پوکی استخوان یا استئوپروز (osteoporosis) باعث ضعیف شدن استخوان‌ها می‌شود. در افراد مبتلا به این بیماری، استخوان‌ها به قدری شکننده هستند که زمین خوردن یا حتی فشارهای خفیف مانند خم شدن یا سرفه می‌تواند باعث شکستگی شود. شکستگی‌های مرتبط با پوکی استخوان غالبا در لگن، مچ دست یا ستون فقرات رخ می‌دهند. پوکی استخوان هم مردان و هم زنان را درگیر می‌کند، اما زنان یائسه بیشتر از دیگران در معرض خطر ابتلا به آن هستند. راه‌های مختلفی برای درمان پوکی استخوان وجود دارد که در مقاله امروز مجله درمانکده به معرفی آن‌ها می‌پردازیم. تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.
بیشتر بخوانید: 7 مکمل و ویتامین ضروری پوکی استخوان
فهرست محتوا
درمان پوکی استخوان با راه‌کارهای پزشکی
درمان استئوپروز می‌تواند شامل ورزش، مصرف مکمل غذایی و استفاده از دارو باشد. ورزش و مکمل اغلب برای کمک به پیشگیری از پوکی استخوان یا تقویت استخوان‌های ضعیف پیشنهاد می‌شوند. وقتی از پیشگیری و درمان پوکی استخوان با ورزش صحبت به میان می‌آید، تمرینات تحمل وزن، مقاومتی و تعادلی همگی مهم هستند. اگر پوکی استخوان دارید، در مورد ورزش‌های مناسب با پزشک مشورت کنید.
1. دارو درمانی
داروهای مختلفی برای درمان پوکی استخوان وجود دارند که عبارتند از:
هورمون درمانی و درمان‌های مرتبط با هورمون
استروژن، تستوسترون و رالوکسیفن (تعدیل‌کننده انتخابی گیرنده استروژن) جزء این دسته از داروها هستند. درمان با استروژن، به ویژه زمانی که بلافاصله پس از یائسگی شروع شود، می‌تواند به حفظ تراکم استخوان کمک کند. با این حال، استروژن درمانی ممکن است خطر سرطان سینه و لخته شدن خون را افزایش دهد که این می‌تواند باعث سکته مغزی شود. بنابراین، استروژن معمولا برای زنان جوان‌تر یا زنانی که برای کنترل علائم یائسگی به درمان نیاز دارند، تجویز می‌شود.
در مردان، پوکی استخوان ممکن است با کاهش تدریجی تستوسترون به دلیل افزایش سن مرتبط باشد. درمان جایگزینی تستوسترون می‌تواند به بهبود علائم تستوسترون پایین کمک کند، اما داروهای پوکی استخوان در مردان به طور وسیع مورد مطالعه گرفته‌اند و به همین دلیل غالبا مصرف آن‌ها به تنهایی یا در کنار تستوسترون توصیه می‌شود.
رالوکسیفن داروی دیگری است که برای درمان پوکی استخوان در زنان یائسه به‌کار می‌رود. تاثیر رالوکسیفن روی استخوان‌ها مانند استروژن است، اما بعضی از خطرات آن را ندارد. این دارو به شکل قرص موجود است و معمولا به مدت پنج سال و به صورت روزانه مصرف می‌شود. علاوه بر درمان پوکی استخوان، گاهی اوقات رالوکسیفن برای کاهش خطر ابتلا به سرطان سینه هم مورد استفاده قرار می‌گیرد. گرگرفتگی یکی از عوارض جانبی رالوکسیفن است. این دارو همچنین ممکن است خطر لخته شدن خون را افزایش دهد.
کلسی‌تونین-سالمون یک هورمون سنتتیک است که احتمال شکستگی ستون فقرات را کاهش می‌دهد، اما لزوما روی شکستگی لگن یا سایر انواع شکستگی‌ها تاثیر ندارد. این دارو به صورت تزریقی یا استنشاقی مصرف می‌شود. از عوارض جانبی داروی تزریقی می‌توان به بثورات پوستی و برافروختگی اشاره کرد. عوارض جانبی داروی استنشاقی شامل آبریزش بینی، خونریزی بینی و سردرد است. کلسی‌تونین-سالمون به عنوان انتخاب اول توصیه نمی‌شود، چون ممکن است عوارض جانبی جدی‌تری هم داشته باشد (از جمله سرطان).
بیشتر بخوانید: 12 خوردنی برای تقویت و پوکی استخوان
بیس‌فسفونات‌ها
بیس‌فسفونات‌ها به طور گسترده برای مردان و زنانی که در معرض خطر شکستگی استخوان قرار دارند، تجویز می‌شوند. این داروها به شکل‌های مختلف مصرف می‌شوند (روزانه، هفتگی، ماهانه و حتی سالانه). چند نمونه از بیس‌فسفونات‌ها عبارتند از:
- آلندرونات
- ایباندرونات
- رزیدرونات
- زولدرونیک اسید
پس از سه تا پنج سال ممکن است بتوانید مصرف بیس‌فسفونات‌ها را متوقف کنید و پس از قطع، همچنان از مزایای آن‌ها بهره‌مند شوید.
عوارض جانبی احتمالی بیس‌فسفونات‌ها شامل علائم شبه آنفلوآنزا (تب و سردرد)، حالت تهوع، درد شکم، سوزش سر دل و اختلال عملکرد کلیه است. عوارض جانبی بالقوه جدی هم وجود دارد، مانند: آسیب استخوان فک (استئونکروز فک) یا شکستگی‌های آتیپیک فمور (شکستگی یا ترک در وسط استخوان ران). خطر این حوادث نادر با استفاده طولانی‌مدت از دارو (بیش از پنج سال) افزایش می‌یابد.
بیشتر بخوانید: درمان شکستگی استخوان
داروهای بیولوژیک
دنوزوماب محصولی است که به صورت تزریقی هر 6 ماه یک‌بار برای زنان و مردان تجویز می‌شود. از این دارو غالبا زمانی استفاده می‌شود که سایر درمان‌ها شکست خورده باشند. حتی در بعضی موارد که عملکرد کلیه کاهش پیدا کرده است، می‌توان از دنوزوماب استفاده کرد.
اثرات طولانی‌مدت دنوزوماب هنوز مشخص نیست، اما مثل بیس‌فسفونات‌ها عوارض جانبی بالقوه جدی دارد. برای مثال، می‌تواند روی استخوان ران یا فک تاثیر بگذارد یا خطر عفونت را افزایش دهد.
عوامل آنابولیک
این محصولات در افراد مبتلا به پوکی استخوان باعث استخوان‌سازی می‌شوند. دکتر ارتوپد ممکن است برای درمان پوکی استخوان شدید که به سایر روش‌های رایج پاسخ نمی‌دهد، داروهای زیر را تجویز کند:
- روموسوزوماب: استفاده از این دارو برای زنان یائسه که در معرض خطر شکستگی هستند تایید شده است. این محصول هم باعث تشکیل استخوان جدید می‌شود و هم تجزیه استخوان را کاهش می‌دهد. روموسوزوماب هر ماه به صورت 2 آمپول و به مدت یک سال تزریق می‌شود.
- تری‌پاراتاید و آبالوپاراتاید: این داروهای تزریقی شبیه هورمون پاراتیروئید هستند و ساخت استخوان جدید را تحریک می‌کنند. از تری‌پاراتاید و آبالوپاراتاید حداکثر به مدت 2 سال استفاده می‌شود.
بعد از اینکه مصرف داروهای استخوان‌ساز فوق را متوقف کردید، باید برای حفظ ساخت استخوان جدید از سایر داروهای پوکی استخوان استفاده کنید.
بیشتر بخوانید: پوکی استخوان چه علائمی دارد؟
2. استفاده از مکمل‌های غذایی
پزشک معمولا به شما دریافت کافی کلسیم و ویتامین D را توصیه می‌کند. بهتر است نیازهای تغذیه‌ای خود را از طریق رژیم غذایی برآورده کنید، اما گاهی اوقات پیشگیری از پوکی استخوان یا درمان پوکی استخوان با تغذیه امکان‌پذیر نیست. اینجا است که باید به سراغ مکمل‌های غذایی بروید.
توصیه می‌شود بزرگسالان با مصرف غذا یا مکمل هر روز 1000 تا 1200 میلی‌گرم کلسیم دریافت کنند. دریافت کلسیم بیش از مقادیر توصیه شده نه تنها روی استحکام استخوان‌ها تاثیر مثبت ندارد، بلکه خطر سنگ کلیه، تجمع کلسیم در عروق خونی و یبوست را افزایش می‌دهد.
نظرات مختلفی در مورد سطح نرمال ویتامین D وجود دارد. با این حال، مشخص شده است که بسیاری از افراد به کمبود این ویتامین مبتلا هستند و ممکن است به مصرف مکمل نیاز داشته باشند. پزشک می‌تواند سطح ویتامین D را با آزمایش خون اندازه‌گیری کند و سپس بر اساس نتیجه آزمایش توصیه‌های لازم را به شما ارائه دهد.
مکمل‌های غذایی در همه جا بدون نسخه و حتی به صورت آنلاین به فروش می‌رسند، اما ممکن است برای همه مناسب نباشند. قبل از مصرف هر نوع مکملی با پزشک درباره مزایا و خطرات آن مشورت کنید.
بیشتر بخوانید: تشخیص پوکی استخوان
راه‌های درمان پوکی استخوان در خانه
رعایت توصیه‌های زیر به کاهش خطر ابتلا به پوکی استخوان یا شکستگی استخوان کمک می‌کند:
- سیگار نکشید. سیگار تراکم استخوان را کاهش و احتمال شکستگی را افزایش می‌دهد.
- از نوشیدن الکل اجتناب کنید. الکل روی فرآیند تشکیل استخوان تاثیر منفی دارد و خطر زمین خوردن را افزایش می‌دهد.
- از زمین خوردن خود جلوگیری کنید. کفش‌هایی بپوشید که پاشنه کوتاه و کفی غیرلغزنده داشته باشند، فرش‌ها و سایر سطوح خانه که ممکن است باعث زمین خوردن شما شوند را بررسی کنید، اتاق‌ها را به اندازه کافی روشن نگه دارید، در صورت لزوم برای کمک به حفظ تعادل روی دیوار سرویس بهداشتی و حمام میله‌‌های فلزی محکم نصب کنید و مطمئن شوید که می‌توانید به راحتی وارد تختخواب شده یا از آن خارج شوید.
سوالات متداول
هم مردان و هم زنان ممکن است به استئوپروز مبتلا شوند، اما احتمال بروز آن در زنان چهار برابر بیشتر از مردان است. بعد از 50 سالگی، از هر 2 زن یک نفر و از هر چهار مرد یک نفر دچار شکستگی ناشی از پوکی استخوان می‌شوند.
تراکم استخوان را می‌توان با دستگاهی اندازه‌گیری کرد که از سطوح پایین اشعه ایکس برای تعیین نسبت مواد معدنی در استخوان‌ها استفاده می‌کند. در بیشتر موارد، برای سنجش تراکم استخوان فقط استخوان‌های خاصی بررسی می‌شوند (معمولا استخوان لگلن و ستون فقرات).
طب سنتی استفاده از کشک و سنجد را برای درمان پوکی استخوان توصیه می‌کند. کشک مقدار زیادی کلسیم دارد، اما به دلیل داشتن نمک برای بیماران مبتلا به پرفشاری خون مناسب نیست. از سوی دیگر، زیاده‌روی در دریافت سدیم (یکی از اجزای تشکیل‌دهنده نمک) روی سلامت استخوان‌ها تاثیر منفی دارد. اگر می‌خواهید درمان پوکی استخوان با پودر سنجد یا کشک را امتحان کنید، ابتدا با پزشک خود مشورت کنید.
بیشتر بخوانید: عوامل ایجادکننده سرطان استخوان
کلام پایانی درباره راه‌های درمان پوکی استخوان
استئوپروز باعث ضعیف شدن استخوان‌ها می‌شود و آن‌ها را مستعد شکستگی‌های ناگهانی و غیرمنتظره می‌کند. این بیماری اغلب بدون علامت یا درد پیشرفت می‌کند و تا زمانی که استخوان‌ها دچار شکستگی نشوند تشخیص داده نمی‌شود. داروهای زیادی برای درمان این بیماری وجود دارد که با همکاری پزشک می‌توانید بهترین گزینه را پیدا کنید. اگر می‌خواهید بدانید بهترین درمان پوکی استخوان چیست، به سایت درمانکده مراجعه کنید. درمانکده این امکان را برای شما فراهم کرده است که از پزشک مورد نظر خود برای ویزیت حضوری یا مشاوره آنلاین متخصص ارتوپد وقت بگیرید.
منابع: my.clevelandclinic, mayoclinic
