درد دنبالچه یک وضعیت نسبتا شایع آزاردهنده در ستون فقرات است که هنگام نشستن و به یک‌باره ایستادن شدت بیشتری پیدا می‌کند. این درد می‌تواند ناشی از زمین خوردن یا انجام ورزش‌های همچون دوچرخه‌سواری باشد.
دنبالچه استخوان مثلثی شکل کوچکی است که در انتهای قسمت پایینی ستون فقرات وجود دارد. در صورت کبودی یا شکسته شدن این استخوان فرد دچار درد دنبالچه که در اصطلاح پزشکی به آن کوکسیدینیا می‌گویند، خواهد شد.
این درد می‌تواند فعالیت روزانه شما را مختل کند و در صورت عدم درمان به یک درد غیرقابل تحمل تبدیل شود. با این حال می‌توان گفت درد دنبالچه پس از گذشت یک یا دو هفته با مراقبت‌های خانگی و دارویی بهبود پیدا می‌کند و یک مشکل همیشگی نیست.
به‌طور معمول برزو کوکسیدینیا در زنان و افراد دارای اضافه وزن شایع‌تر است. با ما همراه باشید تا در این مقاله از مجله درمانکده شما را با علت، علائم و روش درمانی درد دنبالچه آشنا کنیم.
فهرست محتوا:
درد دنبالچه چیست؟
درد دنبالچه یا دنباله در اصطلاح پزشکی با نام کوکسیدینیا شناخته می‌شود که فرد مبتلا آن را اطراف استخوان مثلث شکل کوچکی در انتهای ستون فقرات، قسمت بالای شکاف باسن احساس می‌کند. اسم دنبالچه به‌دلیل شباهت این استخوان مثلثی به منقار پرنده فاخته انتخاب شده و یک واژه یونانی است.
بیشتر بدانید: تاندونیت چیست؟
بیشتر بدانید: علت خشکی زانو چیست؟
بررسی آناتومی دنبالچه
برای درک بهتر درد دنبالچه باید ابتدا اطلاعاتی در خصوص آناتومی این استخوان داشته باشید. استخوان دنبالچه که در پایین‌ترین قسمت ستون فقرات قرار دارد، بازمانده ژنتیکی محسوب می‌شود و به‌دلیل مطابقت با محل دم حیوان به آن دنباله یا دنبالچه می‌گویند.
دنبالچه دارای سه تا پنج استخوان مهره شکل است که به‌هم جوش خورده‌اند یا به صورت جداگانه قرار می‌گیرند. این استخوان دارای ماهیچه، تاندون و چندین رباط است. وظیفه اصلی استخوان دنبالچه و ایسکیال (دو استخوان متصل‌کننده قسمت پایینی لگن) تحمل وزن فرد هنگام نشستن خواهد بود.
برخی افراد بزرگسال دارای استخوان دنبالچه به شکل خمیده هستند که به صورت گودی کمر در ظاهر افراد دیده می‌شود. انحنای غیر طبیعی استخوان دنبالچه می‌تواند دردناک باشد.
عوامل موثر بر به وجود آمدن درد دنبالچه
این درد می‌تواند از سطح خفیف تا بسیار شدید همچون ضربه خنجر متغیر باشد. برخی افراد پس از گذشت یک یا دو هفته بهتر خواهند شد اما بعضی دیگر ماه‌ها از این مشکل رنج می‌برند. عوامل موثر بر به وجود آمدن درد دنبالچه عبارتند از:
- ترومای خارجی همچون کبودی، شکستگی یا دررفتگی
- ترومای داخلی همچون ضربه شدید بر اثر موارد مختلف
- سایر موارد همچون عفونت، آبسه یا تومور
بیشتر بدانید: آرتریت پاتلوفمورال چیست؟
عوامل موثر بر به وجود آمدن درد دنبالچه
حتما تاکنون افرادی را در اطرافتان دیده‌اید که بر اثر لیز خوردن یا افتادن از روی بلندی همچون نردبان تا مدت‌ها دچار درد در قسمت پایینی ستون فقرات خود هستند.
اصلی‌ترین علت درد دنبالچه می‌تواند ناشی از سقوط بسیار شدید باشد که استخوان مثلثی ستون فقرات دچار کبودی، شکستگی یا دررفتگی خواهد شد. با این حال می‌توان کوکسیدینیا را ناشی از عوامل دیگری دانست که در زیر آن‌ها را معرفی می‌کنیم:
1. آسیب‌های فشاری مداوم یا RSI
هنگام انجام ورزش‌هایی مثل قایقرانی یا دوچرخه‌سواری که مدام به سمت جلو و عقب حرکت می‌کنید، احتمال کشیدگی ستون فقرات وجود دارد. بیش از حد انجام دادن این ورزش‌ها می‌تواند بافت‌های اطراف دنبالچه را تحت فشار قرار دهد.
2. بارداری و زایمان
هورمون‌های ترشح شده در سه ماه سوم بارداری موجب نرمی ناحیه ساکروم و دنبالچه می‌شود. در این مواقع دنبالچه هنگام زایمان حرکت می‌کند که معمولا باعث کشیدگی بیش از اندازه رباط‌ها و ماهیچه آن ناحیه خواهد شد.
وجود فشار زیاد هنگام زایمان موجب عدم محافظت بافت‌های اطراف استخوان دنبالچه به شکل درستی می‌شود که در بلند مدت فرد احساس درد می‌کند.
3. اضافه وزن و درد دنبالچه
مهره‌های دنبالچه باید وزن شما را هنگام نشستن تحمل کنند. وجود اضافه وزن زیاد فشار بیشتری به آن ناحیه وارد کرده و موجب به عقب رفتن دنبالچه می‌شود. در صورت خارج شدن استخوان دنباله از جای اصلی خود صدمه و درد ایجاد خواهد شد.
4. کمبود وزن
افراد دارای کمبود وزن از چربی کافی در اطراف دنباله خود برخوردار نیستند. از همین‌رو دنبالچه دچار ساییدگی عضلات، رباط‌ها و تاندون‌ها می‌شود. این ساییدگی بافت‌های نرم اطراف استخوان دنباله را ملتهب و دردناک می‌کند.
5. نشستن و درد دنبالچه
یکی از مهمترین علت درد دنبالچه نوع نشستن شما به‌خصوص روی سطح سفت و سخت است. زمانی که شما به مدت طولانی بنشینید و محل نشستن شما از استاندارد کافی برخوردار نباشد، احتمال بروز درد در ناحیه دنباله افزایش پیدا می‌کند.
بنابراین در فواصل زمانی مشخص بلند شوید و کمی راه بروید. استفاده از صندلی‌های دارای بالشتک مخصوص و نرم می‌تواند از کوکسیدینیا جلوگیری کند.
بیشتر بدانید: اختلال مفصل گیجگاهی فکی چیست؟
علائم درد دنبالچه
افراد زیادی مدت‌ها تحت درمان درد کمر و سیاتیک قرار می‌گیرند اما بهبودی حاصل نمی‌شود. زیرا دلیل اصلی آن دردها ریشه در استخوان مثلثی شکل ستون فقرات دارد. شایع‌ترین علائم درد دنبالچه عبارت است از:
- احساس درد شدید هنگام تغییر حالت از نشستن به ایستادن
- احساس درد شدید هنگام نشستن به مدت طولانی
- احساس درد هنگام لمس کردن آن ناحیه
- بروز درد شدید هنگام وارد شدن فشار بر روی دنبالچه
- درد هنگام اجابت مزاج
- درد هنگام رابطه جنسی
سایر علائم مرتبط با کوکسیدینیا شامل موارد زیر است:
- بد خوابیدن
- احساس درد در ناحیه باسن
- احساس درد در کمر
- افسردگی
- اضطراب
بیشتر بدانید: درد سیاتیک چیست؟
درصورت داشتن چنین علائمی می توانید مشاوره با دکتر ارتوپد آنلاین داشته باشید در صورت لزوم به دکتر ارتوپد به صورت حضوری مراجعه کنید.
روش تشخیص کوکسیدینیا
پزشک متخصص ارتوپد ابتدا از شما در خصوص سابقه پزشکی و آسیب‌هایی که چند وقت اخیر دچار آن شده‌اید، سوال می‌پرسد. سپس برای تایید یا رد کوکسیدینیا مراحلی سپری می‌شود که در جدول زیر مشاهده می‌کنید:
| روش تشخیص | توضیحات |
| معاینه فیزیکی | بررسی لگن و مقعد برای وجود تومور یا تشخیص حساسیت درد هنگام لمس دنبالچه |
| اشعه ایکس | بررسی شکستگی استخوان |
| سی‌تی اسکن | بررسی تومور کوردوما در ستون فقرات |
| ام‌آر‌آی | بررسی عفونت یا تومور در ستون فقرات |
| اسکن استخوان | بررسی التهاب |
درمان درد دنبالچه
اکثر افراد با استراحت و پس از گذشت یک یا دو هفته بهبود پیدا می‌کنند. اما در صورت عدم درمان این مشکل به شکل طبیعی باید حتما از پزشک متخصص ارتوپد کمک بگیرید. پزشک معمولا از 3 طریق درمان را آغاز می‌کند.
درمان خانگی
- پرهیز از نشستن طولانی مدت
- دوش آب گرم برای کاهش درد و شل شدن عضلات
- مصرف داروی ایبوپروفن یا ناپروکسن از داروهای غیراستروئیدی ضدالتهاب (NSAID)
- استفاده از بالشتک مخصوص ژاله‌ای هنگام نشستن
- مصرف داروهای ملین برای اجابت مزاج بدون درد
- گذاشتن کمپرس سرد چندین بار در روز حدود 20 تا 30 دقیقه روی ناحیه دردناک (خصوصا روزهای ابتدایی کوکسیدینیا)
- گذاشتن کمپرس گرم روی استخوان دنبالچه هر روز حدود 20 تا 30 دقیقه پس از روزهای ابتدایی
- اجتناب از پوشیدن لباس‌های تنگ و تحت فشار قرار دادن دنبالچه
بیشتر بدانید: علت درد کف پا چیست؟
روش غیرجراحی کوکسیدینیا
- با تزریق بی‌حسی موضعی همچون لیدوکائین و استروئید برای کاهش التهاب می‌توان منبع عصبی دنباله را مسدود کرد و درد را از بین برد.
- طب سوزنی یکی از درمان‌های غیرجراحی درد دنبالچه است که می‌تواند موجب جا انداختن استخوان آن ناحیه شود.
- ماساژ درمانی به‌طور موقت کوکسیدینیا را تسکین می‌دهد.
- انجام تمرینات کششی تحت نظر یک فیزیوتراپیست می‌تواند منجر به بهبود وضعیت بدن شود.
- تحریک الکتریکی عصب از طریق پوست (TENS) برای کاهش درد مفید است.
درمان درد دنبالچه با جراحی
این نوع درمان بسیار نادر است و در مواقعی که هیچ کدام از روش‌های دیگر کوکسیدینیا را کاهش ندهد، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- کوکسیژکتومی جزئی (برداشتن بخشی از دنبالچه)
- کوکسیژکتومی کامل (برداشتن تمام دنبالچه)
توصیه‌های زیر می‌تواند در پیشگیری از درد دنبالچه به شما کمک کند:
- اجتناب از نشستن طولانی مدت بر روی سطح سفت و سخت
- جلوگیری سقوط از بلندی و افتادن با شدت زیاد
- عدن نگاه کردن به تلفن همراه هنگام راه رفتن
- انجام فعالیت‌هایی همچون دوچرخه‌سواری با آمادگی کامل بدن
- پیاده‌روی نرم و آهسته به‌طور مداوم
سخن پایانی
درد دنبالچه وضعیت آزاردهنده اما موقتی است که در اکثر مواقع با درمان‌های خانگی یا روش‌های غیرجراحی زیر نظر پزشک متخصص ارتوپد درمان می‌شود. شما تاکنون این درد ناخوشایند را تجربه کرده‌اید؟ ما در این مقاله از درمانکده علت، علائم و روش درمانی کوکسیدینیا را با شما به اشتراک گذاشتیم. شما هم می‌توانید نظرات و تجربیات خود را با ما در میان بگذارید.
سوالات متداول
درد مبهم، کوبنده، سخت با شدت خفیف تا شدید است که هنگام نشستن، ایستادن و اجابت مزاج بدتر می‌شود.
بله، کمی راه رفتن و ایستادن، فشار را از روی دنبالچه برداشته و درد را کم می‌کند.
برای کاهش درد به پهلو دراز بکشید.
منبع: my.clevelandclinic | healthline
