آبسه کبدی چیست؟ انواع آبسه های کبدی کدامند؟

آبسه کبدی (liver abscess) یک تهدید جدی برای سلامتی کبد است. آنها به‌صورت تکی یا چندتایی کبد را تحت تاثیر قرار می‌دهند. اندازهٔ قطر آبسه‌های کبدی ممکن است از چند میلی‌متر تا چند سانتی‌متر باشد. اگر علائم این بیماری را تجربه می‌‌کنید، لازم است تحت مراقبت‌های پزشکی قرار بگیرید. بی‌توجهی به درمان می‌تواند منجر به آسیب بافت کبد شود. به مطالعه مجله درمانکده ادامه دهید تا با ماهیت آبسه‌های کبدی، علائم، راه‌های تشخیص و درمان آن بیشتر آشنا شوید.

آبسه کبدی چیست؟

برای درک بهتر ماهیت آبسه‌های کبدی، بیایید کمی بیشتر راجع به خودِ آبسه بدانیم. آبسه‌ها معمولاً به دلیل عفونت ایجاد می‌شوند. هنگامی که باکتری‌ها یا سایر عوامل بیماری زا وارد بدن می‌شوند، سیستم ایمنی گلبول‌های سفید خون را برای مقابله با عفونت، به محل اعزام می‌کند. گاهی اوقات، این واکنش به‌طور کامل نمی‌تواند عفونت‌ها را از بین ببرد و در نتیجه زمینه برای تشکیل آبسه ایجاد می‌شود.
در آبسه کبدی، سیستم ایمنی قادر به کنترل گسترش عفونت در کبد نیست و به همین دلیل حفره‌هایی پُر از چرک در آن ایجاد می‌شود. این نوع عفونت‌ها اغلب منشا باکتریایی دارند؛ اما دیگر میکروارگانیسم‌ها (microorganism) مانند انگل و قارچ‌ها نیز می‌توانند منجر به آن شوند. با این حال نوع باکتریایی آبسه‌های کبدی بسیار رایج‌تر هستند.

بیشتر بدانید: کبد چیست؟

چند نوع آبسه کبدی وجود دارد؟

آبسه‌های کبدی با توجه به علت بروز آن در طبقه‌بندی‌های مختلف قرار می‌گیرند:

نوع آبسه کبدی	علت	شرح
آبسه پیوژنیک کبد (Pyogenic abscess)	عفونت باکتریایی	فاکتورهایی مانند آپاندیسیت، عفونت خون یا عفونت مجاری تخلیه صفرا باعث ایجاد آن می‌شوند.
آبسه آمیبی کبدی (Amoebic liver abscess)	انگل روده‌ای به نام انتامبا هیستولیتیکا (Entamba histolytica)	این انگل از طریق آب و غذای آلوده یا تماس با فرد آلوده منتقل می‌شود. پس از آن از طریق جریان خون خود را به کبد می‌رساند و منجر به آبسه‌‌های کبدی می‌شود.
آبسه‌های کبدی قارچی	قارچ	نسبت به دیگر انواع آبسه کبدی نادر است.

آبسه کبدی چه علائمی دارد؟

به این موضوع توجه داشته باشید این بیماری به طور یکسان افراد را تحت تاثیر قرار نمی‌دهد. به همین دلیل ممکن است شدت و نوع علائم از فردی تا فرد دیگر متفاوت باشد. علائم آبسه‌های کبدی شامل موارد می‌شوند:

تب و لرز

عفونت‌ها معمولا منجر به تب و لرز می‌شوند که افراد مبتلا به این بیماری، این عارضه را تجربه خواهند کرد. تهوع و استفراغ و کاهش وزن ناخواسته نیز از نشانه‌های این بیماری به‌شمار می‌روند.

خستگی و ضعف

عفونت و التهاب مرتبط با آبسه کبد می‌تواند باعث خستگی، ضعف و احساس ناخوشی عمومی شود. شاید بخواهید بدانید چه رابطه‌ایی بین آبسه‌های کبدی و احساس خستگی و ضعف در بیماران وجود دارد. به‌طور کلی وقتی بدن دچار التهاب می‌شود، ماده‌ایی شیمیایی به نام سیتوکین (cytokines) ترشح می‌کند. این ماده همراه با خستگی و ضعف عمومی است.
نکته جالب دیگر این است که وقتی آبسه رشد می‌کند و بافت کبد را تحت تاثیر قرار می‌دهد، توانایی کبد برای انجام عملکرد طبیعی‌اش را مختل می‌کند. کبد مسئول پردازش سموم، تولید صفرا برای هضم و سنتز پروتئین‌های ضروری است. هنگامی که آسیب می‌بیند، سموم در بدن تجمع پیدا می‌کنند و در سویی دیگر بدن قادر به جذب مواد مغذی نیست. به همین دلیل این بیماران احساس ضعف و خستگی دارند.

دردهای شکمی

این درد درست در جایی احساس می‌شود که کبد قرار دارد؛ یعنی در سمت راست بالای شکم. اگر بخواهیم آن را توصیف کنیم دردی است مبهم، مداوم و تیز که می‌تواند به شانه یا پشت سرایت کند.
همچنین این احتمال وجود دارد که بیماران حساسیت و تورم شکمی را تجربه کنند. در این شرایط ناحیه اطراف کبد در هنگام لمس حساس و دردناک است. در برخی موارد، ممکن است در کنار تورم شکم، توده قابل لمس نیز وجود داشته باشد.

در صورت لزوم می توانید با دکتر گوارش آنلاین مشورت کنید و هم میتوانید به صورت حضوری به فوق تخصص گوارش مراجعه کنید.

بیشتر بدانید: علائم نارسایی حاد کبدی چیست؟

بیشتر بدانید: عوارض بیوپسی کبد

زردی

وقتی صحبت از آسیب‌های کبدی می‌شود، اغلب ردپایی از زردی هم در بیماران وجود دارد. آبسه کبدی می‌تواند مجاری صفراوی را مسدود کند و منجر به زردی شود. زردی با علائمی مانند زرد شدن پوست و چشم‌ها، ادرار تیره و مدفوع کم رنگ همراه است.
یک نکتهٔ مهم را به یاد داشته باشید. تجربهٔ این علائم به این معنی نیست که شما حتما به آبسه‌های کبدی مبتلا شده‌اید. اینها نشانه‌های رایج این بیماری هستند که می‌توانند با سایر بیماری‌های کبدی و گوارشی همپوشانی داشته باشند.

بیشتر بدانید: سرطان کبد چه علائمی دارد؟

چرا به آبسه‌های کبدی مبتلا می‌شویم؟

علت آبسه‌های کبدی را می‌توان در موارد زیر خلاصه کرد:

• عفونت‌ها شکمی، مانند آپاندیسیت (appendicitis)، دیورتیکولیت (diverticulitis، نوعی التهاب روده)، یا سوراخ شدن روده
• عفونت در خون
• عفونت لوله‌های تخلیه‌کننده صفرا (مجاری صفراوی)
• آندوسکوپی از لوله‌های تخلیه صفرا
• آسیب و ضربه به کبد
• برخی از باکتری‌ها مانند اشریشیا کلی (Escherichia coli)، این باکتری منجر به عفونت ادراری می‌شود.

بیشتر بدانید: آدنوم کبد چه علائمی دارد؟

برای تشخیص آبسه‌های کبدی به چه آز‌مایش‌هایی نیاز دارید؟

پزشک متخصص پس از بررسی علائم و دریافت شرح حال بیمار، آزمایش‌های زیر را برای تایید تشحیص و رد سایر احتمالات پزشکی تجویز می‌کند:

• آزمایش خون که می‌تواند شامل تست شمارش کامل خون cbc یا تست‌های عملکردی کبد باشند، مانند آزمایش alt یا ast.
• تست‌های تصویربرداری که شامل سونوگرافی، سی‌تی‌اسکن یا تصویربرداری MRI هستند.
• آسپیراسیون (Aspiration): در برخی موارد، نمونه‌ای از مایع یا بافت از آبسه کبد برای تجزیه و تحلیل آزمایشگاهی گرفته می‌شود. این تکنیک به شناسایی ارگانیسم عامل بیماری کمک می‌کند. در طی این آزمایش، پزشک با استفاده از سرنگ از آبسه کبدی، نمونه‌برداری خواهد کرد.

بیشتر بدانید: علت فیبروز کبد چیست؟

شیوه‌های درمان آبسه کبدی چیست؟

پزشک برای درمان آبسه‌های کبدی به فاکتورهایی مانند محل آبسه، اندازهٔ آن و سلامت عمومی بیمار توجه می‌کند. ممکن است برای درمان به مجموعه‌ایی از این راه‌کارها نیاز داشته باشید:

داروها

انتخاب اول برای درمان این بیماری، دارو است. اگر منشا آبسه‌های کبدی، باکتری باشد داروهای آنتی‌بیوتیک در درمان موثر خواهند بود. احتمالا پزشک آنها را به صورت تزریق وریدی تجویز می‌کند.

تخلیه آبسه‌های کبدی (Drainage)

این تکنیک به شیوه‌های مختلف انجام می‌شود:

• تخلیه از راه پوست (Percutaneous drainage): که شامل وارد کردن یک سوزن یا کاتتر به داخل آبسه است. پزشک در طی آن از تست‌های تصویربرداری، مانند سونوگرافی یا سی تی اسکن نیز استفاده می‌کند. سپس چرک آسپیره می‌شود، البته ممکن است پزشک معالج یک کاتتر زهکشی برای تخلیه مداوم در محل باقی بگذارد.
• درناژ جراحی (Surgical drainage): اگر آبسه‌های کبدی بزرگ و پیچیده باشند، پزشک برای تخلیهٔ آن جراحی را پیشنهاد می‌کند.

پزشک در کنار تجویز آنتی بیوتیک‌ها و درناژ (تخلیه)، مراقبت‌های حمایتی برای مدیریت علائم و بهبودی را ارائه می‌دهد. این اقدامات می‌توانند شامل مدیریت درد، حفظ تعادل مایعات و الکترولیت‌ها بدن، پیشنهاد یک رژیم غذایی سالم و نظارت دقیق بر سلامتی بیمار باشند.

بیشتر بدانید: درمان سیروز کبدی

آیا راهی برای پیشگیری از بروز آبسه‌های کبدی وجود دارد؟

توجه به نکات زیر می‌تواند ریسک بروز آبسه کبدی را کاهش دهد:

بهداشت فردی را رعایت کنید

دست‌های خود را به طور مرتب با آب و صابون بشویید، به خصوص قبل غذا خوردن یا بعد از رفتن به دستشویی. این امر به جلوگیری از گسترش باکتری‌ها و سایر عوامل بیماری‌زا کمک می‌کند.

اگر به عفونت مبتلا هستید برای درمان کامل آن اقدام کنید

در مورد عفونت‌هایی مانند عفونت دندانی، آپاندیسیت (appendicitis)، دیورتیکولیت (diverticulitis) یا سایر شرایطی که می‌توانند به کبد سرایت کنند با پزشک مشورت داشته باشید

بیشتر بدانید: علائم کبد چرب چیست؟

حواستان به مواد غذایی باشد

به شستن کامل میوه‌ها و سبزیجات، پختن کامل گوشت و اجتناب از مصرف مواد غذایی خام یا نیم پز، به ویژه غذاهای دریایی توجه کنید. آنها می‌توانند منبعی از باکتری و انگل‌ها باشند.

اقدامات احتیاطی در سفر را جدی بگیرید

اگر به مناطقی سفر می کنید که شیوع آبسه کبد یا سایر بیماری های عفونی بیشتر است، اقدامات احتیاطی مناسب را انجام دهید. این ممکن است شامل دریافت واکسن، رعایت بهداشت غذا و آب ایمن و اجتناب از قرار گرفتن در معرض محیط های بالقوه آلوده باشد.

بیشتر بدانید: همانژیوم کبدی چیست؟

توجه به این نکته مهم است که این اقدامات پیشگیرانه می‌تواند به کاهش خطر آبسه کبد کمک کند، اما ممکن است پیشگیری کامل را تضمین نکند.

چه کسانی در معرض آبسه‌های کبدی هستند؟

ریسک بروز آبسه کبدی در افراد زیر بیشتر است:

• بیمارانی که به عفونت‌های مجاری صفراوی مانند سنگ کیسه صفرا، کلانژیت (التهاب مجاری صفراوی، cholangitis) یا هر گونه انسداد در مجاری صفراوی مبتلا هستند.
• افرادی که از بیماری‌های کبدی مانند سیروز کبدی (Cirrhosis) یا هپاتیت (hepatitis) رنج می‌برند.
• کسانی که جراحی شکم انجام داده‌اند.
• افرادی که به اختلالات سیستم ایمنی مانند HIV (ایدز) مبتلا هستند.
• افرادی که به مناطقی سفر می‌کنند که عفونت‌های خاص در آنجا شایع‌تر است، مثلا در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری، ریسک بروز آبسه‌های کبدی آمیبی بیشتر است.

بیشتر بدانید: عوارض پیوند کبد چیست؟

باید بدانید این عوامل، خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهند؛ اما آبسه‌های کبدی همچنان می‌توانند در افراد بدون هیچ عامل خطر شناخته‌شده‌ایی رخ دهند.

بیشتر بدانید: علائم سندرم کبدی چیست؟

بیشتر بدانید: آزمایش عملکرد کبدی چیست؟

آبسه کبدی در چند خط

آبسه‌های کبدی، بیماری است که اگر به‌موقع برای درمان آن اقدام نکنید، شما را با عوارض جدی مواجه می‌کند. عفونت ناشی از این آبسه‌ها می‌تواند وارد خون شود که وضعیتی تهدید‌کننده برای زندگی بیمار است. پزشکان متخصص با استفاده از تکنیک‌هایی مانند آزمایش خون و تست‌های تصویربرداری این بیماری را تشخیص می‌دهند. مصرف دارو و تخلیه آبسه‌ها نیز از گزینه‌های درمانی هستند. درمانکده دوستدار سلامتی شما.

چند سوال دربارهٔ آبسه کبدی

منبع: medlineplus.gov | sciencedirect | mountsinai