تبخال، حاصل یک ویروس پنهان

تبخال لب عارضه شایعی است که بر اثر نفوذ نوعی ویروس ظاهر می‌‎شود، ویروس تب‌خال به علت‌‎های متفاوتی وارد بدن شده و گاه قسمت‌های دیگری از بدن را به خود آلوده می‌کند. ابتلا به تب‎خال برای مدتی قابل درمان بوده و جای نگرانی ندارد اما معمولا با علائم آزار دهنده‎ای همراه است.

تب‎خال چیست؟

تب‎خال‌ها اغلب تاول‌هایی بر سطح پوست هستند که شکل ظاهری آن‌ها مانند زخم و تاول‌های کوچک و به هم چسبیده است که به علل گوناگون که در ادامه به آ‌ن‌ها می‌پردازیم به‌وجود می‌آیند. تب‎خال‌های ظاهر شده بر روی پوست معمولا بعد از یک مدت 2 الی 3 هفته‌ه‎ای درمان پیدا کرده و هیچ اثری بر روی پوست از خود به جای نمی‌‎گذارند.

همان‌طور که گفته شد، ممکن است تبخال در هر نقطه از بدن ایجاد شود. همه تبخال‌هایی که در نقاط مختلف بدن ما به وجود می‌آیند، ریشه در ویروس دارند. ویروس “هرپس سیمپلکس” در زمان ورود به بدن تبخال ایجاد می‌کند و بیشتر در نقاطی این کار را انجام می‌دهد که مرطوب و مخاطی هستند، نقاطی مثل دهان، روی لب و اعضای تناسلی. لب‌های ما هم به دلیل مرطوب بودن‌شان مکان خیلی خوبی برای رشد ویروس هرپس هستند. هرپس نوع یک، در دهان ما تبخال می‌سازد، یک عارضه پوستی غیرخطرناک ولی آزار دهنده که معمولا در کم‌تر از دو هفته از بین می‌رود. دو هفته‌ای که باید در طول آن بیشتر از وسایلی که استفاده می‌‎کنیم، غذاهایی که می‌خوریم و افرادی که با آن‌ها روبوسی می‌کنیم، مراقبت کنیم.

 بیشتر بخوانید: هر آنچه باید درباره ویروس زیکا بدانید

علل ایجاد تب‎خال

به‌‎‎وجود آمدن تب‎خال و ورود این ویروس در بدن علل گوناگونی دارد، حتما شما هم شنیده‌اید که تبخال لب بر اثر یک حمله عصبی یا کابوس‌های شبانه خودش را نشان می‌دهد. این گفته تا حدود زیادی درست است، البته علت اصلی تبخال لب شما، کابوسی نیست که شب پیش دیده‌‎اید بلکه ویروس هرپس سیمپلکس یا  HSV  است که آن را ایجاد می‏‌کند. این ویروس از طریق بوسیدن، تماس پوستی، خوردن غذا در یک ظرف، استفاده از وسایلی مثل حوله یا ریش‌‍ تراش مشترک و… به بدن فرد منتقل می‏‌شود و ممکن است تا مدت‌ها خودش را نشان ندهد. برای همین بیشتر افرادی که هرپس سیمپلکس را در بدن خودشان دارند، در واقع تنها وقتی متوجه ابتلایشان می‌شوند که روی جایی از بدنشان تبخال ببینند، از جمله روی لب. این ویروس بر اثر ورود بعضی از مواد غذایی خاص به بدن، تب و بیماری، آلرژی، سرماخوردگی، قاعدگی، تغییرات هورمونی، بارداری و استرس و اضطراب فعال می‎‌شود و خودش را به شکل تبخال لب یا دیگر قسمت‏‌ها نشان می‌دهد.

بیشتر بخوانید: سندروم رودۀ تحریک پذیر یا IBS چیست؟ و علائم و درمان آن

راه‌های پیش‎گیری از به‌وجود آمدن تب‎خال 

برای پیش‎گیری از این بیماری و عدم ورود ویروس هرپس به بدن، بهترین راه، رعایت بهداشت، شست‎و شوی مرتب دست‎ها و عدم تماس مستقیم با زخم تب‎خال است. در این دوره لازم است ظروف استفاده شده توسط فرد مبتلا به تب‎خال جدا شده و استفاده از وسایلی چون حوله، لوازم آرایشی و لباس به صورت مشترک حتما خودداری شود. به جز رعایت این موارد بهداشتی هم‎چنان راه قطعی، برای پیشگیری از ابتلا به تب‎خال به دست نیامده است.

علائم ابتلا به تبخال لب

بسیاری از افراد، تبخال‌های روی لب‌شان را حتی قبل از بیرون آمدن حس می‌کنند. وقتی قسمتی از لب شما در حال تبخال زدن است، در آن قسمت سوزش، خارش و بی‌حسی دارید و اولین علائم تورم هم همان جا ظاهر می‌شوند. علاوه بر این در هنگام بروز تبخال، ممکن است دمای آن قسمت بالا برود. سردرد، مشکلات بلع، تورم لب و زخم روی آن هم از دیگر علائم تبخال هستند. بازی کردن با بافت تبخال یا کندنش می‌تواند آن را گسترده کند و البته بسیار دردناک است، بنابراین بهتر است با آن کاری نداشته باشید تا خودش از بین برود یا با تجویز پزشکان متخصص پوست و مو از پماد استفاده کنید. 

عوامل افزایش دهنده علائم تب‎خال  

• تب
• عفونت موجود در بدن
• قاعدگی در زنان
• استرس
• هیجان
• انجام عمل‌‎های جراحی
• بیش از حد معمول در معرض نور خورشید قرار گرفتن

میزان مسری بودن تب‎خال لب

تب‎خال به شدت مسری(واگیردار) است. تب‌خال، به ویژه وقتی روی قسمت‌های آشکار بدن مثل لب، پوست دست و صورت یا بینی باشد به شدت واگیردار است بنابراین اگر با فردی در تماس هستید که روی لبش تبخال دارد بهتر است او را نبوسید و مطمئن شوید که قاشق و چنگال و ظرف غذایش کاملا از شما جدا باشند. علاوه بر این وسایلی که با تبخال لب خودتان تماس داشته‌اند را بهتر است دیگر استفاده نکنید. مثلا رژ لب یا پمادی که به لبتان زده‌اید را دور بیاندازید و با حوله‌ای که استفاده کرده‌‍اید دیگر صورت‌تان را خشک نکنید. وقتی هرپس سیمپلکس وارد بدن می‌‏‎شود دیگر بیرون نمی‌‎رود. این ویروس از دهان به سیستم عصبی مرکزی می‌رود و همان جا می‌ماند تا با حمله بعدی دوباره خودش را نشان بدهد. برای همین بسیاری از افرادی که به کل سابقه ابتلا به تبخال را ندارند (مثلا تا سی سالگی هیچ تبخالی نزده‌ا‎ند)، بعد از اولین تجربه‌شان مدام تبخال‌‎های دیگری را در لب یا بینی تجربه می‌کنند.

بیشتر بخوانید: بیماری آبله میمونی چیست؟

درمان تبخال

درمان تب‎خال به‌وجود آمده بر روی لب معمولا به دو روش درمان دارویی و درمان خانگی صورت می‌گیرد. در درمان دارویی ابتدا لازم است بدانید که از مصرف دارو بدون تجویز پزشک خودداری کرده و به صورت خودسرانه از هیچ دارویی استفاده نکنید. زمانی که تب‏‎خال ایجاد شده بر روی لب دردناک و آزاردهنده باشد معمولا پزشک ژل‌های بی‌حس کننده، داروهای ضد التهاب و ضد ویروس برای عدم پیشرفت و سرایت ویروس به سایر نقاط بدن تجویز می‌کند. داروهای ضد ویروسی اغلب داروهای خوراکی هستند که بیش‎ترین تاثیر آن‌ها در دو روز اول ابتلا به تب‎خال است از جمله داروهای ضد ویروسی که معمولا پزشکان برای رفع تب‎خال و عدم انتشار آن تجویز می‌کنند داورهای(فامویر) و (والترکس) هستند.

درمان خانگی تبخال

در درمان خانگی تب‏خال توصیه می‌‎شود:

• از مصر غذاهای تند، اسیدی و ملتهب کننده خودداری کنید.
• از کمپرس آب سرد و یخ بر روی تب‎خال استفاده کرده و این کار را روزانه چند بار تکرار کنید.
• برای کاهش التهابات تب‎خال می‌توانید از سرکه سیب، هم به صورت موضعی و قرار دادن آن به کمک یک دستمال تمیز بر روی لب و قسمت مبتلا به تب‎خال و هم به‌ صورت  نوشیدنی در مقداری آب استفاده کنید.
• سیر با خاصیت ضد عفونی و ضد ویروسی خود می‌تواند کمک شایانی به بهبود تب‎خال کند. به مدت چند روز یک تکه سیر را بر روی تب‎‏خال قرار داده و منتظر بهبود آن باشد.
• استفاده از گیاه مریم گلی.

نحوه تشخیص بیماری تبخال

تشخیص دقیق تب‎خال بر عهده پزشک است یعنی پزشک با مشاهده زخم و انجام آزمایش‎ و گاه نمونه بردراری از زخم متوجه ظهور تب‎خال بر هر قسمت از بدن می‌شود.

علائم خطرناک تب‎خال

به طور کلی تب‌خال پدیده خطرناکی نبوده و پس از مدت زمانی از بین می‌رود، اما در موارد نادری نیز می‌تواند دارای خطر باشد. گاه تب‎خال در افرادی به‌وجود می‌آید که سیستم ایمنی بسیار پایینی دارند، به همین علت ممکن است آسیب‌هایی در بدن به‌وجود بیاورد، هم‌چنین ظهور تب‎خال در بیمارانی که در حال انجام شیمی درمانی هستند یا افراد مبتلا به ایدز و اگزماهای پوستی می‌تواند خطرناک باشد.

بیشتر بخوانید: عوارض لوازم آرایشی برای چشم و پوست

سوالات متداول

پس از ابتلا به تب‎خال چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

در مواردی چون عدم بهبود تب‎خال پس از گذشت 2 هفته، بیشتر شدن تب‎خال و انتشار آن به سایر قسمت‌های بدن و ایجاد آن در افرادی که بیماری ضعف سیستم ایمنی دارند لازم است حتما به پزشک مراجعه شود.

آیا تب‎خال فقط در قسمت‌های لب و دهان ایجاد می‌شود؟

خیر. تب‎خال علاوه بر قسمت‌های لب و دهان، در سایر نقاط بدن مانند: حلق، انگشتان و دستگاه تناسلی نیز به‌وجود می‌آید.

در یک نگاه اجمالی:

ایجاد تب‎خال در هر قسمت از بدن به علت ورود ویروسی به‎نام هرپس در بدن است. تب‎خال‌ها اغلب بی‌خطر بوده و پس از مدت زمانی از بین می‌روند. این بیماری درمان قطعی و کاملی ندارد اما پس از به وجود آمدن، با رعایت درمان‌های دارویی که توسط پزشک تجویز می‌شود و درمان‌های خانگی و رعایت موارد بهداشتی می‌توان از انتشار آن پیش‎گیری کرده و برای مدتی از این زخم آزاردهنده رهایی یافت.