تبخال لب عارضه شایعی است که بر اثر نفوذ نوعی ویروس ظاهر می‌شود، ویروس تبخال به علتهای متفاوتی وارد بدن شده و گاه قسمت‌های دیگری از بدن را به خود آلوده می‌کند. ابتلا به تبخال برای مدتی قابل درمان بوده و جای نگرانی ندارد اما معمولا با علائم آزار دهندهای همراه است.
تبخال چیست؟
تبخالها اغلب تاول‌هایی بر سطح پوست هستند که شکل ظاهری آنها مانند زخم و تاول‌های کوچک و به هم چسبیده است که به علل گوناگون که در ادامه به آنها می‌پردازیم به‌وجود می‌آیند. تبخال‌های ظاهر شده بر روی پوست معمولا بعد از یک مدت 2 الی 3 هفتههای درمان پیدا کرده و هیچ اثری بر روی پوست از خود به جای نمیگذارند.
همان‌طور که گفته شد، ممکن است تبخال در هر نقطه از بدن ایجاد شود. همه تبخال‌هایی که در نقاط مختلف بدن ما به وجود می‌آیند، ریشه در ویروس دارند. ویروس “هرپس سیمپلکس” در زمان ورود به بدن تبخال ایجاد می‌کند و بیشتر در نقاطی این کار را انجام می‌دهد که مرطوب و مخاطی هستند، نقاطی مثل دهان، روی لب و اعضای تناسلی. لب‌های ما هم به دلیل مرطوب بودن‌شان مکان خیلی خوبی برای رشد ویروس هرپس هستند. هرپس نوع یک، در دهان ما تبخال می‌سازد، یک عارضه پوستی غیرخطرناک ولی آزار دهنده که معمولا در کم‌تر از دو هفته از بین می‌رود. دو هفته‌ای که باید در طول آن بیشتر از وسایلی که استفاده می‌کنیم، غذاهایی که می‌خوریم و افرادی که با آنها روبوسی می‌کنیم، مراقبت کنیم.
بیشتر بخوانید: هر آنچه باید درباره ویروس زیکا بدانید
علل ایجاد تبخال
به‌وجود آمدن تبخال و ورود این ویروس در بدن علل گوناگونی دارد، حتما شما هم شنیده‌اید که تبخال لب بر اثر یک حمله عصبی یا کابوس‌های شبانه خودش را نشان می‌دهد. این گفته تا حدود زیادی درست است، البته علت اصلی تبخال لب شما، کابوسی نیست که شب پیش دیدهاید بلکه ویروس هرپس سیمپلکس یا HSV است که آن را ایجاد می‌کند. این ویروس از طریق بوسیدن، تماس پوستی، خوردن غذا در یک ظرف، استفاده از وسایلی مثل حوله یا ریش تراش مشترک و… به بدن فرد منتقل می‌شود و ممکن است تا مدت‌ها خودش را نشان ندهد. برای همین بیشتر افرادی که هرپس سیمپلکس را در بدن خودشان دارند، در واقع تنها وقتی متوجه ابتلایشان می‌شوند که روی جایی از بدنشان تبخال ببینند، از جمله روی لب. این ویروس بر اثر ورود بعضی از مواد غذایی خاص به بدن، تب و بیماری، آلرژی، سرماخوردگی، قاعدگی، تغییرات هورمونی، بارداری و استرس و اضطراب فعال می‌شود و خودش را به شکل تبخال لب یا دیگر قسمتها نشان می‌دهد.
بیشتر بخوانید: سندروم رودۀ تحریک پذیر یا IBS چیست؟ و علائم و درمان آن
راه‌های پیشگیری از به‌وجود آمدن تبخال
برای پیشگیری از این بیماری و عدم ورود ویروس هرپس به بدن، بهترین راه، رعایت بهداشت، شستو شوی مرتب دستها و عدم تماس مستقیم با زخم تبخال است. در این دوره لازم است ظروف استفاده شده توسط فرد مبتلا به تبخال جدا شده و استفاده از وسایلی چون حوله، لوازم آرایشی و لباس به صورت مشترک حتما خودداری شود. به جز رعایت این موارد بهداشتی همچنان راه قطعی، برای پیشگیری از ابتلا به تبخال به دست نیامده است.
علائم ابتلا به تبخال لب
بسیاری از افراد، تبخال‌های روی لب‌شان را حتی قبل از بیرون آمدن حس می‌کنند. وقتی قسمتی از لب شما در حال تبخال زدن است، در آن قسمت سوزش، خارش و بی‌حسی دارید و اولین علائم تورم هم همان جا ظاهر می‌شوند. علاوه بر این در هنگام بروز تبخال، ممکن است دمای آن قسمت بالا برود. سردرد، مشکلات بلع، تورم لب و زخم روی آن هم از دیگر علائم تبخال هستند. بازی کردن با بافت تبخال یا کندنش می‌تواند آن را گسترده کند و البته بسیار دردناک است، بنابراین بهتر است با آن کاری نداشته باشید تا خودش از بین برود یا با تجویز پزشکان متخصص پوست و مو از پماد استفاده کنید.
عوامل افزایش دهنده علائم تبخال
- تب
- عفونت موجود در بدن
- قاعدگی در زنان
- استرس
- هیجان
- انجام عملهای جراحی
- بیش از حد معمول در معرض نور خورشید قرار گرفتن
میزان مسری بودن تبخال لب
تبخال به شدت مسری(واگیردار) است. تبخال، به ویژه وقتی روی قسمت‌های آشکار بدن مثل لب، پوست دست و صورت یا بینی باشد به شدت واگیردار است بنابراین اگر با فردی در تماس هستید که روی لبش تبخال دارد بهتر است او را نبوسید و مطمئن شوید که قاشق و چنگال و ظرف غذایش کاملا از شما جدا باشند. علاوه بر این وسایلی که با تبخال لب خودتان تماس داشته‌اند را بهتر است دیگر استفاده نکنید. مثلا رژ لب یا پمادی که به لبتان زده‌اید را دور بیاندازید و با حوله‌ای که استفاده کرده‌‍اید دیگر صورت‌تان را خشک نکنید. وقتی هرپس سیمپلکس وارد بدن می‌شود دیگر بیرون نمیرود. این ویروس از دهان به سیستم عصبی مرکزی می‌رود و همان جا می‌ماند تا با حمله بعدی دوباره خودش را نشان بدهد. برای همین بسیاری از افرادی که به کل سابقه ابتلا به تبخال را ندارند (مثلا تا سی سالگی هیچ تبخالی نزدهاند)، بعد از اولین تجربه‌شان مدام تبخال‌های دیگری را در لب یا بینی تجربه می‌کنند.
بیشتر بخوانید: بیماری آبله میمونی چیست؟
درمان تبخال
درمان تبخال به‌وجود آمده بر روی لب معمولا به دو روش درمان دارویی و درمان خانگی صورت می‌گیرد. در درمان دارویی ابتدا لازم است بدانید که از مصرف دارو بدون تجویز پزشک خودداری کرده و به صورت خودسرانه از هیچ دارویی استفاده نکنید. زمانی که تبخال ایجاد شده بر روی لب دردناک و آزاردهنده باشد معمولا پزشک ژل‌های بی‌حس کننده، داروهای ضد التهاب و ضد ویروس برای عدم پیشرفت و سرایت ویروس به سایر نقاط بدن تجویز می‌کند. داروهای ضد ویروسی اغلب داروهای خوراکی هستند که بیشترین تاثیر آنها در دو روز اول ابتلا به تبخال است از جمله داروهای ضد ویروسی که معمولا پزشکان برای رفع تبخال و عدم انتشار آن تجویز می‌کنند داورهای(فامویر) و (والترکس) هستند.
درمان خانگی تبخال
در درمان خانگی تبخال توصیه می‌شود:
- از مصر غذاهای تند، اسیدی و ملتهب کننده خودداری کنید.
- از کمپرس آب سرد و یخ بر روی تبخال استفاده کرده و این کار را روزانه چند بار تکرار کنید.
- برای کاهش التهابات تبخال می‌توانید از سرکه سیب، هم به صورت موضعی و قرار دادن آن به کمک یک دستمال تمیز بر روی لب و قسمت مبتلا به تبخال و هم به صورت نوشیدنی در مقداری آب استفاده کنید.
- سیر با خاصیت ضد عفونی و ضد ویروسی خود می‌تواند کمک شایانی به بهبود تبخال کند. به مدت چند روز یک تکه سیر را بر روی تبخال قرار داده و منتظر بهبود آن باشد.
- استفاده از گیاه مریم گلی.
نحوه تشخیص بیماری تبخال
تشخیص دقیق تبخال بر عهده پزشک است یعنی پزشک با مشاهده زخم و انجام آزمایش و گاه نمونه بردراری از زخم متوجه ظهور تبخال بر هر قسمت از بدن می‌شود.
علائم خطرناک تبخال
به طور کلی تبخال پدیده خطرناکی نبوده و پس از مدت زمانی از بین می‌رود، اما در موارد نادری نیز می‌تواند دارای خطر باشد. گاه تبخال در افرادی به‌وجود می‌آید که سیستم ایمنی بسیار پایینی دارند، به همین علت ممکن است آسیب‌هایی در بدن به‌وجود بیاورد، هم‌چنین ظهور تبخال در بیمارانی که در حال انجام شیمی درمانی هستند یا افراد مبتلا به ایدز و اگزماهای پوستی می‌تواند خطرناک باشد.
بیشتر بخوانید: عوارض لوازم آرایشی برای چشم و پوست
سوالات متداول
پس از ابتلا به تبخال چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
در مواردی چون عدم بهبود تبخال پس از گذشت 2 هفته، بیشتر شدن تبخال و انتشار آن به سایر قسمت‌های بدن و ایجاد آن در افرادی که بیماری ضعف سیستم ایمنی دارند لازم است حتما به پزشک مراجعه شود.
آیا تبخال فقط در قسمت‌های لب و دهان ایجاد می‌شود؟
خیر. تبخال علاوه بر قسمت‌های لب و دهان، در سایر نقاط بدن مانند: حلق، انگشتان و دستگاه تناسلی نیز به‌وجود می‌آید.
در یک نگاه اجمالی:
ایجاد تبخال در هر قسمت از بدن به علت ورود ویروسی بهنام هرپس در بدن است. تبخالها اغلب بی‌خطر بوده و پس از مدت زمانی از بین می‌روند. این بیماری درمان قطعی و کاملی ندارد اما پس از به وجود آمدن، با رعایت درمان‌های دارویی که توسط پزشک تجویز می‌شود و درمان‌های خانگی و رعایت موارد بهداشتی می‌توان از انتشار آن پیشگیری کرده و برای مدتی از این زخم آزاردهنده رهایی یافت.
