هر بار که حوالی ظهر از کنار در مدرسه راهنمایی دخترانه خیابان حافظ می‌گذرم، به این فکر می‌کنم که چند درصد از کارکنان این مدرسه به سلامت روان دانش‌آموزان اهمیت می‌دهند و به‌همراه ریاضی، تاریخ و جغرافیا برنامه‌ای برای بررسی اختلالات روانی در مدارس دارند؟
اما تا به حال به این موضوع فکر کرده‌اید که مهم‌ترین بیماری‌های روانی در دانش‌آموزان چیست و چرا به آن مبتلا می‌شوند؟ پاسخ به این سؤال کمک بزرگی به جلوگیری از تروما در بزرگسالی می‌کند و به میزان زیادی جامعه را به‌سمت سلامت روان سوق می‌دهد، پس در ادامه این مطلب با مجله درمانکده همراه باشید.
بیشتر بخوانیم: اختلال تنفر از بدن چیست؟ چطور والدین درباره احساس خوب به بدن به کودک خود آموزش دهند؟
آیا هر عارضه‌ای اختلال روانی در مدارس است؟
شاید شما هم افرادی را بشناسید که با مشاهده‌ی کوچک‌ترین نشانه‌ای از فرزندشان، تصور می‌کنند که برای همیشه باید با رویای دکتر و مهندس شدنشان خداحافظی کنند!
اما بهتر است به این موضوع توجه داشته باشید که هر اختلال روانی تا زمانی که کارآمدی فرد را از بین نبرد و باعث ایجاد مشکل در روند روزانه او نشود، قابل درمان است و مشکلی برای فرد و اطرافیانش ایجاد نمی‌کند.
از آنجایی که میزان زیادی از اختلالات روانی در دانش‌آموزان نشانه‌های واضحی ندارد، بهتر است با علائم و اسامی انواع اختلالات روانی در مدارس آشنا شویم تا با اطلاعات کافی از این موضوع به سلامت روان دانش آموزان کمک کنیم.
بیشتر بخوانیم: افسردگی تعطیلات چیست و راه‌های مقابله با آن کدامند؟
انواع اختلالات روانی در مدارس
نقص توجه و بیش‌فعالی (ADHD)
یکی از شایع‌ترین اختلالات روانی دوران مدرسه که شاید همه دانش‌آموزان آن را تجربه کرده باشند، نقص توجه و بیش‌فعالی است. اما اگر این اختلال در سنین پایین تشخیص داده شود، به‌خوبی قابل درمان است و فرد در بزرگسالی هیچ مشکلی برای زندگی در جامعه و فعالیت‌های روزمره نخواهد داشت. آنچه که اهمیت دارد، توجه و کشف علائم این اختلال است که در ادامه به توضیح آن می‌پردازیم.
- رفتار‌های تکانشی
- عدم توجه به مطالب درسی
- نقص در به یادآوری مطالب کلاس
- عدم نگهداری ذهنی مطالب درسی
- بی نظمی در انجام تکالیف
- بی توجهی به صحبت‌های معلم
همانطور که گفته شد، این علائم به‌تنهایی نشانه‌ای از وجود این اختلال نیستند و تشخیص گذاری و توجه به‌مدت آن به عهده روانشناس و روانپزشک است. بر همین اساس شما عزیزان می‌توانید به راحتی و تنها با چند کلیک به رزرو نوبت آنلاین پزشکی بپردازید یا از طریق امکان مشاوره آنلاین با دکتر روانشناس یا امکان مشاوره آنلاین با دکتر روانپزشک از دکتر مورد نظر راهنمایی کسب کنید.
بیشتر بخوانیم: اختلال یادگیری چیست؟
اختلالات اضطرابی
اختلالات اضطرابی معمولاً ریشه در سال‌های اولیه دانش‌آموزان دارند و ممکن است به‌طور خاص مربوط به مدرسه و در ارتباط با معلمان نباشد. اما از آنجایی که ممکن است هر فشار و محیط پرتنش باعث تشدید این اختلال شود، مدرسه و حجم زیاد درس‌ها نیز می‌تواند این اختلال را برای آن‌ها تشدید کند.
این اختلال در روابط بین فردی دانش‌آموزان نیز تأثیر می‌گذارد و باعث می‌شود که آن‌ها به‌خوبی با همکلاسی‌هایشان و معلمان ارتباط لازم و کافی را برقرار نکنند و دچار انزوا و گوشه‌گیری شوند. با این توضیحات بهتر است در ادامه برای شناخت این اختلال به نشانه‌های رایج آن توجه کنید.
- ترس و اضطراب بیش از حد
- تحریک‌پذیری زیاد
- بیقراری شدید
- علائم بدنی مانند سردرد، حالت تهوع و اسهال
بیشتر بخوانیم: بیماری برچسب زدن به خود را بیشتر بشناسیم
بیشتر بخوانیم: تاثیر سن در اختلالات روانی و سطح آن
مشکلات خواب و بی‌خوابی
لازم است بدانید که این علائم ممکن است بسیار خفیف باشد و دانش آموزان در مراحل اولیه میلی به‌بیان آن‌ها با خانواده و مسئولین مدرسه نداشته باشند؛ پس بهتر است در سال‌های مدرسه به‌خصوص نوجوانی، دانش آموزان از خدمات روانشناختی مدارس استفاده‌کنند تا دچار اختلالات روانی در مدارس نشوند.
اختلال وسواسی اجباری (OCD)
حتماً تا به حال با کودکانی مواجه شده‌اید که از دوستان خیالی خود صحبت می‌کنند و برنامه سفر آخرین هفته تابستان را تدارک می‌بینند! کودکانی که به اختلال وسواسی اجباری مبتلا هستند، معمولاً اجباری را از سمت این افراد برای انجام دادن فعالیت‌های خاص حس می‌کنند. برای مثال دوست خیالی‌شان از آن‌ها می‌خواهد که هر دو ساعت یک بار به‌مدت نیم ساعت دست‌هایشان را بشویند!
توجه کنید، برای دانش‌آموزان و کودکان صحبت با دوست خیالی و زمان گذراندن با او در حالت کلی، اختلالات روانی در مدارس به‌حساب نمی‌آید. اما زمانی که اجبار‌ها روند طبیعی زندگی و فعالیت‌های مدرسه او را مختل کند، نیاز به پیگیری و درمان دارد. حال در ادامه سایر علائم این اختلال را بررسی می‌کنیم.
- کمال گرایی مفرط برای درست انجام دادن تکالیف
- تمرکز زیاد بر روی یک موضوع درسی و بی‌توجهی به سایر دروس
- اجبار بر روی تکرار خواندن یک درس
وسواس و اجبار اگر در زمان مناسب تشخیص داده نشود، ممکن است اثرات نامطلوبی روی زندگی دانش آموزان به‌خصوص در دوران نوجوانی داشته باشد؛ پس بهتر است والدین و مسئولین مدرسه به‌خوبی راجع به این اختلال و علائم آن اطلاعات کسب کنند.
بیشتر بخوانیم: اختلال دو قطبی در کودکان و هرآنچه که والدین در این باره باید بدانند
روش پیشگیری از اختلالات روانی در دانش‌آموزان
حال که به بررسی انواع بیماری‌های روانی در دانش‌آموزان پرداختیم، بهتر است به راهکارهایی جهت پیشگیری از این اختلالات نیز اشاره کنیم. بدیهی است، همراهی والدین کمک زیادی به رشد افراد در مراحل مختلف زندگی از جمله مدرسه دارد. والدین می‌توانند با عشق و آرامش بستری امن را برای جلوگیری از هر گونه اختلالی بسازند.
اما آنچه که اهمیت دارد، صرفاً شناخت این علائم و آشنایی با این بیماری‌ها نیست. زمانی که دانش‌آموزان در هر مقطع تحصیلی توسط روانشناس یا روانپزشک تشخیص این اختلالات را می‌گیرند به محیطی امن و همراه برای درمان نیاز دارند. محیط همراه به میزان زیادی سرعت فرآیند بهبود آنان را بیشتر می‌کند و باعث می‌شود که احساس انزوا و دوری از خانواده و اجتماع از آنان دور شود. در ادامه موارد دیگر از روش پیشگیری از اختلالات روانی در دانش‌آموزان را بیان می‌کنیم.
- توجه به نیازهای دانش‌آموزان در خانه و مدرسه
- صحبت با روانشناس در صورت بروز مشکل
- تنظیم برنامه تفریح و سرگرمی با دوستان
- تفریح آخر هفته با خانواده
- پذیرش نقاط قوت و ضعف دانش‌آموزان
درمان بیماری روانی در دانش‌آموزان
آنچه که در تشخیص و ارزیابی علائم بیماری‌های روانی در دانش‌آموزان باید به آن توجه داشت، درمان به‌موقع و کاهش آسیب‌های بعدی است. از این رو، نهاد‌ها و سازمان‌های وابسته به آموزش و پرورش بهتر است، آگاهی از راهکار‌های عملی درمان این بیماری‌ها را در دستور کار خود قرار دهند. بر این اساس در ادامه به چند نمونه از این راهکارها اشاره می‌کنیم.
بیشتر بخوانیم: هنر درمانی؛ راهی برای تجسم افکار و احساسات
صحبت با روانشناس
اگر اختلالات روانی در مدارس شدید نیست و عملکرد روزانه دانش آموزان را تا حد زیادی مختل نمی‌کند، صحبت با روانشناس بهترین گزینه است. البته از آنجایی که ارتباط با دانش‌آموزان در سنین خاص ممکن است سخت باشد و رابطه درمانی کافی به‌خوبی صورت نگیرد، بهتر است از روانشناسان خبره در این زمینه استفاده شود.
لازم به ذکر است، روانشناس در این مرحله صرفاً با دانش‌آموزان صحبت نمی‌کند و لازم است که والدین نیز، همراه فرزندانشان باشند تا با هم برای کاهش و از بین‌رفتن‌چالش‌ها تلاش کنند.
دارودرمانی
اگر صحبت با روانشناس نتوانست به‌خوبی‌چالش‌ها و معضلات به وجود آمده را درمان کند، مراجعه به روانپزشک و دارو درمانی می‌تواند مفید باشد. اما در این مرحله بسیار مهم است که والدین، مسئولین مدرسه را در جریان دارو‌هایی که فرزندشان مصرف می‌کند قرار دهند تا در نهایت آن‌ها نیز همکاری لازم را برای کاهش این مشکل داشته باشند.
بیشتر بخوانیم: در ذهن نوجوان چه میگذرد؟ (مواردی که والدین باید بدانند)
سخن آخر
معمولاً پذیرش اختلالات روانی در مدارس خصوصاً در سال‌های اولیه مدرسه برای خانواده‌ها آسان نیست، اما آنچه زمانی که از اختلال روانی در مدارس صحبت می‌کنیم، منظورمان همیشه مشکل حاد و غیرقابل حل در دانش آموزان نیست.
معمولاً بیشتر اختلالات روانی، اگر به‌موقع شناسایی شوند، در زندگی بزرگسالی دانش آموزان خللی ایجاد نمی‌کنند؛ از این رو، بهتر است زمانی که با اولین نشانه‌های این بیماری مواجه شدید با روانشناس یا روانپزشک مشورت کنید و درمان مناسب را شروع کنید.
