رحم یک ساختار عضلانی است که توسط عضلات و رباطهای لگن ثابت نگه داشته می‌شود. این عضلات یا رباط‌ها در صورت کشش یا ضعف، دیگر قادر به حمایت از رحم نیستند و باعث افتادگی رحم میشوند. در ادامه این مطلب با مجله درمانکده همراه باشید.
فهرست محتوا
افتادگی رحم چیست؟
افتادگی رحم زمانی اتفاق می‌افتد که رحم از حالت طبیعی خود آویزان شده یا بلغزد و به داخل واژن (کانال زایمان) برود.
انواع افتادگی رحم
افتادگی رحم ممکن است ناقص یا کامل باشد. آن ناقص زمانی اتفاق می‌افتد که رحم فقط تا حدی در واژن فرو رود. آن هنگامی اتفاق می‌افتد که رحم آن‌قدر پایین بیاید که مقداری از بافت در خارج از واژن بیرون زده باشد.
بیشتر بدانید: حلقه ضد بارداری واژینال چیست؟
مراحل افتادگی رحم
پزشکان آن را با توجه به میزان ورود رحم به داخل واژن طبقه‌بندی می‌کنند:
| درجه بیماری | ویژگی‌ها |
| درجه 1 | رحم وارد قسمت فوقانی واژن می‌شود. |
| درجه 2 | رحم وارد قسمت پایین واژن می‌شود. |
| درجه 3 | رحم از واژن بیرون می‌زند. |
| درجه 4 | کل بافت رحم به خارج از واژن می‌لغزد. |
بیشتر بدانید: دلایل خارش واژن چیست؟
علائم افتادگی رحم
خانم‌هایی که افتادگی رحم جزئی دارند ممکن است هیچ علامتی نداشته باشند. افتادگی متوسط تا شدید ممکن است علائمی ایجاد کند، مانند:
- احساسی که روی توپ نشسته‌اید
- خونریزی واژینال
- افزایش ترشحات
- مشکلات در رابطه جنسی
- بیرون‌زدگی رحم یا دهانه رحم از واژن
- احساس کشش یا سنگینی در لگن
- یبوست یا مشکل در دفع مدفوع
- عفونت‌های مکرر مثانه یا مشکل در تخلیه مثانه
در صورت بروز این علائم، باید فوراً به دکتر فوق تخصص زنان و زایمان مراجعه کرده و تحت درمان قرار بگیرید. بدون توجه مناسب، این شرایط می‌تواند عملکرد جنسی، روده و مثانه را مختل کند.
عوارض افتادگی رحم
یکی از خطرات افتادگی رحم این است که اغلب با افتادگی سایر اندام‌های لگنی اتفاق می‌افتد:
- پرولاپس قدامی: پرولاپس قدامی از ضعیف بودن بافت همبند بین مثانه و واژن ناشی می‌شود. در این عارضه، مثانه از موقعیت طبیعی خود خارج شده و به دیواره واژن فشار می‌آورد. به این حالت «سیستوسل» یا «افتادگی مثانه» می‌گویند.
- پرولاپس دیواره خلفی واژن: ضعف بافت همبند بین رکتوم (راست روده) و کف واژن باعث برآمدگی رکتوم به داخل واژن می‌شود. این عارضه که «رکتوسل» نامیده می‌شود، اجابت مزاج را با مشکل روبرو می‌کند.
در صورت لزوم می توانید با دکتر زنان آنلاین مشورت کنید.
بیشتر بدانید: شل شدن واژن چیست؟
زمان مراجعه به پزشک
اگر علائم افتادگی رحم شما را آزار می‌دهد و از انجام فعالیت‌های روزانه باز می‌دارد، به پزشک مراجعه کنید تا تحت درمان قرار بگیرید.
بیشتر بدانید: علائم اندومتریت چیست؟
علت افتادگی رحم
افتادگی رحم از ضعیف شدن عضلات لگن و بافت‌های حمایتی ناشی می‌شود و دلایل این ضعیف شدن عبارتند از:
- زایمان واژینال
- سن مادر در اولین زایمان (هر چقدر سن مادر بالاتر باشد، احتمال آسیب کف لگن بیشتر است)
- تجربه زایمان سخت یا صدمه دیدن در حین زایمان
- به دنیا آوردن یک نوزاد بزرگ
- ابتلا به اضافه وزن
- کاهش سطح استروژن بعد از یائسگی
- یبوست مزمن یا زور زدن هنگام اجابت مزاج
- سرفه مزمن یا برونشیت
- بلند کردن اجسام سنگین به طور مکرر
بیشتر بدانید: عوارض آندومتریوز چیست؟
عوامل خطر افتادگی رحم
خطر ابتلا به آن با افزایش سن و کاهش سطح استروژن بالا می‌رود. استروژن هورمونی است که به تقویت عضلات لگن کمک می‌کند. آسیب به ماهیچه‌ها و بافت‌های لگن در دوران بارداری و زایمان نیز ممکن است منجر به افتادگی شود. زنانی که بیش از یک بار از واژن زایمان کرده‌اند یا در دوران یائسگی هستند، در معرض بالاترین خطر قرار دارند.
هر فعالیتی که به عضلات لگن فشار وارد کند می‌تواند خطر افتادگی رحم را افزایش دهد. عوامل دیگری که می‌توانند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهند عبارتند از:
- چاقی
- سرفه مزمن
- یبوست مزمن
راه های تشخیص افتادگی رحم
دکتر زنان با ارزیابی علائم و انجام معاینه لگن می‌تواند آن را تشخیص دهد. در طی این معاینه، پزشک از دستگاهی به نام اسپکولوم استفاده می‌کند که به او امکان مشاهده داخل واژن و بررسی کانال واژن و رحم را می‌دهد. این معاینه به صورت درازکش یا ایستاده انجام می‌گیرد.
پزشک برای تعیین میزان افتادگی ممکن است از شما بخواهد که مانند زمان دفع فشار بیاورید.
بیشتر بدانید: فواید قرص آهن در دوران عادت ماهانه چیست؟
آماده شدن برای ملاقات با پزشک
در این بخش، شما را با نحوه آماده شدن برای ملاقات با پزشک آشنا می‌کنیم.
آنچه شما می‌توانید انجام دهید
فهرستی از موارد زیر تهیه کنید:
- علائمی که تجربه می‌کنید و زمان شروع آن‌ها
- تمام داروها و مکمل‌هایی که مصرف می‌کنید و دوز آن‌ها
- اطلاعات مهم شخصی و پزشکی، از جمله سوابق بیماری‌ها، تغییراتی که اخیرا در زندگی شما رخ داده‌اند و عوامل استرس‌زا
- سوالاتی که باید از پزشک بپرسید
بعضی از سوالات مهمی که باید از پزشک بپرسید عبارتند از:
- برای کاهش علائم در خانه چه کاری می‌توانم انجام دهم؟
- اگر کاری انجام ندهم، احتمال بدتر شدن افتادگی رحم من چقدر است؟
- چه روشی را برای درمان پیشنهاد می‌کنید؟
- در صورت جراحی، چقدر احتمال دارد که دوباره آن اتفاق بیفتد؟
- خطرات جراحی چیست؟
هنگام ملاقات با پزشک، از پرسیدن سوالات دیگری که به ذهن‌تان می‌رسد دریغ نکنید.
از پزشک انتظار چه سوالاتی را باید داشته باشید
پزشک در حین معاینه از شما سوالاتی می‌پرسد، از جمله:
- چه علائمی دارید و آیا این علائم با گذشت زمان بدتر شده‌اند؟
- آیا درد لگن دارید؟
- آیا تا به حال نشت ادرار داشته‌اید؟
- آیا سرفه شدید یا مداوم داشته‌اید؟
- آیا در طول روز مجبور به بلند کردن اجسام سنگین هستید؟
- آیا هنگام اجابت مزاج زور می‌زنید؟
- آیا کسی در خانواده شما سابقه افتادگی رحم یا سایر مشکلات لگنی را داشته است؟
- چند فرزند به دنیا آورده‌اید؟ زایمان‌تان طبیعی بوده است؟
- آیا قصد دارید در آینده بچه‌دار شوید؟
بیشتر بدانید: کاندوم زنانه چیست؟
درمان افتادگی رحم
درمان برای این شرایط همیشه لازم نیست. اگر افتادگی رحم شدید است، با پزشک خود در مورد گزینه‌های درمانی مناسب صحبت کنید.
1. درمان‌های غیر جراحی
درمان‌های غیرجراحی شامل:
- کاهش وزن برای از بین بردن فشار از روی ساختارهای لگن
- خودداری از بلند کردن اجسام سنگین
- انجام تمرینات کگل یا تمرینات کف لگن برای تقویت عضلات واژن
- پوشیدن پساری، وسیله‌ای است که در واژن و در زیر گردن رحم قرار می‌گیرد و به تثبیت رحم و دهانه رحم کمک می‌کند.
مطالعات نشان داده‌اند که استفاده از استروژن واژینال باعث بهبودی در بازسازی و قدرت بافت واژن می‌شود. اگرچه استفاده از این استروژن ممکن است برای تقویت سایر گزینه‌های درمانی مفید باشد، اما به خودی خود افتادگی را برطرف نمی‌کند.
نحوه انجام تمرینات کگل
برای انجام این تمرینات:
- عضلات کف لگن را محکم نگه دارید، گویی می‌خواهید از عبور گاز جلوگیری کنید.
- انقباض را به مدت پنج ثانیه نگه دارید و سپس پنج ثانیه استراحت کنید. اگر این کار برایتان سخت است، ابتدا با دو ثانیه انقباض و سه ثانیه استراحت شروع کنید.
- به تدریج زمان انقباض را به 10 ثانیه افزایش دهید.
- در طول روز سه ست و در هر ست 10 بار این کار را تکرار کنید.
وقتی این تمرینات توسط فیزیوتراپیست آموزش داده میشوند و همراه با بیوفیدبک انجام میشوند، موثرتر هستند. در بیوفیدبک، از دستگاه برای اطمینان از صحیح بودن تمرینات استفاده می‌شود.
2. جراحی
درمان‌های جراحی شامل «تعلیق رحم» یا «هیسترکتومی» است. در تعلیق رحم، جراح با اتصال مجدد رباطهای لگن یا استفاده از مواد جراحی، رحم را در موقعیت اصلی خود قرار می‌دهد. در هیسترکتومی، جراح رحم را از طریق شکم یا واژن از بدن خارج می‌کند.
جراحی اغلب موثر است، اما برای زنانی که قصد بچه‌دار شدن دارند توصیه نمی‌شود. فشار وارده در بارداری و زایمان به عضلات لگن می‌تواند اصلاحات رحمی را از بین ببرد.
بیشتر بدانید: دیسمنوره چیست؟
راه های پیش‌گیری از افتادگی رحم
آن همیشه قابل پیش‌گیری نیست. با این حال، می‌توانید چند کار برای کاهش خطر ابتلا به آن انجام دهید، از جمله:
- فعالیت بدنی منظم
- حفظ وزن سالم
- تمرینات کگل
- درمان اختلالاتی که فشار را در لگن افزایش می‌دهد، از جمله یبوست مزمن یا سرفه
- استفاده از تکنیک صحیح برای بلند کردن اجسام سنگین
نحوه بلند کردن اجسام سنگین
چند نکته برای بلند کردن اجسام سنگین وجود دارد که رعایت آن‌ها به شما در جلوگیری از افتادگی رحم کمک می‌کند:
- اجسام سنگین را به تنهایی بلند نکنید. همچنین از بلند کردن اجسام سنگین بالاتر از سطح کمر خودداری کنید.
- برای اجسامی که پایین‌تر از سطح کمر هستند، کمر خود را صاف نگه دارید و از زانو خم شوید. در حالی که زانوها صاف هستند، به سمت پایین خم نشوید.
- اگر جسمی را از روی میز بلند می‌کنید، آن را به سمت لبه میز بکشید تا به بدن‌تان نزدیک شود.
- برای پایین آوردن اجسام، همانند بلند کردن آن‌ها عمل کنید.
سوالات متداول
موارد بسیار خفیف این عارضه ممکن است به درمان نیاز نداشته باشند. اما موارد شدید، ادرار کردن یا اجابت مزاج را با مشکل روبرو می‌کنند و کیفیت زندگی را تحت تاثیر قرار می‌دهند.
در بیشتر مواقع، درمان افتادگی رحم موثر است، اما گاهی اوقات ممکن است دوباره اتفاق بیفتد. افتادگی بسیار شدید رحم، چاقی و سن کمتر از 60 سال احتمال عود مجدد این عارضه را افزایش می‌دهد.
تحقیقات در مورد ارتباط افتادگی رحم و بارداری نشان داده است که معمولا این بیماری به تنهایی باعث ناباروری نمی‌شود، اما می‌تواند رابطه جنسی را برایتان سخت کند.
کلام پایانی درباره افتادگی رحم
در این مقاله درباره افتادگی رحم خواندید و با علائم آن آشنا شدید. در همین راستا، برای آگاهی بیشتر درباره آن یا درمان آن زیر نظر متخصص زنان، می‌توانید از سایت درمانکده به صورت آنلاین نوبت بگیرید.
منابع: healthline, mayoclinic, my.clevelandclinic
