علت خارش بدن چیست؟ با این روش‌ها فوری درمان شوید!

اغلب افراد خارش پوست بدن را یک حس آزاردهنده می‌دانند. گاهی‌اوقات شدت خارش بدن آن‌قدر زیاد است که شما حسی شبیه به درد احساس می‌کنید. معمولا این عارضه به صورت موضعی در قسمتی از پوست ایجاد می‌شود اما ممکن است علت خارش بدن ناشی از عوامل مختلف مانند بیماری‌های داخلی و پوستی باشد که در این صورت فرد در کل بدن احساس خارش می‌کند. 

همچنین در برخی مواقع همراه با خارش، بثورات پوستی مثل کهیر یا راش‌ها ظاهر می‌شوند. در این حالت، تحمل خارش پوست بدن بسیار سخت است؛ تا حدی که فرد نمی‌تواند به راحتی در شب بخوابد. اگر شما هم از خارش پوست بدن خود کلافه شده‌اید و علت آن را نمی‌دانید، در این مقاله از مجله درمانکده همراه ما باشید تا بررسی کنیم خارش بدن از چیست و چگونه می‌توان آن را درمان کرد.

علت خارش بدن چیست؟

پوست از بدن در برابر عوامل خارجی مثل باکتری‌ها، ویروس‌ها و سایر عوامل آسیب‌زا محافظت می‌کند. در این مواقع بروز برخی واکنش‌های پوست بدن مانند قرمزی و خارش در برابر عامل ناشناخته طبیعی است. اما گاهی این واکنش‌ها مخصوصا احساس خارش به راحتی از بین نمی‌روند و آزاردهنده هستند. حتما شما هم در چنین وضعیتی از خود می‌پرسید خارش بدن نشانه چیست؟ رایج‌ترین علت خارش بدن شامل موارد زیر می‌شود:

خشکی پوست

خشکی پوست شایع‌ترین دلیل خارش بدن و صورت است. این عارضه معمولا بدون ایجاد هیچ‌گونه قرمزی، دانه یا علامت خاصی بروز پیدا می‌کند و فقط باعث احساس خارش در نواحی مختلف بدن می‌شود. معمولا افراد در هوای بسیار گرم یا بسیار سرد دچار خشکی پوست و خارش بدن می‌شوند. برای بهبود آن می‌توانید از کرم‌های مرطوب‌کننده استفاده کنید و مایعات فراوان بنوشید.

بیشتر بخوانید : چه غذاهایی باعث خارش پوست می‌شود؟ [معرفی 9 غذای آلرژی‌زا]

خارش پوست و بیماری کبد

بیماری‌های مرتبط با کبد یکی دیگر از عواملی هستند که می‌توان آن‌ها را علت خارش بدن دانست. اگر کبد نتواند سموم بدن را تصفیه کند، مواد زائد از بدن دفع نمی‌شوند و فرد دائما در بخش‌های مختلف پوست بدن احساس خارش دارد. هر چقدر میزان آسیب کبدی بیشتر باشد، فرد خارش پوست بدن را با شدت بیشتری تجربه می‌کند. این عارضه در افراد مبتلا به نارسایی کبد، در دوران پیش از قاعدگی و هنگام شب شدیدتر می‌شود.

بیماری‌های سیستم عصبی

برخی بیماری‌های سیستم عصبی مانند زونا (شینگل)، مولتیپل اسکلروزیس (MS)، سکته، تومور مغزی یا آسیب به عصب‌ها می‌توانند علت خارش پوست بدن باشند.

حساسیت غذایی

این حالت زمانی ایجاد می‌شود که سیستم ایمنی بدن به مواد موجود در غذاها یا مایعات مختلف واکنش نشان می‌دهد. معمولا علائم از خفیف تا شدید متغیر هستند و علاوه بر خارش شدید پوست بدن شامل موارد زیر می‌شوند: 

• عطسه
• خارش چشم‌ها
• تورم
• قرمزی
• کهیر
• کرامپ شکمی
• تهوع و استفراغ
• اختلال در تنفس 

مواد غذایی مانند شیر گاو، تخم مرغ، گردو، انواع آجیل، ماهی، صدف، مغزها، گندم و سویا در برخی افراد باعث بروز حساسیت غذایی می‌شوند.

لوپوس و خارش پوست

لوپوس یک بیماری خودایمنی است که با طیفی از علائم در دستگاه‌ها و ارگان‌های مختلف ایجاد می‌شود. مواردی همچون خارش بدن و درگیری‌های مخاطی در پوست که از لکه تا زخم متغیر هستند، از جمله علایم لوپوس به‌شمار می‌آیند.

بیماری‌های روانی

در برخی افراد علت خارش بدن می‌تواند ناشی از اختلالات روانی باشد. مهم‌ترین بیماری‌های روحی که می‌توانند باعث احساس خارش در نواحی مختلف بدن شوند؛ عبارت‌اند از:

• اضطراب شدید
• افسردگی
• وسواس فکری
• سایکوز (جنون)
• تریکوتیلومانیا (نوعی وسواس فکری که فرد تمایل به کندن موی سر خود دارد)

بیشتر بخوانید: خارش پوست و سرطان کبد چه ارتباطی با یکدیگر دارند؟

مصرف برخی داروها

خارش پوست بدن می‌تواند ناشی از عوارض مصرف برخی داروها باشد. اگر به تازگی مصرف داروی جدیدی را شروع کرده‌اید و احساس خارش شدید در نواحی مختلف بدن دارید، حتما پزشک معالج خود را در جریان بگذارید. شایع‌ترین داروهایی که علت خارش بدن به‌شمار می‌آیند؛ عبارت‌اند از:

• داروهای ادرارآور
• استروژن‌ها
• داروهای فشار خون بالا مانند مهارکننده‌های ACE
• داروی نقرس مانند آلوپورینول
• اپیوئیدها
• هیدروکسی اتیل سلولز
• داروی درمان‌کننده چربی خون مانند سیمواستاتین

بیماری کلیوی

نارسایی کلیوی می‌تواند دیگر علت خارش بدن در سطح وسیع باشد. کلیه‌ها نقش مهمی در تصفیه سموم بدن دارند. زمانی که کلیه نتواند مواد زائد را از بدن دفع کند، علائمی همچون خارش شدید روی سطح پوست ظاهر می‌شوند. معمولا بیماران کلیوی خارش بدن را در شب با شدت بیشتری احساس می‌کنند.

خارش بدن و سرطان

خارش پوست بدن یکی از مهم‌ترین علائم در برخی سرطان‌ها مانند سرطان کبد یا سرطان پوست است. بدن فرد مبتلا به سرطان کبد، نمک صفراوی را زیر پوست انباشته می‌کند که نتیجه آن احساس خارش شدید و وسیع در سطح بدن است. با این حال خارش پوست ممکن است بر اثر عوامل مختلفی ایجاد شود و همیشه نشان‌دهنده سرطان نیست.

شپش بدن

شپش بدن با شپش سر متفاوت است. این نوع شپش بر روی پوست بدن زندگی می‌کند و به پوست سر منتقل نمی‌شود. در واقع این نوع شپش روی پوست بدن و بین شکاف‌های آن لانه درست می‌کند و با تغذیه از خون باعث ایجاد خارش در سطح وسیعی از پوست می‌شود.

دانه‌های پوستی

انواع مختلفی از دانه‌های پوستی می‌توانند علت اصلی خارش بدن از جمله دست‌ها، پاها، صورت، بازو، ران و پشت باشند. اگر علاوه بر خارش بدن، راش‌های پوستی ظاهر شدند باید حتما به پزشک متخصص پوست مراجعه کنید؛ زیرا ممکن است علائم یکی از بیماری‌های پوستی زیر باشند: 

• زرد زخم و فولیکولیت ناشی از عفونت قارچی و باکتریایی
• حساسیت ناشی از ساس بر اثر نیش پشه یا عنکبوت
• اگزما و درماتیت اتوپیک
• درماتیت تماسی (التهاب پوستی ناشی از تماس پوست بدن با یک ماده یا جسم خارجی)
• کهیر 
• پسوریازیس (بیماری مزمن خودایمنی که باعث ایجاد لکه‌های ملتهب و همراه با خارش شدید روی پوست می‌شود)

اگر علائم دانه‌های پوستی پس از گذشت یک هفته بهبود نیافت، حتما در مورد آن‌ها با پزشک متخصص پوست آنلاین درمانکده مشورت کنید.

بیشتر بخوایند: علت خارش مقعد چیست و چگونه آن را درمان کنیم؟

اگزمای آلرژیک

دیگر علت خارش بدن را می‌توان ناشی از قرار گرفتن فرد در معرض آلرژن‌ها دانست. در چنین مواقعی فرد به واکنش‌های آلرژیک و التهاب دچار می‌شود که اغلب نشانه‌های ظاهری آن شامل موارد زیر هستند:

• خارش پوست بدن
• قرمزی پوست
• راش‌های پوستی
• عطسه
• سرفه

دیگر دلایل خارش بدن که کمتر شایع هستند؛ عبارت‌اند از:

• سرخک
• خارش کشاله ران (Jock itch)
• انسداد مجرای صفراوی
• سیروز
• کچلی
• دیابت
• حساسیت به لاتکس
• درماتوگرافی
• آبله مرغان
• کرم‌های سوزنی روده
• پیچک سمی
• پای ورزشکاران
• شپش سر

بیشتر بخوانید: خارش گلو به چه علت ایجاد می‌شود و چگونه می‌توان آن را درمان کرد؟

علت خارش بدن در بارداری چیست؟

اغلب زنان در ماه‌های اول بارداری به دلیل کشش پوست، خارش شدیدی را در بدن احساس می‌کنند. همچنین تغییرات هورمونی مختص این دوران باعث خشکی بیشتر پوست می‌شود که می‌توان آن را علت خارش بدن در حاملگی دانست. از طرفی اگر شما به بیماری زمینه‌ای مانند اگزما مبتلا باشید، بارداری می‌تواند این بیماری را تشدید کند که نتیجه آن احساس خارش پوست در نواحی مانند پستان‌ها، بازوها، شکم یا ران‌ها است.

چرا خارش پوست بدن در شب شدیدتر می‌شود؟

برای بررسی علت خارش بدن در شب طب سنتی به ما کمک می‌کند. اطباء این طب معتقدند علاوه بر برخی بیماری‌ها که باعث خارش پوست در شب می‌شوند، باید موارد زیر را در تشدید آن موثر دانست:

• افزایش دمای بدن
• تغییرات شیمیایی بدن
• کم آبی بدن هنگام خواب
• خشکی بیش از حد پوست در شب

روش تشخیص علت خارش بدن

پزشک برای بررسی دلیل خارش بدن ابتدا از بیمار شرح حال می‌گیرد و معاینه فیزیکی انجام می‌دهد. سپس برای تشخیص دقیق‌تر به نتیجه برخی آزمایشات نیاز دارد که در جدول زیر با آن‌ها آشنا می‌شوید:

آزمایش خون	بررسی بیماری زمینه‌ای
بررسی عملکرد تیروئید	تایید یا رد بیماری تیروئید
تست پوستی	بررسی وجود حساسیت به ماده‌ای خاص
بیوپسی	شناسایی عفونت

درمان علت خارش پوست بدن

روش‌های مختلفی برای درمان این عارضه وجود دارند که پزشک متخصص پوست پس از تشخیص علت خارش بدن بهترین گزینه را متناسب با سلامت عمومی فرد انتخاب می‌کند. بهترین روش‌های درمان علت خارش پوست بدن شامل موارد زیر هستند:

بیشتر بخوانید: علت خارش واژن چیست؟

درمان دارویی

• پماد هیدروکورتیزون (Hydrocortisone)، لوسیون کالامین (Calamine) و بی‌حس‌کننده پراموکسین (Pramoxine) برای کاهش خارش بدن
• پماد آنتی‌هیستامین (Antihistamine) و کلسی‌نئورین (Calcineurin) برای کاهش خارش و قرمزی پوست
• شامپوهای ضد قارچ برای جلوگیری از خارش و بروز عفونت قارچی
• داروهای خوراکی مانند کلاریتین (Claritin)، ستیریزین (Cetirizine)، دیفن‌هیدرامین (Diphenhydramine) و لامیزیل (Lamisil) برای بهبود علائم خارش بدن
• قرص ضد افسردگی مانند فلوکستین (Fluoxetine)، سرترالین (Sertraline) و هیدروکسی زین (Hydroxyzine) برای بهبود خارش‌های پوستی

درمان خانگی

مواردی که می‌توان در خانه از آن‌ها برای درمان خارش پوست استفاده کرد، شامل موارد زیر می‌شوند:

• استفاده از کرم مرطوب‌کننده برای حفظ رطوبت پوست
• اجتناب از خاراندن مداوم محل دچار خارش (خاراندن شدید میتواند آن را تشدید کند)
• عدم تماس پوست با صابون‌های معطر، مواد شوینده و دیگر موارد حاوی رنگ‌ها و ترکیبات شیمیایی 
• دوش آب سرد با آرد جو یا جوش شیرین
• استفاده از کرم‌های ضد خارش بدون نسخه
• استفاده از آنتی‌هیستامین‌های خوراکی
• ماساژ پوست با روغن‌های گیاهی مانند روغن زیتون، روغن بادام و روغن نارگیل

بیشتر بخوانید: شامپو برای خارش سر چی خوبه؟ شامپوهای خارش سر را بشناسید!

چه زمانی خارش بدن خطرناک است؟

اگر خارش بدن با وجود راه‌کارهای درمان خانگی بیش از ۲ هفته طول کشید و با علائم دیگری مانند لکه و راش‌های پوستی همراه شد، باید حتما به پزشک متخصص پوست مراجعه کنید؛ زیرا ممکن است برخی بیماری‌های جدی و خطرناک علت خارش بدن باشند.

برای درمان خارش بدن چه بخوریم؟

علاوه بر درمان دارویی می‌توانید با رعایت رژیم غذایی باعث تسریع بهبود علت خارش بدن شوید. مواد غذایی که در ادامه معرفی می‌کنیم با ایجاد احساس آرامش در بدن به تسکین شدت خارش پوست کمک می‌کنند:

• کفیر
• ماست
• پنیر چدار یا گودا
• گلابی
• کامبوجا
• اسفناج
• کرفس
• سیب
• بروکلی
• آلو و گیلاس
• زغال اخته

راهنمای مراجعه به پزشک

در اغلب موارد خارش پوست بدن بی‌خطر است و می‌توان به کمک راه‌کارهای خانگی آن را برطرف کرد. از همین‌رو ما در این مقاله از مجله درمانکده به طور مفصل بررسی کردیم علت خارش بدن چیست و درمانش چیست. با این حال اگر شدت خارش پوست پس از گذشت ۲ هفته بهتر نشد، باید به پزشک متخصص پوست مراجعه کنید. 

برای این منظور می‌توانید به سیستم نوبت‌دهی آنلاین درمانکده سر بزنید و با بهترین پزشکان متخصص از جمله دکتر پوست و مو آشنا شوید. درمانکده این امکان را برای شما فراهم کرده تا ضمن بررسی نظر سایر کاربران، در صورت تمایل برای مراجعه حضوری و مشاوره تلفنی، متنی یا تصویری نوبت بگیرید.

سوالات متداول

منابع: healthline | webmd