر پیشانی، پشت بینی، بین چشم‌ها و زیر گونه‌ها یافت می‌شوند. در دیواره‌های سینوس لایه‌ای از مخاط وجود دارد که باکتری‌ها را به دام می‌اندازد. انسداد سینوس‌ها می‌تواند عملکرد آن‌ها را مختل کند و منجر به عفونت شود.
انواع سینوزیت قارچی
دو نوع سینوزیت قارچی غیرتهاجمی (NFS) و تهاجمی (IFS) وجود دارد که هر کدام زیرگروه‌های مختلفی دارند.
| سینوزیت قارچی غیرتهاجمی | سینوزیت قارچی تهاجمی |
| رینوسینوزیت قارچی آلرژیک (AFRS) توپ قارچی (مایستوما) سینوزیت قارچی ساپروفیت (SFS) | رینوسینوزیت تهاجمی برق‌آسای حاد (فولمینانت) رینوسینوزیت تهاجمی مزمن (CIRS) سینوزیت تهاجمی گرانولوماتوز (GIFS) |
1. سینوزیت قارچی غیرتهاجمی
عفونت‌های غیرتهاجمی که شایع‌تر هستند، معمولا خطرناک تلقی نمی‌شوند و فقط روی بینی و نواحی سینوسی تاثیر می‌گذارند:
- رینوسینوزیت قارچی آلرژیک: شایع‌ترین عفونت قارچی سینوس است که نوجوانان و جوانان را درگیر می‌کند. این بیماری از واکنش آلرژیک به قارچ‌های داخل بینی ناشی می‌شود. از علائم این نوع سینوزیت می‌توان به گرفتگی یا آبریزش بینی همراه با ترشحات غلیظ شبیه کره بادام‌زمینی، سردرد و از دست دادن بویایی اشاره کرد. افراد مبتلا به آسم یا رینیت آلرژیک (تب یونجه) بیشتر از دیگران در معرض ابتلا به آن هستند.
- توپ قارچی (مایستوما): قارچ‌ها در سینوس‌ها تجمع پیدا می‌کنند و یک توده یا توپ تشکیل می دهند. توپ قارچی می‌تواند بزرگ شود و سینوس‌ها را مسدود کند که این موضوع باعث درد و تورم صورت می‌شود.
- سینوزیت قارچی ساپروفیت: این نوع عفونت بافت بینی را تحت تاثیر قرار نمی‌دهد، بلکه روی مخاط داخل بینی رشد می‌کند. سینوزیت قارچی ساپروفیت ممکن است بدون علامت باشد و به سختی تشخیص داده شود. یکی از ویژگی‌های مهم این بیماری بوی بد بینی است.
بیشتر بخوانید: هر آنچه باید درباره گرفتگی بینی و راه‌های درمان آن بدانید
بیشتر بخوانید: ساکشن گوش؛ کاربرد، عملکرد، مزایا و معایب
2. سینوزیت قارچی تهاجمی
عفونت‌های تهاجمی یک مشکل جدی هستند که معمولا در افراد مبتلا به بیماری‌های زمینه‌ای یا نقص ایمنی رخ می‌دهند. بیماری سینوزیت قارچی تهاجمی به دو نوع حاد یا مزمن طبقه‌بندی می‌شود و می‌تواند بافت بینی را از بین ببرد. عفونت حاد خطرناک‌تر است، چون به سرعت به سراسر عروق خونی و سیستم عصبی مرکزی (CNS) که شامل مغز و نخاع می‌شود، سرایت می‌کند:
- رینوسینوزیت تهاجمی برق‌آسای حاد: این بیماری نادر و خطرناک معمولا در افرادی که به دلیل سرطان، شیمی‌درمانی یا پیوند عضو سیستم ایمنی ضعیفی دارند، دیده می‌شود. در این بیماران عفونت می‌تواند به سرعت به چشم‌ها و مغز سرایت کند و منجر به نابینایی و مرگ شود. پزشکان به این بیماری «موکورمایکوزیس» هم می‌گویند.
- رینوسینوزیت تهاجمی مزمن: یک بیماری نادر است که شباهت زیادی به رینوسینوزیت تهاجمی برق‌آسای حاد دارد، اما در مقایسه با آن بسیار آهسته‌تر رخ می‌دهد. رینوسینوزیت تهاجمی مزمن معمولا افراد مبتلا به دیابت یا دریافت‌کنندگان عضو پیوندی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. علائم شایع این عفونت عبارتند از: گرفتگی بینی، درد صورت و سردرد. درمان نشدن رینوسینوزیت تهاجمی مزمن باعث تغییر وضعیت ذهنی و تشنج می‌شود.
- سینوزیت تهاجمی گرانولوماتوز: یک نوع سینوزیت قارچی نادر است که در اثر واکنش سیستم ایمنی به قارچ‌ها ایجاد می‌شود. سیستم ایمنی به دلایل ناشناخته به پوشش بینی حمله می‌کند و بافت بینی را از بین می‌برد. برخلاف سایر انواع سینوزیت قارچی مهاجم، این بیماری بیشتر افراد سالم را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
بیشتر بخوانید: شکستگی بینی چیست؟+ علائم شکستگی بینی و راه‌های درمان آن
علائم سینوزیت قارچی
اگرچه علائم بسته به نوع سینوزیت قارچی متفاوت است، اما از علائم رایج آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- از دست دادن بویایی یا چشایی
- تب
- خستگی
- التهاب (تورم) بینی و سینوس‌ها
- گرفتگی و آبریزش بینی
- احساس درد و فشار در صورت و سینوس‌ها
- سردرد سینوسی
بیشتر بدانید: سینوزیت چیست؟
افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، ممکن است علائم جدی سینوزیت قارچی را تجربه کنند، از جمله:
- تغییرات رفتاری و مشکلات عصبی (مشکل در تفکر و استدلال)
- تغییر رنگ پوست (پوست ممکن است بسیار کم‌رنگ یا سیاه شود)
- بی‌حسی صورت
- پروپتوز (بیرون‌زدگی چشم)
- تورم شدید در گونه‌ها یا چشم‌ها
- تغییرات بینایی و نابینایی
زمان مراجعه به پزشک
اگر مشکوک به عفونت سینوسی هستید یا علائم شما بهبود نمی‌یابد، به پزشک مراجعه کنید. چنانچه سیستم ایمنی ضعیفی دارید یا از داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی استفاده می‌کنید و متوجه علائم عفونت سینوسی شدید، بلافاصله نزد پزشک بروید. از آنجا که سرایت عفونت‌های قارچی به قسمت‌های مختلف بدن می‌تواند درمان را دشوار کند، تشخیص زودهنگام بسیار مهم است.
بیشتر بخوانید: سندروم سوزش دهان چیست؟
علت سینوزیت قارچی
بیماری سینوزیت قارچی زمانی رخ می‌دهد که قارچ‌ها از طریق استنشاق وارد بینی، سینوس‌ها و ریه‌ها شوند. بیشتر عفونت‌های قارچی سینوس از کپک یا مخمر، به خصوص کپک آسپرژیلوس، ناشی می‌شوند.
روش تشخیص سینوزیت قارچی
برای تشخیص عفونت قارچی سینوس، پزشک معاینه بدنی انجام می‌دهد و در مورد علائم، سابقه سلامتی و داروهای مصرفی شما سوال می‌پرسد. سپس ممکن است مقداری از مخاط یا بافت را از سینوس‌ها خارج کرده و به آزمایشگاه بفرستد.
در بعضی موارد هم پزشک سی‌تی اسکن تجویز می‌کند تا با استفاده از اشعه ایکس تصویر دقیقی از سینوس‌ها داشته باشد. سی‌تی اسکن به پزشک در پیدا کردن محل عفونت یا بررسی توپ قارچی و همچنین تصمیم‌گیری برای انتخاب برنامه درمانی مناسب کمک می‌کند.
آندوسکوپی روش دیگری است که به پزشک در تشخیص و ارزیابی عفونت قارچی سینوس کمک می‌کند. در طول این روش، یک لوله بلند و نازک همراه با یک دوربین داخل بینی قرار می‌گیرد تا تصاویری از بینی و سینوس‌ها در اختیار پزشک قرار دهد.
درمان سینوزیت قارچی
درمان عفونت قارچی سینوس به نوع عفونت شما و وضعیت سلامتی‌تان دارد. درمان‌های رایج عبارتند از:
1. داروی ضدقارچ
داروهای ضدقارچ معمولا برای درمان عفونت‌های قارچی غیرتهاجمی و جلوگیری از رشد و تکثیر قارچ در بدن استفاده می‌شوند. این داروها به صورت تزریقی (داخل وریدی) یا خوراکی مصرف می‌شوند.
2. جراحی سینوس
جراحی معمولا برای درمان سینوزیت قارچی تهاجمی استفاده می‌شود و شامل برداشتن بافت مرده در سینوس‌ها است. این روش در حذف توپ قارچی هم که یک نوع سینوزیت غیرتهاجمی است، کاربرد دارد.
3. شست‌وشوی بینی
برای شست وشوی بینی از محلول سالین (مخلوط آب و نمک) استفاده می‌شود تا مخاط انباشته شده در مجرای بینی و سینوس‌ها از بین برود. این روش به درمان عفونت قارچی غیرتهاجمی کمک می‌کند.
4. داروهای کورتیکواستروئیدی
کورتیکواستروئیدها داروهایی هستند که فشار بینی و التهاب سینوس‌ها را کاهش می‌دهند. آن‌ها اغلب برای درمان رینوسینوزیت قارچی آلرژیک توصیه می‌شوند. استفاده طولانی‌مدت از کورتیکواستروئیدها می‌تواند مضر باشد، چون احتمال ابتلا به عفونت‌های قارچی را افزایش می‌دهد.
پیشنهاد ما به شما این است که برای درمان قطعی سینوزیت قارچی تحت نظر متخصص گوش، حلق و بینی باشید. برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید از طریق امکان مشاوره آنلاین با متخصص گوش، حلق و بینی اقدام به برقراری ارتباط کنید.
بیشتر بخوانید: علائم و نشانه‌های سینوزیت مزمن
روش پیشگیری سینوزیت قارچی
شما می‌توانید با رعایت نکات زیر از عفونت قارچی سینوس پیشگیری کنید:
- بینی خود را بشویید. با استفاده از محلول نمکی استریل (سالین) بینی خود را بشویید تا عوامل بیماری‌زا و مخاط اضافی از بین بروند.
- بدن‌تان را هیدراته نگه دارید. نوشیدن مقدار زیادی آب در طول روز می‌تواند مجرای بینی را مرطوب کرده و از افزایش غلظت مخاط جلوگیری کند.
- بهداشت را رعایت کنید. دست‌های خود را حداقل 20 ثانیه بشویید تا آلودگی‌ها و میکروب‌ها از بین بروند.
- از به اشتراک گذاشتن وسایل شخصی خود خودداری کنید. لباس، حوله یا ماسک خود را در اختیار دیگران قرار ندهید.
بیشتر بخوانید: اتواسکلروز (Otosclerosis) چیست؟ علت، علائم و راه کارهای درمان آن
سوالات متداول
بعضی از انواع این بیماری شایع‌تر از سایرین هستند. زنان بسیار بیشتر از مردان در معرض ابتلا به توپ قارچی (مایستوما) قرار دارند. سینوزیت قارچی آلرژیک در آب و هوای گرم و مرطوب و سینوزیت تهاجمی گرانولوماتوز در هند، سودان و پاکستان شایع‌تر هستند.
افرادی که HIV مثبت هستند، بیماران مبتلا به سرطان (از جمله لوسمی و لنفوم)، کسانی که شیمی‌درمانی می‌شوند و افرادی که از داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی استفاده می‌کنند (برای مثال بعد از پیوند عضو)، بیش از دیگران در معرض ابتلا به عفونت‌های شدید هستند.
در صورت درمان، اکثر عفونت‌های قارچی غیرتهاجمی بدون عوارض جدی از بین می‌روند. اما عفونت‌های تهاجمی می‌توانند در بسیاری از موارد به چشم و مغز سرایت کنند و باعث از بین رفتن بافت، نابینایی و مرگ شوند.
اگر بویایی شما کاهش یافته است یا بوی بدی در بینی خود احساس می‌کنید، ممکن است عفونت قارچی داشته باشید.
بیشتر بخوانید: اختلال شیپور استاش چیست؟ + علائم، علت، روش‌های درمان و پیشگیری
کلام پایانی
در اکثر موارد، سینوزیت ناشی از ویروس‌ها یا آلرژی‌ها را می‌توان در خانه درمان کرد. اما اگر مشکوک به عفونت قارچی سینوس هستید و سیستم ایمنی ضعیف یا یک بیماری زمینه‌ای دارید، مراجعه به پزشک را به تاخیر نیندازید. سینوزیت قارچی تهاجمی درمان نشده می‌تواند کشنده باشد. اگر در این زمینه به راهنمایی بیشتری نیاز دارید، می‌توانید از طریق سایت درمانکده با متخصص گوش، حلق و بینی مشورت کنید.
منابع: my.clevelandclinic, verywellhealth
