دندان‌های سالم و زیبا نقش مهمی در زیبایی ظاهر و افزایش اعتمادبه‌نفس ما دارند. ارتودنسی دندان یک درمان تخصصی دندانپزشکی است که به منظور تراز کردن و صاف کردن ظاهر دندان‌ها و رفع مشکلات مربوط به فک انجام میشود. هر چند امروزه ارتودنسی در سنین بالا نیز انجام میشود، اما به‌طورکلی اگر این روش درمان در سن هفت تا ۹ سالگی انجام شود، از بروز مشکلات بیشتر در بزرگسالی جلوگیری می‌کند و درمان موفقیت‌آمیزتر خواهد بود. این درمان به روش‌های مختلفی انجام میشود و به می‌تواند به منظم شدن دندان‌های کج و فاصله‌دار کمک کند. در این مقاله از مجله درمانکده می‌توانید با انواع ارتودنسی و مزیت‌ها و معایب این روش آشنا شوید.
فهرست محتوا:
ارتودنسی چیست؟
ارتودنسی دندان برای دندان‌های کج درست مثل یک معجزه عمل می‌کند. این درمان شاخه‌ای از دندانپزشکی است که بر تشخیص و درمان دندان‌های نامنظم و کج تمرکز دارد. اصطلاح “ارتودنسی” را می‌توان به دو کلمه یونانی “Orthos” به معنای صاف یا صحیح و “Dontics” به معنای دندان تقسیم کرد. بنابراین ارتودنسی عمل صاف کردن دندان‌های نامرتب را توصیف می‌کند.
فواید ارتودنسی
نحوه قرار گرفتن دندان‌های شما روی هم تاثیر بسزایی بر سلامت دهان و دندان شما دارد. با بهبود نحوه برخورد دندان‌های بالا و پایین، می‌توانید خطر ابتلا به بسیاری از مشکلات سلامت دهان از جمله پوسیدگی، بیماری لثه و سایش بیش از حد و فرسایش دندان‌ها را کاهش دهید. ارتودنسی در کنار زیباتر کردن ظاهر دندان‌ها می‌تواند به سلامت دندان و لثه‌های شما نیز کمک کند. فواید ارتودنسی عبارت‌اند از:
- بهبود عزت‌نفس
- بهبود عملکرد دندان‌ها از جمله جویدن بهتر و تلفظ و گفتار واضح‌تر
- کاهش خطر پوسیدگی دندان به دلیل جمع‌آوری ذرات غذا بین دندان‌ها
- کاهش خطر آسیب لثه و ضربه ناشی از اوربیت و مال اکلوژن
- دستیابی و حفظ لبخند زیبا و سالم
- رفع مشکلات مربوط به فک
بیشتر بدانید: جرم گیری دندان چیست؟
انواع ارتودنسی
ارتودنسی به روش‌های مختلفی انجام میشود. در ادامه می‌توانید با انواع ارتودنسی بیشتر آشنا شوید.
ارتودنسی ثابت
یکی از سخت‌ترین انواع ارتودنسی که البته بسیار رایج هم است، ارتودنسی ثابت است. در این روش فرد به مدت یک تا ۲ سال نمی‌تواند براکت‌ها را از روی دندان خارج کند. معمولا این روش نیاز به مراقبت و تمیز کردن مرتب دندان‌ها دارد و بی‌توجهی به این موضوع می‌تواند موجب آسیب دیدن به دندان‌ها شود. از رایج ترین انواع ارتودنسی ثابت می‌توان به ارتودنسی لینگوال، دیمون، فلزی و سرامیکی اشاره کرد.
در صورت لزوم می توانید با دکتر دندانپزشک آنلاین مشورت کنید و هم می توانید به صورت حضوری به متخصص دندان پزشک مراجعه کنید.
بیشتر بدانید: بریج دندان چیست؟
ارتودنسی شفاف
ارتودنسی شفاف جایگزین محبوبی برای بریس‌ها و ارتودنسی‌های دیگر است. در این روش به جای استفاده از براکت‌ها و سیم‌ها برای صاف کردن دندان‌هایتان، از یک ارتودنسی شفاف و سفارشی استفاده میشود. این نوع ارتودنسی ظاهر بهتری نسبت به دیگر انواع ارتودنسی دارند و به دندان‌ها چسبیده نمی‌شوند. فردی که از این نوع ارتودنسی استفاده می‌کند، می‌تواند آن را از دهان خود خارج کند و دوباره روی دندان قرار دهد. جنس این ارتودنسی از پلاستیک بی‌رنگ درسته شده است و زمانی که روی دندان قرار بگیرد، چندان قابل‌مشاهده نیست. معمولا لازم است هر دو هفته یک بار الاینر یا ارتودنسی شفاف خود را عوض کنید تا درمان شما کامل شود. برای اثربخشی این روش الاینر باید حدودا روزی ۲۲ ساعت در دهان قرار بگیرد و تنها در زمان غذا خوردن آن را خارج کنید.
بیشتر بخوانید: ارتودنسی دندان خرگوشی
ارتودنسی برای رفع مشکلات فک
ارتودنتیست‌ها برخی از درمان‌ها را در دوران کودکی توصیه می‌کنند. این به این دلیل است که استخوان‌های صورت کودک هنوز در حال رشد هستند و حرکت و دستکاری آن‌ها بسیار آسان‌تر است. اگر فرد به ناهنجاری‌های فک مبتلا است، درمان ارتودنسی می‌تواند روش مناسبی برای درمان باشد. این درمان هر چقدر در سنین پایین‌تر و در کودکی انجام شود، موثرتر خواهد بود.
ارتودنسی متحرک
در این روش ارتودنسی برخلاف روش ثابت امکان برداشتن و دوباره جاسازی کردن براکت‌های ارتودنسی وجود دارد. درواقع بیمار می‌تواند در زمان غذا خوردن ارتودنسی خود را بردارد و سپس بدون نیاز به کمک پزشک دوباره آن را روی دندان‌ها قرار دهد. معمولا از این روش ارتودنسی برای رفع مشکلات خفیف دندان استفاده میشود.
ارتودنسی از پشت دندان یا نامرئی
ارتودنسی از پشت دندان یا لینگوال روشی است که ارتودنسی از روبرو مشخص نیست و پشت دندان‌ها قرار می‌گیرد. این روش می‌تواند به درمان مشکلات شدید دندان و فاصله شدید بین دندان‌ها کمک کند. ارتودنسی از پشت دندان برای افرادی که دوست ندارند ارتودنسی آن‌ها مشخص باشد، روش بسیار مناسبی است. این روش معمولا هزینه بیشتری نسبت به ارتودنسی از جلو دارد و نصب و برداشتن آن نیز نسبت به دیگر انواع ارتودنسی سخت‌تر است.
بیشتر بدانید: ارتودنسی دندان فاصله دار چگونه است؟
ارتودنسی دندان با کش
یکی از روش‌های معمول ارتودنسی، ارتودنسی با کش است که برای هدایت حرکت فک و دندان‌ها در جهت مناسب استفاده میشود. معمولا از این روش برای عقب و جلو کشیدن فک یا منظم کردن دندان‌ها استفاده میشود. در اکثر مواقع کش‌های ارتودنسی از جنس لاتکس هستند و کسانی که به لاتکس حساسیت دارند، می‌توانند از نوع غیرلاتکسی آن استفاده کنند.
ارتودنسی دندان برای چه کسانی است؟
تقریباً همه می‌توانند از ارتودنسی سود ببرند. اما برخی از افراد بیش از دیگران به درمان نیاز دارند. بسیاری از افراد به دلیل بهبود ظاهر لبخند خود به دنبال درمان ارتودنسی هستند. اما علاوه بر مزایای زیبایی، ارتودنسی عملکرد جویدن را بهبود می‌بخشد و سلامت دهان و دندان را بهتر می‌کند. در ادامه می‌توانید با مواردی که لازم است از ارتودنسی استفاده شود، آشنا شوید.
- اوربایت (Overbite) یا زمانی که دندان‌های بالایی شما جلوتر از دندان‌های پایینی شما قرار می‌گیرد.
- آندربایت (Underbite) یا زمانی که دندان‌های پایین شما جلوتر از دندان‌های بالایی قرار دارند.
- زمانی که دندان‌ها به دلیل فضای کم فک روی هم قرار گرفته‌اند.
- دندان‌های نامنظم و کج
- دندان‌های چرخیده
- دندان‌های نهفته (که به‌طور جزئی یا کامل در استخوان فک شما گیر کرده‌اند)
بیشتر بدانید: کشیدن دندان عقل درد دارد؟
کدام روش ارتودنسی بهتر است؟
اگر فک و دندان‌ها به درستی رشد نکنند، ممکن است مال اکلوژن (Malocclusion) ایجاد شود. در این شرایط دندان‌ها کج و نامرتب می‌شوند و مجموعه دندان‌های پایین و بالایی ممکن است در یک راستا قرار نگیرند. مال اکلوژن یک بیماری نیست و بر سلامت جسمانی تأثیر نمی‌گذارد. با این حال، ممکن است شکل صورت و ظاهر دندان‌ها را تحت تاثیر قرار دهد و در نتیجه باعث خجالت، عدم اعتمادبه‌نفس و حتی افسردگی شود.
این که کدام روش ارتودنسی برای شما مناسب‌تر است، دقیقا به مشکل دندان و فکر شما بستگی دارد. به علاوه امروزه روش‌های مختلفی برای ارتودنسی وجود دارد که شما می‌توانید با توجه به نظر پزشک و میزان هزینه‌ای که برای این کار در نظر دارید، بهترین روش را انتخاب کنید. برای انتخاب بهترین روش ارتودنسی پزشک ابتدا وضعیت فک و دندان‌های شما را بررسی می‌کند و سپس بهترین گزینه‌ها را به شما پیشنهاد می‌دهد.
بیشتر بدانید: تحلیل لثه چه علائمی دارد؟
ارتودنسی دندان از چه سنی انجام میشود؟
برای انجام ارتودنسی دندان هیچ محدودیت سنی وجود ندارد. زمانی که دندان‌ها به درستی در کنار هم قرار نگیرند و یا کودک با مشکلات مربوط به فک و دندان روبرو باشد، پزشک از این روش برای درمان و جلوگیری از تشدید مشکل استفاده می‌کند. بهترین سن برای ارتودنسی دندان برای کودکان بین هفت تا ۹ سالگی است. در این زمان که فک و استخوان‌ها در حال رشد و شکل‌گیری هستند، راحت‌تر می‌توان با کمک ارتودنسی متحرک از بروز ناهنجاری‌های دندان جلوگیری کرد و مشکلات مربوط به دهان و دندان را در بزرگسالی کاهش داد.
ارتودنسی دندان درد دارد؟
ارتودنسی دندان به خصوص ارتودنسی ثابت یک روش نسبتا دردناک است که در چند روز اول کمی آزاردهنده است. به‌طورکلی میزان درد در هر نوع از انواع ارتودنسی متفاوت است و از طرفی افرادی که به ناهنجاری‌های شدید فک و دندان مبتلا هستند نیز ممکن است درد بیشتری را تجربه کنند.
اگر ارتودنسی نکنیم چه میشود؟
بهتر است بدانید که ارتودنسی یکی از بهترین روش‌های درمانی برای منظم کردن دندان‌ها است که اگر به موقع انجام شود، می‌تواند از بروز مشکلات مربوط به دندان و لثه جلوگیری کند. به‌طورکلی بی‌توجهی نسبت به نامنظم بودن دندان‌ها به خصوص در موارد شدید، می‌تواند منجر به بیماری‌های لثه، پوسیدگی دندان و حتی از دست دادن دندان‌ها شود. در بسیاری از افراد نامرتبی دندان‌ها موجب سایش شدید لبه‌های دندان، فشار روی استخوان فک و جابجایی مفصل فک میشود. برخی از این افراد دردهای مزمنی را در ناحیه سر و گردن خود تجربه می‌کنند.
بیشتر بخوانید:مراقبت‌های لازم بعد از جراحی دندان
اگر براکت ارتودنسی بشکند چه میشود؟
بهتر است بدانید که شکستن براکت‌های ارتودنسی می‌تواند روند درمان را کندتر کند. درواقع اگر براکت ارتودنسی بشکند، ممکن است درمان ۲ تا سه ماه عقب بیفتد و یا بی‌اثر شود. از طرف دیگر این اتفاق ممکن است موجب ایجاد زخم‌هایی در دهان و شود و غذا خوردن و تکلم فرد را دچار اشکال کند. بی‌توجهی نسبت به این موضوع می‌تواند خطر عفونت لثه را نیز افزایش دهد.
ارتودنسی دندان چند سال طول میکشد؟
معمولا مدت زمان استفاده از ارتودنسی دندان به ناهنجاری دندان و روش درمانی که فرد انتخاب می‌کند بستگی دارد. به‌طورکلی میانگین زمان استفاده از ارتودنسی یک سال و نیم است. اما بسیاری از بیماران در مدت زمان کوتاه‌تری بهبود را تجربه می‌کنند. در برخی موارد شدید نیز لازم است فرد بالای ۲ سال از ارتودنسی استفاده کند.
بیشتر بدانید: کامپوزیت دندان چیست؟
معایب ارتودنسی
اولین عیب ارتودنسی دندان طولانی بودن زمان آن است. برای اثربخش بودن این روش درمان باید صبور باشد. در برخی افراد، درمان ارتودنسی کمتر از یک سال طول میکشد. برای دیگران، ممکن است تا دو سال یا بیشتر طول بکشد. ازآنجایی‌که هر فردی نیازهای منحصربه‌فرد خود را دارد، زمان درمان برای همه متفاوت به نظر می‌رسد. مورد بعدی افزایش خطر پوسیدگی دندان است. درواقع اگر اطراف دستگاه‌های ارتودنسی خود را به‌طور کامل تمیز نکنید، در معرض خطر بیشتری برای ایجاد حفره قرار دارید.
یکی دیگر از عوارض رایج ارتودنسی نیز لکه‌های سفید روی دندان است که نشانه اولیه پوسیدگی دندان است. این مشکل زمانی اتفاق می‌افتد که فرد به خوبی از دندان‌های خود مراقبت نمی‌کند. تمیز کردن دندان‌ها و بریس ممکن است زمان‌بر باشد، اما برای جلوگیری از ایجاد علائم دائمی روی دندان‌ها هنگام برداشتن بریس لازم است. حتما توصیه‌های بهداشت دهان و دندان ارتودنتیست خود را رعایت کنید.
سخن نهایی
ارتودنسی دندان روشی است که می‌تواند به رفع مشکلات مربوط به فک و ناهنجاری‌های دندان کمک کند. در صورتی که دندان‌های شما نامنظم است و یا در دندان‌های شما به درستی روی هم قرار نمی‌گیرند، ممکن است ارتودنسی گزینه مناسبی برای شما باشد. بهتر است قبل از شروع ارتودنسی ابتدا با یک متخصص ارتودنسی مشورت کنید و سپس بهترین روش درمان را برای رفع مشکلات مربوط به دندان خود انتخاب کنید. همچنین برای اطلاع از قیمت ارتودنسی می‌توانید از یک متخصص ارتودنسی یا یک کلینیک دندانپزشکی مشاوره دریافت کنید. درمانکده دوستدار سلامتی شما.
سوالات متداول
یکی از بهترین روش‌ها برای از بین بردن فاصله بین دندان، استفاده از ارتودنسی است. اما از آنجایی که این روش هزینه زیادی دارد و نیاز به صبر و تحمل دارد، برخی افراد از روش‌های دیگری برای پر کردن فاصله بین دندان‌ها استفاده می‌کنند.
بهتر است بدانید که امکان برگشت موقعیت دندان‌ها به حالت قبل بعد از انجام ارتودنسی وجود دارد و این مشکل معمولا در دندان‌های جلویی فک پایین شایع‌تر است. اما این اتفاق تنها برای پنج درصد از بیماران رخ می‌دهد و ۹۵ درصد از افراد چنین مشکلی را تجربه نخواهند کرد. مهم‌ترین علت برگشت ارتودنسی مشکلات مربوط به فک، نکشیدن دندان پیش از ارتودنسی، باز شدن فضای زیاد در فک و عوامل ژنتیکی است.
در این روش ارتودنسی دندان از بریس ها یا کش‌های رنگی برای استحکام و شکل‌دهی به دندان‌ها استفاده میشود. استفاده از رنگ‌ها در این روش موجب میشود تا کودکان و نوجوانان احساس بهتری به ارتودنسی خود داشته باشند و از نگاه کردن به جلوه فانتزی ارتودنسی خود لذت ببرند.
منابع: news-medical، healthdirect، medicalnewstoday
