ستون فقرات عضو اساسی و مهم اسکلت بدن است در واقع بدن با وجود ستون فقرات است که میتواند هم حرکت داشته باشد و هم در هنگام ایستادن به حالت صاف قرار گیرد. آناتومی ستون فقرات از 24 مهره تشکیل شده است، که هر مهره یک استخوان است. این 24 مهره از ستون فقرات مهره‌های متحرک هستند. مهره‌ها توسط ماهیچه‌ها و رباط‌ها به یکدیگر وصل شده‌اند. ترکیب این رباط‌ها و مهره‌ها را ستون فقرات می‌نامند.
وقتی از قسمت پهلو به ستون فقرات نگاه می‌کنیم یک منحنی S مانند را میبینیم، که این حالت S مانند به پخش وزن در بدن کمک کرده و مانع از افتادن وزن بدن بر یک قسمت و آسیب به یک ناحیه می‌شود، همچنین منحنی “S” به ستون فقرات کمک میکند تا در برابر انواع استرس مقاومت کند. علت شباهت ستون فقرات به حرف S این است که، ستون فقرات گردنی کمی به سمت داخل، قفسه سینه به سمت خارج و کمر منحنی به سمت داخل خم می‌شود. در این حالت تمامی قسمت‌ها برای عملکرد صحیح به قدرت قسمت دیگر نیازمند هستند. در ادامه با مجله درمانکده همراه باشید تا بیشتر با آناتومی ستون فقرات آشنا شوید.. .
ساختار و اجزاء تشکیل دهنده آناتومی ستون فقرات
مهره‌ها در آناتومی ستون فقرات
همان‌طور که اشاره شد ستون فقرات از 33 استخوان تشکیل شده که به 24 عدد از این استخوان‌ها به علت قابل حرکت بودن مهره گفته می‌شود. با توجه به این مسئله که وزن زیادی بر ستون فقرات وارد می‌شود، مهره‌ها مقدار بسیار زیادی از این وزن و فشار را تحمل می‌کنند. در دو طرف مهره برآمدگیهایی وجود دارد، که این برآمدگیها خود از قسمتی که نخاع در آن قرار گرفته، یعنی قسمت محافظت کننده‌ی نخاع محافظت می‌کنند.
بیشتر بدانید: آرتروز زانو و همه چیز درباره آن
دیسک‌های بین مهره
در میان هر دو مهره بالشتکهای صاف و گردی به نام “دیسک” قرار می‌گیرد. دیسک وظیفه دارد فشارهای وارد شده بر ستون فقرات و مهره‌ها را به خود جذب کرده و همچنین توانایی تکان خوردن مهره‌ها بر روی یکدیگر در جهت‌های مختلف را ایجاد میکند، پس می‌توان گفت نقش مهمی را در آناتومی ستون فقرات دارد. در دردون هر دیسک قسمت ژل مانند و نرمی به نام (نوکلئوس)وجود دارد که توسط یک حلقه محکم خارجی به‌نام (آنولوس) محافظت می‌شود.
فورامن‌های عصبی در آناتومی ستون فقرات
فورامن‌های عصبی یا همان گذرگاه‌های عصبی در میان هر دو مهره، در هر دو طرف، دو گذرگاه عصبی وجود دارند، این گذرگاه‌ه عصبی دریچه‌ای است که از طریق آن شاخه‌های عصبی که ریشه در قسمت نخاعی دارد، وارد قسمت‌های دیگری از بدن می‌شود.
نخاع و شاخه‌های عصبی
طناب نخاعی رشته‌ای از اعصاب است که از طریق کانال نخاعی حرکت میکند. طناب نخاعی از قسمت پایین مغز (بصل النخاع) آغاز شده و تا بالاترین قسمت مهره‌ی کمر ادامه دارد. نخاع سیگنال حرکتی را از مغز به سایر اعضای بدن می‌فرستد و باعث تحرک آن‌ها می‌شود. آسیب به قسمت نخاع باعث بی‌حسی و گزز در هر یک از اعضای بدن شده و در صورت آسیب بیشتر خطرات بیشتری را به اعضای بدن وارد میکند.
بیشتر بدانید: آرتروز گردن و راه‌کار‌های درمانی آن
مفاصل فاست
این مفاصل ستون فقرات دارای غضروف (بافت هم‌بند لغزنده) هستند که به مهره ها اجازه می‌دهد به طور جداگانه و مستقل از سایر مهره‌ها بر روی یکدیگر بلغزند. اتصالات فاست امکان چرخیدن، انعطاف‌پذیری و ثبات را ارائه می‌دهند. این مفاصل می‌توانند آرتروز ایجاد کنند و باعث کمردرد یا گردن درد شوند.
بافتهای نرم
رباط ها مهره‌ها را به هم متصل می‌کنند تا ستون فقرات را در موقعیت خود نگه دارند. ماهیچه‌ها از پشت حمایت و به حرکت درآوردن اعضا کمک می‌کنند. تاندون‌ها ماهیچه‌ها را به استخوان متصل و به حرکت کمک می‌کنند.
عضلات آناتومی ستون فقرات
در سیستم ستون فقرات عضلات نقش مهمی دارند. از مهم‌ترین عضلات در ستون فقرات عضله‌های اکستنسور و فلکسور هستند، که در ایستادن، بلند کردن اشیاء و خم شدن موثر هستند.
ستون فقرات به سه قسمت تقسیم می‌شود، که هر قسمت دارای تعدادی مهره است.
بیشتر بدانید: هر آنچه که باید در مورد آرتروز لگن و ران بدانید!
اجزای ستون مهره
مهره‌های گردن
در واقع مهره‌های گردن از 7 مهره تشکیل شده‌اند، مهره‌های این قسمت بسیار باریک بوده و جزء باریک‌ترین مهره‌ها در قسمت ستون فقرات هستند، به همین علت است که ناحیه گردن توانایی خم شدن بسیاری در مقایسه با سایر قسمت‌ها دارد.
مهره‌های قفسه سینه
قسمت قفسه سینه دارای 12 مهره است، این مهره‌ها ضخیم‌تر و بزرگتر از مهره‌های کمر هستند و به علت وجود دنده‌ها که مسئولیت حفظ اعضای داخلی را بر عهده دارند، از انعطاف کمتری نسبت به سایر مهره‌ها برخوردار هستند.
بیشتر بدانید: آناتومی آرنج و شناخت مشکلات آن
مهره‌های کمر
در آناتومی ستون فقرات، قسمت کمر از 5 مهره درشت و قوی شکل گرفته است، این مهره‌ها به نسبت مهره‌های قسمت قفسه سینه انعطاف بیشتری دارند زیرا در قسمت کمر دیگر دنده‌ای وجود ندارد که از حرکت کمر جلوگیری کند. مهره‌های کمر حتی با وجود این‌که از سایر مهره‌ها استحکام بیشتری دارند، بیشتر در معرض آسیب و ساییدگی هستند زیرا فشار و سنگینی قسمت فوقانی بدن تماما بر روی قسمت کمر قرار گرفته است.
خاجی یا ساکروم
ناحیه خاجی یا استخوان خاجی، یک استخوان در قسمت پایینی و زیر اخرین مهره‌ی کمر قرار دارد، که از استخوان‌های به‌وجود آورنده لگن به حساب می‌آید. این استخوان از اتصال 5 مهره تشکیل شده است.
وظایف آناتومی ستون فقرات
آناتومی ستون فقرات استحکام دهندهی و عضو بسیار مهم بدن است، این عضو مهم مسئولیتهایی دارد که اختلال در هر یک از آن‌ها ممکن است آسیبی جدی بر بدن وارد کند. بخشی از این وظایف شامل موارد زیر می‌شود:
- انتقال وزن قسمت‌های بالایی بدن مانند سر، گردن، قسمت قفسه سینه و تنه به لگن
- حفظ و مراقبت از نخاع و ایجاد کانال نخاعی برا متصل کردن رشته‌های عصبی به مغز و محافظت و نگهداری از این رشته‌های عصبی.
- ستون فقرات با کمک به قسمت دنده‌ها در قفسه سینه، از قسمت‌های داخلی مانند ریه و قلب محافظت میکند.
- کمک به حرکت کردن بدن، بدون ستون فقرات توانایی چرخیدن، خم شدن و هرگونه حرکتی امکان پذیر نیست.
بیشتر بدانید: آناتومی لگن انسان و حقائقی کشف شده از آن
بیماری‌های ستون فقرات
مشکلات ستون فقرات و در راس آن‌ها کمر درد از شایع‌ترین بیماری‌ها است. بیماری‌های ستون فقرات با توجه به قسمت آسیب دیده مشکلات متفاوتی را ایجاد میکند. برخی از این بیماری‌ها شامل مشکلات زیر می‌شود:
- آرتروز مهره
- تنگی کانال نخاعی
- بیرون زدگی دیسک
- انحراف ستون فقرات
- تومورها
- شکستگی مهره
- درد گردن
- التهاب مفاصل
برای درمان چنین مشکلاتی باید به پزشک فوق تخصص ارتوپد مراجعه کنید یا از طریق مشاوره آنلاین با پزشک ارتوپد مشکلات خود را بیان کنید و به درمان آن بپردازید.
بیشتر بدانید: آناتومی شانه و عملکرد عجیب آن
درمان مشکلات ستون فقرات
درمان بیماری‌های ستون فقرات با توجه به مشکل ایجاد شده و نوع بیماری متفاوت است. در برخی بیماری‌ها لازم است برای انجام فرایند درمان حتما جراحی صورت گیرد، در برخی موارد پزشک داروهایی مانند شل کننده‌های عضلانی و یا داروهای ضد التهاب تجویز کرده و در نوعی دیگر لازم استفاده از کمپرس‌های آب، فیزیوتراپی و ورزش و فعالیت‌های اصلاحی توصیه می‌شود.
سوالات متداول
چه مواردی باعث آسیب به ستون فقرات می‌شود؟
ستون فقرات جزء نواحی حساس بدن به شمار می‌رود که هرگونه ضربه محکم، کشیدگی، رگ به رگ شدن، افزایش وزن، بلند کردن اشیاء سنگین، روش زندگی اشتباه و عدم توجه به این قسمت از بدن میتواند سبب بروز آسیب‌هایی شود. برخی از مشکلات این ناحیه نیز ممکن است از بدو تولد و به‌صورت مادرزادی همراه نوزاد باشد.
بیشتر بدانید: همه چیز درباره آرتروز دست و مچ دست
چگونه می‌توان از آسیب به ستون فقرات جلوگیری کرد؟
کنترل وزن، داشتن ورزش مناسب، تقویت عضلات در قسمت پشت بدن، درست بلند شدن و درست نشستن این موارد می‌توانند در عدم آسیب ستون فقرات موثر باشند.
چه زمان باید به پزشک مراجعه کرد؟
زمانی که علائمی چون ضعف یا درد پا که از پشت به پایین پاها حرکت کند، کمر درد همراه با تب، درد همراه با حالت تهوع و بی‌خوابی و اختلال در فعالیت‌های روزانه در فرد وجود داشته باشد لازم است به پزشک مراجعه کند.
بیشتر بدانید: آناتومی مچ دست؛ هرآنچه که باید درباره آن بدانیم!
آیا تمامی مشکلات ستون فقرات درمان می‌شود؟
مشکلات این ناحیه با توجه به علت آن، توسط پزشک مورد بررسی قرار گرفته و کارهای لازم جهت درمان و گاهی پیشگیری از بدتر شدن وضع ممکن انجام می‌شود.
قطعی نخاع چه عواقبی را به‌دنبال دارد؟
در قطعی نخاع با توجه به شدت و نوع عارضه تمام و یا قسمتی از بدن فلج شده و دیگر توان حرکت ندارد.
بیشتر بدانید: شناخت بیشتر آناتومی مچ پا
سخن پایانی
آناتومی ستون فقرات از قسمت‌های مهم و حساس بدن است، که اساسی ترین رشته‌های عصبی در آن قرار داشته و دستورات حرکتی را به مغز منتقل میکند. مراقبت از این قسمت از اهمیت ویژهای برخوردار است زیرا که اختلال در هر قسمت از آن حتی در حد دردهای اولیه باعث اختلال در روند زندگی می‌شود.
لازم به ذکر است که سایت درمانکده در تلاش است تا از طریق امکان رزرو نوبت آنلاین پزشکی در وقت مراجعین صرفه جویی کرده و با در اختیار گذاشتن امکان مشاوره آنلاین با پزشکان متخصص و مجرب ارتباط بین بیمار و دکتر را آسان کرده است.
