آزمایش هپاتیت ب به منظور تشخیص این هپاتیت، ناقل بودن بیمار و بررسی وضعیت کبد انجام می‌شود. انجام انواع تست‌های تشخیصی هپاتیت ب در آزمایش به پزشک کمک می‌کند تا وضعیت بیمار را بررسی کند و از وجود بیماری مطمئن شود. هپاتیت B در اثر ورود یک ویروس در کبد ایجاد می‌شود. زمانی که مواد تولیدشده توسط ویروس وارد جریان خون شود، آنتی‌ژن سطحی این ویروس که HBsAg نام دارد؛ در خون به وجود می‌آید و این نشان می‌دهد که شخص ناقل هپاتیت ب است. این بیماری می‌تواند حدود 6 ماه پس از ابتلا به ویروس در بدن بروز کند ولی تشخیص بیماری در این دوره نهفته نیز با آزمایش ممکن است. اما آزمایش هپاتیت ب چگونه است؟ آیا می‌دانید بهترین زمان برای انجام آزمایش هپاتیت ب چه موقعی است؟ در این مقاله از مجله درمانکده می‌توانید با نکاتی مهم در مورد آزمایش هپاتیت ب آشنا شوید با درمانکده همراه باشید.
فهرست محتوا:
چرا از آزمایش هپاتیت b استفاده می‌شود؟
آزمایش هپاتیت ب به منظور تشخیص عفونت ناقلان ویروس، پایش وضعیت عفونت در افراد مبتلا به نوع مزمن و همچنین بررسی وضعیت درمان بیماری انجام می‌شود. در ادامه به شما می‌گوییم که آزمایش هپاتیت ب برای چیست و چرا انجام می‌شود.
بیشتر بدانید: علائم هپاتیت C چیست؟
بیشتر بدانید: آزمایش هپاتیت D چیست؟
- بررسی انتقال ویروس در مواقع قرار گرفتن در معرض ویروس
- مبتلا بودن به بیماری‌های مزمن کبدی
- اطلاع از ناقل بودن بیماری
- تعیین سطح آنتی‌ژن و آنتی‌بادی هپاتیت B
- تشخیص و تعیین کمیت DNA ویروس در سرم بیماران
- مانیتور پیشرفت بیماری در بیماران مبتلا به هپاتیت ب مزمن
- بررسی پاسخ به درمان در بیماران مبتلا به هپاتیت ب
بیشتر بدانید: MCH در آزمایش خون چیست؟ علت پایین و بالا بودن MCH
- غربالگری خون برای انتقال خون
- بررسی وضعیت نوزاد پس از به دنیا آمد از مادر بیمار
آزمایش خون هپاتیت B
آزمایش خون رایج‌ترین نوع آزمایش هپاتیت bاست که به منظور تشخیص این بیماری و بررسی وضعیت بیمار انجام می‌شود. برای انجام آزمایش خون هپاتیت B تنها یک نمونه خون لازم است. معمولا برای تشخیص هپاتیت ب به وسیله آزمایش خون از 3 تست مختلف استفاده می‌شود. برای تشخیص عفونت فعلی یا قبلی هپاتیت ب تست‌هایی برای بررسی آنتی‌بادی‌های تولیدشده، آنتی‌ژن‌های ویروسی و همچنین بررسی ژن‌های ویروسی انجام می‌شوند. در ادامه می‌توانید با انواع آزمایش خون برای تشخیص هپاتیت b آشنا شوید.
بیشتر بدانید: هپاتیت چیست؟
HBsAg (آنتی‌ژن سطحی هپاتیت B)
این آزمایش آنتی‌ژن سطحی هپاتیت B را اندازه‌گیری می‌کند. HBsAg اولین نشانه ابتلا به هپاتیت ب است که معمولا قبل از ظاهر شدن علائم افزایش پیدا می‌کند. این آزمایش بین 4 تا 12 هفته بعد از ورود ویروس به بدن مثبت می‌شود و 18 تا 20 هفته بعد نیز مثبت می‌ماند. سپس آزمایش منفی خواهد شد، مگر در 15 درصد موارد که ممکن است فرد ناقل مزمن باشد
زمانی که میزان HBsAg بیشتر از حد طبیعی باشد، نشان می‌دهد که فرد ناقل این بیماری است. منفی بودن نتیجه نیز نشان می‌دهد فرد تابه‌حال در معرض این ویروس قرار نگرفته است یا از این بیماری به‌طور کامل بهبود پیدا کرده است. نتیجه مثبت این آزمایش نشانه فعال بودن ویروس در بدن است، اما به طور دقیق نشان نمی‌دهد که آیا بیمار ناقل است یا خیر. معمولا زمانی که آزمایش مثبت است، تست‌های دیگری برای تشخیص حاد یا مزمن بودن هپاتیت ب نیز مورد نیاز است.
بیشتر بدانید: آزمایش هپاتیت A چگونه انجام می شود؟
anti-HBs یا HBsAb (آنتی‌بادی سطحی هپاتیت B)
این آزمایش به منظور سنجش آنتی‌بادی‌های سطحی هپاتیت ب انجام می‌شود. آنتی‌بادی‌ها معمولا از 2 تا 16 هفته پس از ناپدید شدن آنتی‌ژن سطحی ظاهر می‌شوند. وجود آنتی‌بادی معمولا نشانه مصونیت فرد نسبت به بیماری است. درواقع این آزمایش نشان می‌دهد که آیا واکسن برای فرد موردنظر مورد نیاز است یا نه. وجود آنتی‌بادی مثبت در خون نشان‌دهنده دریافت واکسن هپاتیت ب و یا بهبود موفقیت‌آمیز عفونت در گذشته است.
فردی که نتیجه این آزمایش او مثبت باشد، در برابر ویروس هپاتیت ب ایمن است و به آن آلوده نمی‌شود. به این معنا که شما آلوده نیستید و بیماری را به دیگران نیز منتقل نمی‌کنید.
HBcAg ( آنتی‌ژن هسته هپاتیت B)
این آزمایش به منظور سنجش آنتی‌ژن اصلی ویروس هپاتیت ب در سلول‌های کبد استفاده می‌شود.
anti-HBc یا HBcAb (آنتی‌بادی هسته هپاتیت B)
این آزمایش برای اندازه‌گیری آنتی‌بادی‌های آنتی‌ژن اصلی هپاتیت ب استفاده می‌شود. این آنتی‌بادی از 1 تا 4 هفته پس از ابتلا به ویروس هپاتیت ب ظاهر می‌شود. اگر فرد به هپاتیت ب مزمن مبتلا باشد، مقدار آنتی‌بادی آنتی‌ژن هپاتیت در بدن افزایش پیدا می‌کند و معمولا تا آخر عمر نیز در بدن بیمار باقی می‌ماند. این آزمایش در دوره ناپدید شدن آنتی‌ژن سطحی تا ظاهر شدن آنتی‌بادی سطحی افزایش پیدا می‌کند و مطمئن‌ترین تست برای تعیین عفونت هپاتیت ب است.
بیشتر بدانید: هپاتیت الکلی چیست؟
HBeAg (آنتی‌ژن هپاتیت B)
یکی دیگر از انواع آزمایش هپاتیت ب که برای اندازه‌گیری آنتی‌ژن e ویروس هپاتیت ب استفاده می‌شود. این آنتی‌ژن معمولا از 4 تا 12 هفته پس از عفونت ظاهر می‌شود و تنها 3 تا 6 هفته در بدن وجود دارد. برخلاف آنتی‌ژن سطحی، وجود آنتی‌ژن e در خون نشان می‌دهد که فرد آلوده به ویروس است. معمولا از این تست برای سنجش میزان عفونت در خون استفاده می‌شود.
مثبت بودن تست آنتی‌ژن e هپاتیت b نشان می‌دهد که فرد ناقل هپاتیت است و آن را به دیگران منتقل می‌کند. اگر این آنتی‌ژن بیشتر از 3 ماه در خون باقی بماند، فرد ممکن است به بیماری مزمن کبدی مبتلا شود. از این تست برای بررسی وضعیت اثربخش بودن درمان نیز استفاده می‌شود.
HBeAb (آنتی‌بادی هپاتیت B)
این آزمایش برای بررسی آنتی‌بادی‌های آنتی‌ژن e ویروس هپاتیت ب استفاده می‌شود. این آنتی‌بادی از تا 16 هفته بعد از بروز عفونت در بدن ایجاد می‌شود و معمولا نشان می دهد که عفونت حاد در بدن پایان یافته است. مثبت بودن این آزمایش در کنار مثبت بودن آزمایش آنتی‌ژن سطحی هپاتیت ب (HBsAg) نشان می‌دهد که فرد ناقل بیماری است.
بیشتر بدانید: هپاتیت A چیست؟
آزمایش‌های تکمیلی برای تشخیص هپاتیت ب
در کنار آزمایش خون معمولا از آزمایش سونوگرافی کبد نیز به منظور بررسی میزان آسیب به کبد استفاده می‌شود. از بیوپسی کبد در برخی افراد لازم است استفاده شود. در این تست نمونه کوچکی از بافت کبد برداشته می‌شود و برای بیوپسی آسیب‌های کبدی مورد آزمایش قرار می‌گیرد. در طول این آزمایش پزشک یک سوزن نازک را از طریق پوست وارد کبد می‌کند و نمونه کوچکی از بافت کبد را برای تجزیه و تحلیل آزمایشگاهی برمی‌دارد. تفسیر آزمایش هپاتیت ب می‌تواند به تشخیص این بیماری و بررسی پیشرفت بیماری کمک زیادی کند.
بهترین زمان برای انجام آزمایش هپاتیت ب
بروز علائم هپاتیت ب ممکن است از 60 تا 150 روز طول بکشد. آزمایش می‌تواند پس از 1 تا 9 هفته پس از قرار گرفتن در معرض ویروس انجام شود. بر اساس گزارش‌های مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC) میانگین زمانی که طول می‌کشد علائم هپاتیت b ظاهر شود، 90 روز است و آزمایش‌ها می‌توانند ویروس را پس از حدود 4 هفته بعد مشخص کنند. اگر در معرض خطر احتمالی قرارگرفته‌اید، بهتر است ابتدا 3 ماه پس از قرار گرفتن در معرض ویروس و سپس 6 ماه بعد نیز دوباره آزمایش را تکرار کنید.
بیشتر بدانید: عوارض هپاتیت ب چیست؟
بیشتر بدانید: هپاتیت خود ایمنی چیست؟
آزمایش هپاتیت ب چگونه است؟
نحوه آزمایش هپاتیت ب بسیار ساده است و بررسی‌ها با استفاده از تجزیه تحلیل خون انجام می‌شود. معمولا برای تشخیص بیماری و بررسی وضعیت بیمار به حدود 1/5 میلی‌لیتر خون نیاز است که خون گیری معمولا از طریق رگ بازو انجام می‌شود. سپس خون بیمار در آزمایش مورد بررسی دقیق قرار می گیرد.
در صورت لزوم می توانید با دکتر گوارش آنلاین مشورت کنید و هم می توانید به صورت حضوری به متخصص گوارش مراجعه کنید.
سخن پایانی
آزمایش هپاتیت b معمولا به صورت آزمایش خون انجام می‌شود. پس از مثبت بودن نتیجه آزمایش هپاتیت لازم است از سونوگرافی کبد و بیوپسی کبد نیز برای بررسی دقیق‌تر شرایط کبد و مقدار آسیبی که به کبد وارد شده است، استفاده شود. اگر در معرض هپاتیت قرارگرفته‌اید و یا علائم مشکوک به این بیماری را تجربه می‌کنید، می‌توانید همین حالا با یکی از متخصصین داخلی و گوارش مشورت کنید و سپس هر چه سریع‌تر پروسه درمان و آزمایش‌های مربوط به تشخیص هپاتیت را انجام دهید.
بیشتر بدانید: هپاتیت D چیست؟
سوالات متداول
بیماری هپاتیت ب در افراد جوان‌تر و همچنین 90 درصد از نوزادانی که به این بیماری مبتلا می‌شوند، از حالت حاد به مزمن تبدیل می‌شود. آمارها نشان می‌دهد که حدود 20 تا 25 درصد از کودکان 1 تا 5 سال و 6 تا 10 درصد از کودکان بالای 5 سال به هپاتیت مزمن مبتلا می‌شوند.
برای آزمایش هپاتیت B نیازی به ناشتا بودن نیست.
آزمایش هپاتیت b در بارداری به منظور تشخیص قابل‌انتقال بودن هپاتیت به نوزاد و بررسی وضعیت بیماری یا اثربخش بودن واکسن در مادر استفاده می‌شود.
منابع: medicalnewstoday، hepatitisfoundation، hepb
