گاهی ممکن است در حین حاملگی آنمی در دوران بارداری اتفاق بیفتد. در آنمی، تعداد گلبول قرمز خون برای رساندن اکسیژن به بافت های بدن مادر یا نوزاد کافی نمی باشد.
در این دوران بدن خون بیشتری تولید می‌کند تا از رشد کودک حمایت کند. اگر مادر آهن یا برخی دیگر از مواد مغذی خاص را به مقدار کافی دریافت نکند، بدن قادر به تولید کافی گلبول های قرمز نخواهد بود.
وجود آنمی خفیف در دوران بارداری طبیعی است. اما ممکن است مادر به دلایلی نظیر کمبود آهن یا ویتامین‌ها و یا به دلایل دیگر دچار آنمی شدید شود. آنمی می تواند باعث ضعف و خستگی و موارد خطرناکی نظیر زایمان زودرس شود. در ادامع به علل، علائم و درمان آنمی اشاره می شود.
انواع آنمی در دوران بارداری
- آنمی فقر آهن
- آنمی ناشی از کمبود فولات
- کمبود ویتامین B۱۲
علت ایجاد آنمی‌های مختلف در دوران بارداری
۱) آنمی فقر آهن
این نوع آنمی در اثر نبود منابع کافی آهن برای تولید هموگلوبین ایجاد می شود. هموگلوبین یک پروتئین موجود در گلبول های قرمز می باشد و وظیفه انتقال اکسیژن از ریه ها به بافت های بدن را بر عهده دارد.
در آنمی فقر آهن، خون نمی تواند اکسیژن کافی را در اختیار بافت‌های مختلف بدن قرار دهد. کمبود آهن، شایع‌ترین علت آنمی در دوران بارداری می‌باشد.
۲) آنمی ناشی از کمبود فولات
فولات نوعی ویتامین است که به صورت طبیعی در برخی مواد غذایی خاص نظیر سبزیجات با برگ پهن یافت می شود. به عنوان یکی از ویتامین‌های خانواده B، بدن از فولات برای تولید سلول های جدید و از جمله گلبول های قرمز استفاده می کند.
در دوران بارداری، زنان به فولات بیشتری نیاز دارند اما گاهی مواقع این نیاز از طریق رژیم غذایی معمول تامین نمی شود. در این حالت بدن نمی تواند گلبول های قرمز طبیعی برای انتقال اکسیژن به بافت های بدن بسازد.
به مکمل‌های فولات، اسید فولیک می‌گویند. کمبود فولات می تواند باعث انواع نقایص هنگام تولد نظیر ناهنجاری‌های لوله عصبی (موسوم به اسپینا بیفیدا یا نخاع دو شاخه) و وزن کم هنگام تولد شود.
۳) کمبود ویتامین B۱۲
بدن به ویتامین B۱۲ برای ساخت گلبول های قرمز طبیعی نیاز دارد. زمانی که مادر باردار نتواند میزان کافی ویتامین B۱۲ دریافت کند، بدن وی قادر به تولید مقادیر کافی از گلبول های سالم نخواهد بود.
زنانی که گوشت، مرغ، محصولات لبنی و تخم مرغ مصرف نمی کنند، در خطر بالای کمبود ویتامین B۱۲ قرار دارند. کمبود این ویتامین همانند فولات می‌تواند باعث ناهنجاری های لوله ی عصبی و زایمان زودرس شود. از دست دادن خون در حین یا پس از زایمان نیز می تواند باعث آنمی شود.
[sibwp_form id=7]
عوامل خطر آنمی در دوران بارداری
تمام زنان باردار در خطر ابتلا به آنمی قرار دارند. دلیل این موضوع افزایش نیاز به به آهن و اسید فولیک در دوران بارداری می باشد. در صورت وجود موارد زیر، خطر آنمی در دوران بارداری افزایش می یابد:
- چندقلویی
- داشتن دو بارداری با فاصله کم
- استفراغ فراوان ناشی از بیماری صبحگاهی
- بارداری در دوران نوجوانی
- عدم مصرف کافی مواد غذایی غنی از آهن
- داشتن آنمی قبل از بارداری
علائم آنمی در دوران بارداری
شایع‌ترین علائم آنمی در دوران بارداری شامل موارد زیر است، اگر هر یک از این علائم را دارید بهتر است با یک پزشک مشاوره آنلاین فوری داشته باشید:
- رنگ پریده بودن پوست، لب ها و ناخن ها
- احساس ضعف و خستگی
- تنگی نفس
- ضربان قلب سریع
- اختلال تمرکز
در مراحل اولیه آنمی، ممکن است علائم چندان واضح نباشند. همچنین ممکن است علائم مذکور به صورت طبیعی در دوران بارداری تظاهر پیدا کنند، بدون آنکه فرد آنمی داشته باشد. با انجام آزمایش خون در ملاقات های پیش از زایمان، از نبود آنمی مطمئن شوید.
خطرات آنمی در بارداری
آنمی فقر آهن شدید یا درمان نشده با موارد زیر همراه است:
- زایمان زودرس یا وزن کم نوزاد در هنگام تولد
- نیاز به انتقال خون (در صورت خونریزی شدید در هنگام زایمان)
- افسردگی پس از زایمان
دلایل ابتلای نوزاد به آنمی
- تاخیر در رشد و نمو کودک
- نارس بودن نوزاد یا وزن کم هنگام تولد
- ناهنجاری‌های شدید مغز و نخاع در هنگام تولد (نقایص لوله عصبی)
- کمبود درمان نشده ویتامین B۱۲ نیز باعث افزایش احتمال نقایص عصبی می شود.
آزمایش آنمی
در اولین قرار ملاقات پیش از زایمان، پزشک درخواست آزمایش خون خواهد کرد تا وجود یا عدم وجود آنمی را بررسی کند. آزمایش‌های خونی شامل موارد زیر هستند:
- آزمایش هموگلوبین
این آزمایش میزان هموگلوبین خون را اندازه گیری می کند. هموگلوبین یک پروتئین سرشار از آهن در درون گلبول های قرمز است که وظیفه آن انتقال اکسیژن از ریه ها به بافت های بدن می باشد. - آزمایش هماتوکریت
این آزمایش درصد گلبول های قرمز در یک نمونه خون را اندازه گیری می نماید.
اگر سطح هموگلوبین یا هماتوکریت کمتر از حد طبیعی باشد، ممکن است به آنمی فقر آهن مبتلا باشید. در این حالت پزشک آزمایش خونی درخواست خواهد کرد تا علت آنمی را مشخص کند.
حتی در صورتی که در ابتدای بارداری نیز آنمی نداشته باشید، پزشک در سه ماهه دوم یا سوم مجددا آزمایش درخواست خواهد کرد تا پیدایش هرگونه آنمی را شناسایی کند.
درمان آنمی
در صورت داشتن آنمی در دوران بارداری ممکن است نیاز باشد تا علاوه بر مکمل های ویتامینی دیگر، مکمل آهن یا اسید فولیک نیز مصرف نمایید. پزشک همچنین توصیه خواهد کرد میزان مواد غذایی غنی از آهن و اسید فولیک را در رژیم غذایی تان افزایش دهید.
علاوه بر این، پزشک از شما خواهد خواست تا پس از دوره زمانی مشخصی، آزمایش خون را مجددا تکرار نمایید تا بهبود وضعیت هموگلوبین و هماتوکریت خونتان بررسی شود.
برای درمان کمبود ویتامین B۱۲، پزشک مکمل تجویز خواهد کرد. پزشک همچنین ممکن است افزایش مصرف مواد غذایی حیوانی نظیر گوشت، مرغ، تخم مرغ و محصولات لبنی را نیز توصیه کند.
پزشک زنان همچنین ممکن است شما را به یک متخصص آنکولوژی (خون شناسی) که در زمینه آنمی و دیگر بیماری های خونی تخصص دارد ارجاع دهد و این متخصص شما را در دوران بارداری تحت پیگیری قرار داده و به پزشک زنان برای کنترل آنمی کمک خواهد کرد.
پیشگیری از آنمی
به منظور جلوگیری از آنمی در دوران بارداری، اطمینان حاصل کنید که میزان کافی آهن دریافت می نمایید. رژیم غذایی متعادل داشته باشید و مواد غذایی غنی از آهن را در آن بگنجانید. روزانه حداقل سه بار از مواد غذایی سرشار از آهن، نظیر موارد زیر استفاده کنید:
- گوشت گاو، مرغ و ماهی
- سبزیجات با برگ پهن و رنگ سبز تیره (نظیر اسفناج، بروکلی و کلم)
- غلات غنی شده با آهن
- لوبیا، عدس و توفو (از شیر سویا تهیه می شود)
- مغزها و دانه ها
- تخم مرغ
مواد غذایی سرشار از ویتامین C به به بدن برای جذب بیشتر آهن کمک می کنند. از جمله:
- مرکبات و آب آنها
- توت فرنگی
- کیوی
- گوجه فرنگی
- فلفل دلمه ای
سعی کنید مواد غذایی سرشار از آهن را همزمان مصرف نمایید. به عنوان مثال، می توانید برای صبحانه یک لیوان آب پرتقال همراه با غلات صبحانه مصرف کنید. همچنین سعی کنید مواد غذایی سرشار از فولات نیز مصرف کنید تا از کمبود آن جلوگیری شود. از جمله این مواد غذایی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- سبزیجات با برگ پهن
- مرکبات و آب آنها
- لوبیای خشک
- نان و غلات غنی شده با اسید فولیک
از دستورات پزشک خود در خصوص دریافت کافی ویتامین و آهن در دوران بارداری پیروی نمایید. افراد گیاه‌خوار باید با پزشک خود در خصوص نیاز به دریافت مکمل های ویتامین B۱۲ در هنگام بارداری یا شیردهی مشورت نمایند.
برای کسب اطلاعاتی در مورد آنمی در بارداری بهتر است به پزشک متخصص زنان و زایمان و متخصص خون و آنکولوژی مراجعه کنید. امکان رزو اینترنتی نوبت پزشک از طریق سایت درمانکده به سادگی امکانپذیر است. دسترسی به شماره تماس و آدرس مطب نیز از طریق درمانکده میسر شده است.
