غده تیروئید به عنوان یکی از مهمترین غدد بدن به‌شمار می‌رود. بسیاری از اختلالاتی که با آن مواجه هستیم، می‌تواند مربوط به اختلال در عملکرد این غده باشد. برای مثال اگر احساس می‌کنید بدون دلیل خاصی لاغر شده‌اید یا ریزش مو پیدا کرده‌اید، شاید بهتر باشد آزمایش تیروئید بدهید. مطالعه این مقاله از درمانکده به شما کمک می‌کند تا بدانید غده تیروئید چیست؟ چه عملکردی دارد و ممکن است دچار چه اختلالاتی شود؟
غده تیروئید چیست؟
غده تیروئید، غده‌ای درون‌ریز است که در قسمت جلوی گردن، دقیقا زیر سیب آدم (برجستگی حنجره) قرار دارد و داراری ۲ لوب راست و چپ است. این ۲ لوب توسط پل کوچکی به نام ایسموس (Ismus) به یکدیگر متصل می‌شوند. آنها در هر ۲ طرف نای قرار دارند.
بیشتر بدانیم: علائم خطرناک تیروئید چیست؟
عملکرد و وظیفه غده تیروئید چیست؟
این غده ۲ هورمون بنام تیروکسین (Thyroxine یا T4) و تری یودوتیرونین (Triiodothyronine یا T3) می‌سازد که به درون خون ترشح می‌شوند. این هورمونها برای عملکرد طبیعی تمام سلول‌های بدن لازم هستند. T4، دارای چهار اتم ید و T3 دارای سه اتم ید است.
T4 در سلول‌ها و بافت‌های بدن به T3 تبدیل می‌شود. T3 حاصل از T4، یا T3 مترشحه از غده تیروئید از نظر بیولوژیکی فعال است و فعالیت همه سلول‌ها و بافت‌های بدن را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
در مورد عملکرد این غده در سایت Medical News Today اینطور می‌خوانید:
تیروئید از ماده معدنی ید برای تولید هورمون‌هایی استفاده می‌کند که می‌توانند بر عملکرد‌های زیر تاثیر داشته باشند:
- نفس کشیدن
- ضربان قلب
- وزن
- هضم غذا
- خلق و خوی
این هورمونها شامل موارد زیر هستند:
- کلسی تونین
- T3
- T4
بیشتر بخوانیم: علائم تیروئید کم کار چیست؟
کار غده تیروئید چیست؟
اگر بخواهیم به زبان ساده بگوییم که وظیفهٔ غده تیروئید چیست؟ باید گفت این غده، متابولیسم (metabolism) بدن را برعهده دارد. متابولیسم به معنای سوخت و ساز بدن است. همه سلول‌های بدن به نوعی برای فعالیت خود به سوخت و ساز نیاز دارند و هورمون‌های T3 و T4 بر نحوه عملکرد آنها تاثیرگذار هستند. کنترل دمای بدن، ضربان قلب، انقباض و انبساط ریه‌ها، دستگاه گوارش، پوست و تقریبا تمام اندام‌ها بر عهده این هورمونها است. برای مثال ریزش مو، کاهش یا افزایش وزن، حساسیت به سرما و گرما و… می‌توانند به دلیل اختلالات این غده باشند.
زمانی که سطح این هورمونها افزایش پیدا می‌کند، سلول‌های بدن سریع‌تر از حد طبیعی کار می‌کنند و به این ترتیب پرکاری تیروئید اتفاق می‌افتد. افزایش ضربان قلب، افزایش فعالیت روده‌ای، افزایش دفعات دفع یا حتی اسهال از جمله عوارض این بیماری هستند.
کم کاری تیروئید زمانی رخ می‌دهد که سطح هورمون‌های این غده کمتر از حالت طبیعی است. در این حالت عملکرد سلول‌ها و ارگان‌های بدن کُند می‌شوند. هورمون‌هایی که توسط این غده ترشح می‌شوند، می‌توانند بر عملکرد سایر ارگان‌های دیگر بدن مانند دستگاه گوارش، ضربان قلب، خلق و خو، کاهش یا افزایش وزن تاثیرگذار باشند.
بیشتر بخوانیم: غدد لنفاوی چه وظایفی دارند و در کجای بدن قرار گرفته‌اند؟
چه اختلالی ممکن است در تیروئید رخ دهد؟
- کم کاری تیروئید (کاهش عملکرد تیروئید): تیروکسین متناسب با نیازهای بدن تولید نمی‌شود.
- پرکاری تیروئید (افزایش بیش از حد عملکرد تیروئید): فراتر از نیازهای بدن تیروکسین تولید می‌شود.
بیشتر بخوانیم: آزمایش قند خون چیست و چرا ضروری است؟
متداول‌ترین علائم اختلالات شایع تیروئید چه چیزهایی هستند؟
علائم اختلالات تیروئید می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- کم کاری تیروئید: خستگی، احساس سرما، افزایش وزن، کاهش تمرکز، افسردگی.
- پرکاری تیروئید: کاهش وزن، عدم تحمل گرما، اضطراب و گاهی اوقات در دو سوزش چشم.
بعضی اوقات علائم بسیار کمی وجود دارد؛ تجویز آزمایش خون توسط دکتر غدد وجود یا عدم وجود اختلال تیروئید را تأیید خواهد کرد.
بیشتر بدانیم: آزمایش T4 ؛ کاربرد، نحوه انجام و نتایج آزمایش
دیگر اختلالات غده تیروئید
- تیروئیدیت (thyroiditis): گاهی اوقات بچه‌دار شدن می‌تواند موجب بروز اختلال تیروئید شود. این بیماری تحت عنوان تیروئیدیت پس از زایمان شناخته می‌شود. این شرایط معمولاً موقتی است اما می‌تواند با هر بار بارداری برگردد.
- بیماری چشمی تیروئید: این عارضه در برخی از افراد که به دلیل بیماری گریوز (Graves) به پرکاری تیروئید مبتلا هستند، دیده می‌شود.
- ندول‌ها یا توده‌ها (Thyroid nodules): این توده‌ها می‌توانند مانع از عملکرد درست غده تیروئید شوند. همچنین آنها به تنهایی نیز ناراحت‌کننده هستند.
- سرطان تیروئید: این پدیده بسیار نادر است، با این حال بررسی هرگونه توده در این غده باید توسط پزشک بررسی شود.
بیشتر بدانیم: ۶ نشانه و علامت گواتر
غده تیروئید چگونه کنترل می‌شود؟
مکانیسمی برای تنظیم بسیار دقیق تولید و ترشح T4 و T3 از غده تیروئید و ورود آن به جریان خون وجود دارد. این مکانیسم بسیار شبیه به گرمایش مرکزی خانه‌ای است که ترموستات واقع در اتاق نشیمن آن، بر روی دمای خاصی تنظیم شده است و فرنس (Furnace) گازسوز یا روغنی را فعال می‌کند، و یا با فعال کردن دیگ بخار آب را گرم می‌کند.
در مورد تیروئید، این “ترموستات” غده کوچکی به نام هیپوفیز است که در زیر مغز، در جمجمه قرار دارد. هیپوفیز، درست مشابه ترموستات اتاق نشیمن که دما را حس می کند، سطح هورمون های تیروئید را در جریان خون حس می کند.
بیشتر بدانیم: دیابت بارداری چیست و چگونه می‌توان آن را کنترل کرد؟
در شرایط عادی، درصورتی که سطح این هورمون ها تنها کمی پایین تر از حد نرمال برسد، هیپوفیز با ترشح هورمونی به نام هورمون محرک تیروئید، که تحت عنوان TSH نیز شناخته می‌شود، پاسخ می‌دهد و این هورمون غده تیروئید را برای تولید T4 و T3 بیشتر فعال می‌کند.
در مقابل، هنگامی که سطح هورمون تیروئید بیش‌از‌حد طبیعی افزایش می‌یابد، “ترموستات” این مسئله را حس می‌کند و به منظور متوقف کردن عملکرد بیش‌از‌حد تیروئید و کاهش ترشح T4 و T3، هیپوفیز ترشح TSH را متوقف می‌کند.
بیشتر بدانیم: علائم تیروئید پرکار چیست؟
چه عواملی موجب اختلال تیروئید می‌شوند؟
عوامل مختلفی در ایجاد اختلالات تیروئیدی گوناگون نقش دارند. شایع‌ترین عامل، بیماری خود ایمنی تیروئید است.
بیماری خود ایمنی تیروئید یک فرآیند خود تخریبی که در طی آن سیستم ایمنی بدن سلول‌های تیروئیدی به عنوان سلول‌های خارجی مورد تهاجم قرار می‌دهند. در پاسخ به این مسئله، غده تیروئید کم کار (کم کاری تیروئید) یا پرکار (پرکاری تیروئید) می‌شود.
بیشتر بدانیم: پیش دیابت چیست و چگونه کنترل می‌شود؟
اختلالات تیروئید چگونه تشخیص داده می‌شوند؟
پزشک متخصص متابولیسم و غدد با گوش دادن به علائم شما، و مطرح کردن چندین سؤالات و معاینه گردن می‌تواند به جمع‌بندی خوبی در مورد فعالیت غده تیروئید شما برسد.
با این حال، او می‌تواند با گرفتن نمونه خون کوچکی وضعیت ترشح تیروئید را دقیقاً ارزیابی کند. به عنوان مثال، با استفاده از این نمونه خون، سطح هورمون‌های مربوطه در آزمایشگاه قابل اندازه‌گیری است.
با این ترتیب می‌توان به میزان ترشح T4 و یا T3 دست یافت، و با اندازه گیری TTSH میزان فعالیت هیپوفیز را مشخص کرد. به طور معمول یک آزمایش خون تنها، تشخیص را تایید می‌کند اما گاهی اوقات آزمایش‌های دیگری نیز لازم است.
برای ارتباط آسان‌تر می‌توانید از طریق امکان مشاوره آنلاین با دکتر غدد ویزیت شوید و از دکتر متخصص راهنمایی کسب کنید.
بیشتر بدانیم: بهبود و درمان زخم دیابتی
آیا اختلالات تیروئید قابل درمان هستند؟
بله. اختلال تیروئید و بسیاری از علائم نیز قابل درمان هستند. بیشتر اختلالات تیروئید با داروهای روزانه درمان می‌شوند. درمان‌های دیگری نیز برای آن دسته از افرادی که اختلالات تیروئید آنها با دارو قابل کنترل نیست، وجود دارد.
آشنایی با غده تیروئید در چند خط
در این مطلب با بررسی بیماری غده تیروئید سعی کردیم که شما را بیشتر با علائم و رفتار‌های آن آشنا کنیم و همچنین به روش‌های درمان آن نیز اشاره کردیم.
بیشتر بدانیم: ۱۳ نشانه افت قند خون یا هیپوگلیسمی چیست؟
آشنایی با علائم بیماری‌ها به شما کمک می‌کند تا در صورت بروز هر یک از آنها بتوانید بهترین عملکرد را نشان دهید که در صورت وجود چنین علائمی می‌توانید به راحتی با کمک سایت درمانکده، دکتر فوق تخصص مربوطه را یافته و رزرو کنید.
لازم به ذکر است که سایت درمانکده اطلاعات مربوط به هر دکتر اعم از شماره تماس و آدرس مطلب را در اختیارتان قرار دا
ده تا بتوانید یک نوبت دهی آنلاین آسان را تجربه کنید. در صورتی که تجربه مواجهه با این بیماری (در بین دوستان، آشنایان و اقوام) دارید، خوشحال می‌شویم تا در بخش کامنت آن را با ما در میان بگذارید.
برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید به مجله درمانکده مراجعه نمایید.
بیشتر بدانید: سرطان تیروئید کشنده است؟
چند سوال دربارهٔ غده تیروئید
این غده، پروانه‌ایی شکل است و در قسمت جلوی گردن، دقیقا زیر سیب آدم قرار دارد.
قرص لووتیروکسین دارویی است که پزشکان برای درمان و کنترل کم‌کاری تیروئید آن را تجویز می‌کنند.
بله. در تیروئید کم‌کار به دلیل کاهش فعالیت قلب، حونرسانی به کلیه‌ها ضعیف است. این مشکل زمینه را برای بروز بیماری‌های کلیوی فراهم می‌کند.
