درد پشت زانو می‌تواند به دلیل بیماری‌های زمینه‌ایی مانند آرتریت، کیست بیکر، آسیب‌های مفصل زانو و حتی کم آبی باشد. برخی ورزش‌ها و تمرینات مانند دویدن‌های شدید و طولانی مدت هم می‌توانند باعث بروز آن شوند؛ اصطلاحا به آن زانوی دوندگان میگویند. این مقاله از مجله درمانکده به شایع‌ترین دلایلی پرداخته است که می‌توانند باعث این عارضه شوند.
شایع‌ترین دلایل درد پشت زانو
علت درد پشت زانو بعد از ورزش
درد پشت زانو پس از ورزش معمولا به دلیل سندروم درد کشککی-رانی (PFPS) است. این درد بین کاسه زانو (کشکک) و استخوان ران (فمور) حس می‌شود. فشار آوردن بیش از حد به زانو اصلی‌ترین دلیل بروز این عارضه است. دوندگان، کوهنوردان و دوچرخه‌سوارن بیش از دیگران در معرض ابتلا به این آسیب قرار دارند. از نشانه‌های رایج و مهم این سندرم می‌توان به دردهای ناگهانی در ناحیه پشت زانو اشاره کرد.
بیشتر بخوانید : تاندون زانو و اجزای مختلف آن
فعالیت‌هایی مانند بالا رفتن از پله‌ها، نشستن‌های طولانی مدت و حرکات ورزشی مانند اسکوات (اسکات) باعث تشدید آن خواهند شد. فاکتورهای زیر نیز می‌توانند ریسک بروز این بیماری از افزایش دهند:
- پا پرانتزی
- چرخش استخوان ران (فمور) به سمت داخل
- چرخش مچ پا از ناحیه مفصل ساب تالار (subtalar)
- شل شدن مفصل در کشکک زانو
- چرخش استخوان درشت نی (تورشن تیبیا، Tibial torsion)
- ضعف عضلانی
علت درد پشت زانو هنگام برخاستن
پوسچر نامناسب
منظور از پوسچر وضعیت قرار‌گیری بدن است. قرار گرفتن در یک حالت خاص برای مدت زمان طولانی می‌تواند به قسمت‌های مختلف زانو مانند تاندون و رباط‌ها فشار وارد کند. مثلا اگر برای مدتی روی یک صندلی نامناسب نشسته باشید و بخواهید بلند شوید، درد زانو را حس خواهید کرد.
علت در ساختار و ارگونومی صندلی است. احتمالا ارتفاع و نشیمنگاه صندلی با خصوصیات فیزیکی شما تناسب ندارد. ارتفاع صندلی را به گونه‌ایی باید تنظیم کنید که کف پاها بطور کامل روی زمین قرار بگیرند و زانو زاویه ۹۰ درجه داشته باشد.
بیشتر بخوانید : رباط پاتلا‌فمورال و آسیب‌هایی که در کمین آن نشسته‌اند
گرفتگی پا
فاکتورهایی مانند کم آبی، استفاده بیش از حد از مفصل و مشکلات عصبی می‌توانند باعث گرفتگی پشت زانو شوند. این حالت معمولا به طور ناگهانی رخ می‌دهد و بیش از چند دقیقه طول نمی‌کشد.
آرتروز زانو
آرتروز زانو بیماری است که همه با آن آشنا هستیم و می‌دانیم که باعث ساییدگی مفاصل و درد می‌شود. اما هر درد زانویی را می‌توان به آن نسبت داد؟ درد و علائم این بیماری حالتی پیشرونده دارند و در طولانی مدت فرد را درگیر می‌گیرند. همچنین انجام برخی فعالیت‌ها مانند بالا و پایین رفتن از پله‌ها، دویدن، انجام برخی تمرینات ورزشی و نشستن و برخاستن شدت درد را افزایش می‌دهند.
البته شدت علائم با توجه به میزان ساییدگی استخوان‌ها می‌تواند خفیف یا شدید باشد. برای تشخیص این بیماری پزشک ارتوپد از آزمایشات تصویربرداری استفاده می‌کند. متاسفانه برای آرتروز درمان قطعی وجود ندارد. راهکارهای درمانی صرفا با هدف کاهش علائم و کنترل بیماری توصیه می‌شوند.
بیشتر بخوانید : بیماری ازگود اشلاتر چیست؟ + علائم بیماری ازگود اشلاتر در بزرگسالی
آسیب‌های رباط و تاندون‌های زانو
پرش و جهش‌های ناگهانی، فعالیت‌های سنگین فیزیکی روزمره، دویدن و ایستادن‌های طولانی مدت باعث فشار بر قسمت‌های مختلف زانو مانند رباط و تاندون‌ها می‌شوند. آنها بافت‌های فیبری هستند که استخوان‌های مفصل زانو را به یکدیگر متصل می‌کنند. تاندینوپاتی (Tendinopathy) یکی از این آسیب‌ها است. در این حالت تاندون کشکک زانو دچار التهاب می‌شود. این التهاب می‌تواند به دلیل تکرار یک حرکت مداوم یا بیماری‌های زمینه‌ایی ایجاد شود. کاهش انعطاف‌پذیری و زانو درد هنگام نشستن و بلند شدن از علائم رایج آن است.
زانوی دوندگان، پارگی مینیسک زانو، آسیب‌دیدگی رباط صلیبی قدامی و خلفی از دیگر عواملی هستند که می‌توانند باعث درد در پشت زانو شوند.
بیشتر بخوانید : پروتز زانو و ناگفته‌هایی از آن
لخته شدن خون
برای اینکه رابطه بین لخته شدن خون (ترومبوز،Thrombosis) و درد زانو را درک کنیم، باید کمی راجع به آناتومی زانو بدانیم. مسیر یکی از عروق خونی به نام ورید پوپلیتئال (Popliteal vein) از پشت زانو و ران است. این ورید خون را از پاها به سمت قلب هدایت می‌کند. ممکن است آن را با نام ورید عمقی نیز بشنوید. فاکتورهایی مانند آهسته شدن جریان خون می‌تواند باعث لخته شدن خون شود، به همین دلیل است که پزشکان میگویند برای طولانی مدت ننشینید و حتما زمانی را به بلند شدن و راه رفتن اختصاص دهید.
بالا رفتن سطح استروژن (به دلیل مصرف قرص‌های ضد بارداری در زنان)، آسیب احتمالی به شریان‌ها و شکستگی استخوان از دیگر عواملی هستند که می‌توانند باعث لخته شدن خون در مفصل زانو شوند. از علائم رایج این عارضه درد و تورم پشت زانو، تغییر رنگ پوست و گرمی و قرمزی در ناحیه مفصل زانو است. پزشک با توجه به وضعیت بیمار برای درمان داروهای ضد انعقاد یا جراحی را تجویز می‌کند.
بیشتر بخوانید : مقایسه جراحی باز و بسته زانو؛کدامیک برای من بهتر است؟
کیست بیکر
این بیماری به دلیل افزایش بیش از حد مایع مفصلی بروز می‌کند که می‌تواند مربوط به آسیب اجزای مختلف زانو مانند تاندون و رباط‌ها باشد. از شایع‌ترین علائم آن می‌توان به توده و درد در پشت زانو اشاره کرد. دارو درمانی و جراحی از شیوه‌های رایج درمان کیست بیکر است.
بیشتر بخوانید : روماتیسم زانو و ۱۰ علامتی که بروز چنین عارضه‌ای را هشدار می‌دهد
درد پشت زانو چگونه درمان می‌شود؟
پزشک متخصص ارتوپد با توجه به علت زمینه‌ایی شیوه درمانی مناسب را به شما پیشنهاد می‌کند. شیوه‌های درمانی می‌تواند شامل تغییر سبک زندگی، دارو، فیزیوتراپی یا جراحی باشد. همچین استفاده از مکمل‌هایی مانند گلوکزآمین کندرویتین نیز می‌توانند در درمان آسیب و درد زانو موثر باشند. شما میتوانید برای دریافت اطلاعات بیشتر میتوانید به مشاور آنلاین دکتر متخصص ارتوپد مراجعه کنید. همچنین شما میتوانید با نوبت دهی آنلاین دکتر از پزشک مورد نظر خود نوبت دریافت کنید.
درمان خانگی درد پشت زانو
یکی از بهترین شیوه‌های درمان خانگی درد در قسمت پشت زانو RICE است:
- استراحت (Rest). تا جایی که میتوانید فشار اضافی به پاهای خود وارد نکنید. مثلا برای راه رفتن از عصا استفاده کنید.
- کمپرس سرد (Ice). کمپرس سرد به کاهش درد کمک می‌کند. کمپرس یخ را مستقیم و برای مدت زمان طولانی در ناحیه مفصل قرار ندهید. پس از ۱۵ تا ۲۰ دقیقه کمپرس را بردارید و اجازه دهید تا مفصل دوباره گرم شود؛ سپس از آن دوباره استفاده کنید. سرما جریان خون و درد را کاهش می‌دهد.
- فشرده سازی (Compress). با استفاده از زانوبند که از رایج‌ترین آنها زانوبندهای کشی است، مفصل زانو را ثابت نگه دارید. دقت کنید زانو بند نباید خیلی سفت بسته شود. این کار جریان خون را مختل می‌کند.
- بالا نگه داشتن پاها (Elevate). هنگام دراز کشیدن و خوابیدن چند بالش زیر پای خود قرار دهید تا پاها کمی بالاتر از سطح قلب قرار گیرند.
بیشتر بدانید: سیاتیک چیست؟
در کنار از این تکنیک میتوانید از داروهای مسکن نیز برای کاهش درد استفاده کنید. اگر احساس می‌کنید همچنان با درد و ناراحتی مواجه هستید، به پزشک مراجعه کنید تا با پی بردن به علت اصلی درد در پشت زانو، اقدامات درمانی موثر انجام شود.
آیا ورزش برای درد پشت زانو خوب است؟
ورزش می‌تواند به درمان و کاهش زانو درد کمک کند. نکته مهم این است که با توجه به شرایط خود از تمرینات مناسب با شدت مناسب استفاده کنید. همچنین نظم فاکتور بسیار مهمی در نتیجه گرفتن از حرکات ورزشی برای درمان زانو درد است. این تمرینات با هدف تقویت عضلات، کاهش درد و جلوگیری از عود مجدد بیماری طراحی و تجویز می‌شوند.
بیشتر بخوانید : معرفی انواع زانوبند؛ کدام زانوبند مناسب من است؟
سخن آخر
گاهی اوقات درد پشت زانو با تغییر سبک زندگی و مراقبت‌های خانگی درمان می‌شود. گاهی اوقات نیز با وجود مراقبت، همچنان درد و التهاب وجود دارد؛ در این حالت حتما با پزشک متخصص ارتوپدی مشورت کنید تا اگر مشکل جدی وجود دارد، راه درمانی مناسب و موثر به شما پیشنهاد شود.
سوالات رایج
درد پشت زانو مشکل رایجی است که می‌تواند به دلیل آسیب‌های فیزیکی مانند پارگی رباط یا بیماری‌های زمینه‌ایی مانند آرتریت و نقرس ایجاد شود.
درد پشت زانو در هر سنی می‌تواند رخ دهد. مثلا نوجوانان به دلیل بیماری ازگوداشلاتر این درد را تجربه می‌کنند.
فاکتورهای زیر می‌توانند در بروز زانو درد هنگام نشستن دخالت داشته باشند:
پوسچر نامناسب
لخته شدن خون
آسیب بافت و اندام‌های مفصل زانو
بیماری‌های زمینه‌ایی مفصل زانو مثل آرتریت
فاکتورهای زیر می‌توانند باعث درد زیر زانو تا مچ پا باشند:
آرتروز زانو
تنگی کانال نخاع
سیاتیک
بلند کردن اجسام سنگین (سندروم کمپارتمان)
گرفتگی عضلات
لخته شدن خون
انجام فعالیت‌هایی که باعث فشار بیش از حد به مفصل و مچ پا می‌شوند.
منبع: | webmd | Health Line | Medical News Today
