وقتی از جراحی دندان صحبت می‌کنیم منظورمان هر گونه جراحی و عملی است که بر روی دندان‌ها، لثه‌ها و یا حتی فک انجام می‌شود. این کار اغلب با دو هدف انجام می‌شود، یکی هدف درمانی و دیگری هم با هدف زیبایی. سوالی که برای بسیاری از افراد پیش می‌آید این است که جراحی دندان چه مواقعی لازم است؟ ما در این مطلب از مجله پزشکی درمانکده قصد داریم به طور مفصل در مورد این موضوع صحبت کنیم. به علاوه اینکه ببینیم مراقبت بعد از جراحی دندان چگونه است؟ و آیا خطرات جراحی دندان جدی هستند؟ همراه ما باشید.
فهرست محتوا
جراحی دندان چیست؟
عمل جراحی دندان (Oral Surgery) هر گونه جراحی بر روی دندان‌ها، لثه‌ها و دیگر ساختارهای داخل دهان بوده که با هدف زیبایی و درمانی انجام می‌شود. این شامل کشیدن دندان، ایمپلنت، پیوند لثه، جراحی فک و… می‌شود. دقت کنید که جراحی دندان یک اصطلاح بسیار جامع بوده و طیف وسیعی از فعالیت‌های مربوط به دندان و دهان را شامل می‌شود. پس وقتی از جراحی صحبت می‌کنیم منظورمان فقط جراحی ریشه دندان عقل یا جراحی ریشه دندان عفونی نیست! در بین این روش‌ها جراحی دندان جلو کار حساس‌تر و ظریف‌تری است، به این خاطر که علاوه بر یک روش درمانی یک کار زیبایی به حساب می‌آید.
بیشتر بخوانید: درمان دندان درد فوری
انواع مختلف روش جراحی کدام‌اند؟
جراحی برای کشیدن دندان
جراحی کشیدن دندان به عنوان متداول‌ترین روش جراحی شناخته می‌شود. تا جایی که وقتی صحبت از جراحی می‌شود همه فکرشان به سمت عمل کشیدن دندان می‌رود. کشیدن دندان زمانی انجام می‌شود که بیمار پوسیدگی شدید، بیماری‌های لثه، ترومای دندان یا مشکلات مربوط به دندان عقل داشته باشد. دندان عقل می‌تواند به صورت افقی، نهفته در بافت نرم، نهفته در استخوان فک، نهفته دیستال و نهفته مزیال باشد.
اگر خوش‌شانس باشید، دندان‌های عقل‌تان به صورت طبیعی و بدون هیچ گونه انحراف و نهفتگی رشد خواهند کرد. در غیر این صورت ممکن است درگیر دندان عقل نهفته، نیمه نهفته و… شوید. شرایطی که شما را به سمت جراحی دندان عقل سوق می‌دهند. متاسفانه فرایند رویش دندان عقل دردسر زیادی به همراه دارد، به همین خاطر در صورتی که به فک و دندان‌های دیگر آسیب بزند پزشک توصیه می‌کند که زودتر آن را بکشید. دقت کنید که گاهی‌اوقات فرآیند و عمل کشیدن دندان با هدف آماده‌سازی فک به منظور استفاده از پروتزهای دندانی و مصنوعی انجام می‌شود.
جراحی پیوند استخوان فک
همان‌طور که از نام این جراحی مشخص است، از این روش برای پیوند استخوان از دست‌رفته فک کمک گرفته می‌شود. توجه داشته باشید که وقتی دندان‌های طبیعی را از دست نداده باشید، ریشه‌ها اعصاب فک را تحریک کرده و همین موضوع باعث می‌شود که سیگنال‌هایی به مغز ارسال شوند. این سیگنال‌ها مواد مغذی را به سمت فک ارسال کرده و آن‌ها را سالم و قوی حفظ می‌کنند. در غیر این صورت زمانی که مدت زمان طولانی دندان طبیعی خود را از دست داده باشید امکان اینکه پوسیدگی فک در آن ناحیه مشاهده شود بسیار زیاد خواهد بود. به این دلیل که دیگر ریشه‌ای برای تحریک اعصاب فک وجود ندارد. جراحی فک اغلب به منظور آماده‌سازی شرایط برای پیوند و کاشت ایمپلنت‌های دندانی انجام می‌شود.
جراحی دندان برای ایمپلنت
اگر به دنبال قابل اطمینان‌ترین و ماندگارترین روش به منظور جایگزینی دندان‌های از دست رفته هستید باید به سراغ ایمپلنت دندانی بروید. این ایمپلنت‌ها که اغلب از تیتانیوم و زیرکونیوم پزشکی ساخته شده‌اند به منظور جایگزینی ریشه و اعصاب از دست‌رفته مورد استفاده قرار می‌گیرند. زمانی که ایمپلنت‌ها بعد از مدتی سازگاری لازم را با فک به دست بیاورند می‌توان به کمک روکش، بریج دندانی یا دندان مصنوعی آن‌ها را ترمیم کرد.
بیشتر بخوانید: ایمپلنت دندان چیست؟
جراحی پریودنتال
منظور از جراحی Periodontal همان جراحی لثه است. این روش اکثر اوقات به عنوان روشی درمانی برای برطرف کردن عارضه پریودنتیت (periodontitis) مورد استفاده قرار می‌گیرد. پریودنتیت یک بیماری رایج مرتبط با لثه‌ها بوده که به دلیل عفونت، التهاب و آسیب‌دیدگی به لثه‌ها و ساختار نگهدارنده دندان ظاهر می‌شود. این جراحی به منظور جلوگیری از پیشرفت بیماری، عفونت لثه و جلوگیری از کشیدن دندان‌ها انجام می‌شود. در این روش جراح ابتدا در نزدیکی بافت‌های نگهدارنده دندان‌ها برش‌هایی ایجاد کرده و این بافت‌ها را از دندان دور می‌کند. سپس تمامی آلودگی و ضایعات جمع‌شده در نزدیکی دندان‌ها را تمیز کرده و در نهایت مجددا بافت لثه را به کمک بخیه در جای خود قرار می‌دهد.
بیشتر بخوانید: دلایل کشیدن دندان عقل
جراحی اصلاحی فک
جراحی اصلاحی فک یا همان ارتوگناتیک (orthognathic) به منظور برطرف کردن ناهنجاری‌های استخوانی فک یا ناهم راستایی آن انجام می‌شود. در نتیجه این عمل، عملکرد فک و دندان‌ها بهبود داده می‌شود و همچنین صورت بیمار به زیبایی و توازن می‌رسد. به یاد داشته باشید که از این روش جراحی به منظور کاهش درد و علائم ناشی از اختلال عملکرد TMJ (سندرم مفصل گیجگاهی فکی) هم استفاده می‌شود.
جراحی آپنه خواب
آپنه خواب زمانی اتفاق می‌افتد که بافت‌های پشت گلو به عقب رفته و راه تنفسی و هوایی شما را در طول خواب مسدود کنند. روش‌های متعددی برای درمان آپنه خواب وجود دارد که جراحی تنها زمانی که بیماری پیشرفته باشد مورد استفاده قرار می‌گیرد.
جراحی شکاف کام و لب
این جراحی علاوه بر یک عمل زیبایی به عنوان یک جراحی ترمیمی شناخته می‌شود و هدف آن برطرف کردن نقص ساختاری اندام مورد نظر است. برخی از افرادی که با شکاف لب به دنیا می‌آیند از بدو تولد دارای یک روزنه در لب بالایی خود هستند و برخی دیگر سوراخی در سقف دهان خود دارند. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که ساختار و بافت صورت به طور کامل در رحم رشد نکرده باشند.
جراحی پری اپیکال دندان
پری اپیکال به عمل برداشتن و درمان کیست پری اپیکال دندانی اشاره دارد. این نوع کیست از خانواده ادنتوژنیک‌ها بوده و در دنیای پزشکی با نام‌های مختلفی از جمله کیست دندان، کیست ریشه و… شناخته می‌شود. این کیست به دلیل عفونت دندان ترمیم‌شده یا اغلب به دلیل پوسیدگی دندان ظاهر می‌شود. هدف از این جراحی برطرف کردن کیست است.
بیشتر بخوانید: ارتودنسی چیست؟
جراحی دندان برای روکش
نام دیگر جراحی برای روکش، جراحی افزایش طول تاج دندان است. در این عمل مقداری از لثه و استخوان به کمک جراحی دندان در لثه برداشته می‌شود که هدف از این کار ایجاد فضای کافی برای کار گذاشتن روکش دندانی است. در این جراحی از بی‌حسی موضعی استفاده می‌شود و دوران نقاهت کوتاهی هم دارد. البته که مراقبت‌های بعد از انجام روکش بسیار حیاتی هستند.
جراحی دندان برای ارتودنسی
تمامی بیمارانی که برای آن‌ها ارتودنسی تجویز می‌شود لزوما به جراحی دندان اضافه نیاز ندارند. دندانپزشک تنها زمانی به سراغ جراحی دندان می‌رود که طی معاینه اولیه فک و دهان بیمار فضای کافی برای کار گذاشتن ارتودنسی و همچنین گسترش و مرتب شدن دندان‌ها نداشته باشد. در این صورت دندان‌ها تحت فشار به یکدیگر قرار می‌گیرند. به همین خاطر کشیدن دندان برای ارتودنسی تجویز می‌شود.
جراحی دندان چه مواقعی لازم است؟
جراحی تنها در شرایط بخصوصی انجام می‌شود که این موضوع به شرایط بیمار و وضعیت دندان و دهان او بستگی دارد. اگر شرایط زیر را داشته باشید به احتمال خیلی زیاد دکتر شما به سراغ عمل جراحی دندان می‌رود:
- بیماری لثه
- آپنه خواب
- سرطان دهان
- جراحی دندان نهفته
- جراحی دندان شکسته
- دندان‌های از دست رفته
- پوسیدگی گسترده دندان‌ها
- اختلالات مفصل گیجگاهی فک
- از دست دادن بخشی از استخوان فک
- وجود توده‌ها یا برجستگی‌های غیر سرطانی در دهان
اقدامات قبل از جراحی
قبل از جراحی ابتدا پزشک به کمک معاینه فیزیکی وضعیت کلی لثه، فک و دندان‌ها را بررسی می‌کند. علاوه بر معاینه فیزیکی در صورتی که نیاز به عکس باشد از تصویربرداری اشعه ایکس هم به عنوان راهی دقیق‌تر برای شناسایی آسیب‌دیدگی‌ها و وضعیت عصب دندان‌ها کمک می‌گیرند. برای دریافت اطلاعات بیشتر میتوانید با دندانپزشک آنلاین مشورت کنید.
بیشتر بخوانید: انواع دندان درد
نحوه جراحی دندان
نحوه اجرای جراحی تماما به روش و نوع عمل جراحی بستگی دارد. گاهی‌اوقات جراحی دندان با بیهوشی کامل انجام می‌شود، گاهی‌اوقات هم به دلیل حساسیت و کم کردن عوارض بعدی جراحی دندان با لیزر انجام می‌شود. در نتیجه هیچوقت روش یکسانی برای نحوه اجرای جراحی وجود ندارد. دقت کنید که محل قرارگیری دندان هم در چگونگی عمل جراحی تاثیر دارد. علاوه بر تمامی این‌ها، شدت آسیب‌دیدگی به دندان هم در این امر بی‌تاثیر نیست. به عنوان مثال زمانی که دندان‌های اسیاب دچار پوسیدگی گسترده شده باشند یا ضربه شدید به آن‌ها وارد شده باشد جراحی دندان آسیاب بالا به منظور کشیدن آن‌ها یا ترمیم دندان‌ها گزینه بهتری است.
مراقبت‌های لازم بعد از جراحی دندان
مراقبت درست، عوارض بعد از جراحی را کم می‌کند. در ادامه به برخی از نکات مهم برای مراقبت درست و اصولی بعد از جراحی اشاره می‌کنیم:
- در ساعات اولیه از انجام فعالیت‌های بدنی پرفشار و با شدت خودداری کنید. پزشکان توصیه می‌کنند که تا ۲۴ ساعت فعالیت سنگین نداشته باشید.
- برای اینکه فشار کمتری به فک و دندان‌ها وارد شود در ساعات اولیه حتما غذاهای نرمی مانند سوپ مصرف کنید.
- برخلاف تصور عموم به هیچ عنوان برای نوشیدن از نی استفاده نکنید. این کار باعث شده که خونریزی شدید‌تری داشته باشید.
- به منظور ضدعفونی کردن دهان و دندان‌ها بعد از گذشت یک روز دهان را با مقداری آب و نمک شست و شو دهید یا از دهانشویه مناسب دندان‌هایتان استفاده کنید.
- بعد از جراحی در ساعات اولیه بهتر است که سرتان را بالاتر از بدن‌تان قرار دهید. این کار از التهاب و تورم دندانی جلوگیری کرده و گردش خون را در محل آسیب‌دیده کمتر می‌کند.
بیشتر بخوانید: انواع رویش دندان عقل را بشناسید!
آیا جراحی دندان در بارداری خطرناک است؟
بسیاری از زنان نگران انجام جراحی دندان در دوران بارداری خود هستند. همان‌طور که می‌دانید دوران بارداری دوران حساسی برای مادر و جنین بوده، از همین جهت داروهای بیهوشی و بی‌حسی می‌توانند تاثیر ناخوشایندی بر روی سلامت هر دوی آن‌ها بگذارند. به همین خاطر پزشکان درمانکده توصیه می‌کنند که سه ماهه اول و سوم بارداری از داروی بیهوشی استفاده نکنید. به علاوه اینکه اگر وضعیت دندان‌ها اورژانسی نباشند پزشکان پیشنهاد می‌کنند که حتی بعد از بارداری اقدامات درمانی را دنبال کنید.
نکات پایانی
تکنیک‌های مدرن و بروز دندانپزشکی به جراح کمک کرده تا از بهترین روش به منظور درمان مشکلات بیمار استفاده کند. متدهایی که کمترین عوارض و خطرات را برای فرد به همراه داشته باشند. با این حال خطرات جراحی دور از انتظار نیستند. به عنوان مثال برخی از عوارض جراحی عبارت‌اند از:
- عفونت
- آسیب به دندان‌های مجاور
- تاثیر منفی داروی بی‌حسی و بیهوشی
- باقی ماندن بخش‌هایی از ریشه دندان
- به‌وجود آمدن مشکلات سینوسی
مدت زمان ریکاوری برای هر فرد متفاوت است. اما به طور کلی اغلب بیماران بعد از گذشت یک هفته به شرایط طبیعی و نرمال برمی‌گردند.
اکثرا بعد از گذشت یک تا سه روز میتوانید به سر کار، مدرسه یا به سراغ انجام فعالیت‌هایتان بروید. با این حال بهتر است که با پزشک خود در این زمینه مشورت کنید.
شیوه و مدت زمان جراحی به فاکتورهای متعددی بستگی دارد. به عنوان مثال نوع جراحی، تعداد دندان‌هایی که در حال درمان هستند و اینکه آیا از بی‌حسی استفاده شده است یا خیر.
منابع: my.clevelandclinic – cambriandental
