درمان اسهال چیست؟ راهکارهایی که روزی به کار می‌آیند

درمان اسهال معمولا شامل تسکین علائم، جبران مایعات و الکترولیت‌های از دست رفته و درمان علت آن می‌شود. اسهال می‌تواند با علائمی مانند مدفوع شل و آبکی، دل درد، سردرد، تهوع، استفراغ و لرز بدن همراه باشد. در موارد شدیدتر، این بیماری منجر به نشانه‌هایی مانند تب و خونریزی مدفوع نیز خواهد شد. عفونت‌های ویروسی، باکتریایی یا انگلی و مصرف غذاهای فاسد یا آب آلوده از مهم‌ترین دلایل بروز این بیماری هستند. در صورتی که اسهال شدید و طولانی‌مدت داشته باشید، باید با پزشک متخصص مشورت کنید. در این مقاله از مجله درمانکده راه‌کارهای درمان اسهال در کودکان و بزرگسالان را مطالعه می‌کنید.

درمان اسهال در طب سنتی چگونه است؟

در طب سنتی، برای درمان اسهال از روش‌های مختلفی استفاده می‌شود. البته توصیه می‌شود قبل از استفاده از هر روشی، با پزشک خود مشورت کنید تا بهترین روش برای شرایط شما تعیین شود. در ادامه، تعدادی از روش‌های متداول در طب سنتی برای درمان این بیماری را مطالعه می‌کنید:

• چای سبز: مصرف چای سبز، می‌تواند به تسکین اسهال کمک کند. چای سبز دارای خواص ضد التهابی و ضدعفونی است که می‌تواند به تقویت سیستم گوارشی کمک کند.
• مصرف زنجبیل: زنجبیل دارای خواص ضدعفونی و ضد التهابی است و می‌تواند به درمان اسهال کمک کند. می‌توانید زنجبیل تازه را رنده و به آب جوش اضافه کنید. سپس مخلوط را بگذارید تا خنک شود و بعد بنوشید یا با غذا مصرف کنید.
• استفاده از عسل: عسل دارای خواص ضدباکتری و ضدعفونی است و می‌تواند به تسکین اسهال کمک کند. می‌توانید یک قاشق عسل را با یک لیوان آب مخلوط و سه بار در روز مصرف کنید.
• استفاده از پودر شاتره: پودر شاتره دارای خواص ضد اسهالی است. می‌توانید یک قاشق پودر شاتره را با آب بجوشانید، مخلوط و سه بار در روز مصرف کنید.
• مصرف موز: موز دارای خواص آرامبخشی و ضد اسهالی است. می‌توانید موز را به صورت تازه یا به صورت پوره مصرف کنید.
• استفاده از گیاهان دیگر: برخی گیاهان دارای خواص ضد اسهالی هستند، مانند رازیانه، پونه، نعناع، گل گاوزبان و خاکشیر. می‌توانید از این گیاهان در صورت تمایل استفاده کنید.

بیشتر بدانید: علت اسهال در شرایط مختلف چیست؟

برای درمان اسهال چه بخوریم؟

وقتی نوبت به درمان این بیماری می‌رسد، مهم است که روی رژیم غذایی تمرکز کنید که می‌تواند به کاهش علائم و بهبودی کمک کند. در اینجا چند شیوه‌ خانگی برای درمان اسهال بزرگسالان را مطالعه می‌کنید:

• برنج سفید: برنج سفید ساده و پخته‌شده می‌تواند به قوام مدفوع کمک کند و کربوهیدرات‌های قابل هضم را برای انرژی فراهم کند. از افزودن هرگونه ادویه یا سس که ممکن است سیستم گوارشی را تحریک کند، خودداری کنید.
• نان تست یا کراکر: نان تست ساده یا کراکرهای تهیه شده از غلات تصفیه‌شده می‌توانند معده را تسکین دهند، بدون تشدید اسهال.
• سیب زمینی آب‌پز: سیب زمینی آب‌پز منبع خوبی از کربوهیدرات‌هایی است که آسان هضم می‌شوند و می‌تواند به حجیم شدن مدفوع کمک کند.
• ماست: ماست ساده و بدون شیرینی دارای پروبیوتیک‌های مفیدی است که می‌تواند به بازگرداندن تعادل طبیعی باکتری‌های روده کمک کند.
• مرغ آب پز یا بخارپز: مرغ بدون پوست و چربی برای معده غذایی سبک و منبع خوبی از پروتئین است.
• آبگوشت سبک: آبگوشت یا سوپ‌های خانگی می‌توانند آب و الکترولیت‌ها را بدون ایجاد فشار روی سیستم گوارشی تامین کنند.
• دمنوش‌های گیاهی: چای بابونه یا چای نعناع می‌تواند اثرات تسکین‌دهنده‌ای بر سیستم گوارشی داشته باشد و به کاهش علائم اسهال کمک کند.
• موز: این میوه هضم آسانی دارد و می‌تواند به سفت شدن مدفوع کمک کند. آن همچنین دارای پتاسیم است که در درمان اسهال موثر است.

بیشتر بدانید: علت اسهال در پریودی چیست؟

به یاد داشته باشید که با نوشیدن مایعات فراوان، مانند آب، آبگوشت، نوشیدنی‌های غنی از الکترولیت، می‌توانید هیدراته بمانید. با این حال، اگر علائم شما ادامه یابد یا بدتر شود، مهم است که با پزشک متخصص مشورت کنید.

در صورت لزوم می توانید با دکتر گوارش آنلاین مشورت کنید و هم می‌توانید به صورت حضوری به متخصص گوارش مراجعه کنید.

برای درمان اسهال چی نخوریم؟

برای درمان اسهال از مصرف غذاهای زیر پرهیز کنید:

۱. محصولات لبنی

هضم محصولات لبنی مانند شیر، پنیر و بستنی برای برخی افراد دشوار است. اجتناب از اینگونه مواد لبنی می‌تواند به جلوگیری از ناراحتی‌های گوارشی بیشتر کمک کند.

۲. غذاهای تند و چرب

غذاهای تند و چرب یا سرخ شده می‌توانند سیستم گوارشی را تحریک و به طور بالقوه علائم اسهال را بدتر کنند. هضم این غذاها سخت‌تر است و ممکن است معده و روده را تحریک کنند.

۳. غذاهای پرفیبر

در حالی که فیبر به طور کلی برای سلامت دستگاه گوارش مفید است، مصرف غذاهای پرفیبر مانند غلات کامل، میوه‌های خام و سبزیجات می‌توانند اسهال را تشدید کنند. این غذاها اثر ملین دارند و حرکات روده را افزایش دهند.

۴. کافئین و الکل

نوشیدنی‌های کافئین‌دار مانند قهوه، چای و برخی نوشابه‌های گازدار و همچنین نوشیدنی‌های الکلی به عنوان ادرارآور عمل می‌کنند و منجر به کم‌آبی بدن می‌شوند. آنها همچنین می‌توانند سیستم گوارشی را تحریک و درمان اسهال را مختل کنند.

۵. غذاها و نوشیدنی‌های حاوی

غذاهای شیرین از جمله آب‌نبات، شیرینی و نوشیدنی‌های شیرین می‌توانند آب را به روده‌ها بکشانند و باعث شل شدن مدفوع شوند.

۶. شیرین‌کننده‌های مصنوعی

برخی از شیرین‌کننده‌های مصنوعی مانند سوربیتول (sorbitol) معمولا در آب نبات‌های بدون قند، آدامس‌ها و نوشیدنی‌های خاص یافت می‌شوند. آنها می‌توانند اثر ملین داشته باشند و به طور بالقوه علائم اسهال را بدتر کنند.

مهم است که به بدن خود گوش دهید و از خوردن هر گونه غذا یا نوشیدنی که به نظر شما علائم شما را بدتر می‌کند، خودداری کنید. میزان تحمل و محرک‌ها ممکن است متفاوت باشد، بنابراین بهتر است تا زمانی که علائم شما بهبود پیدا کند، از یک رژیم غذایی ملایم و قابل هضم استفاده کنید. اگر موفق به درمان اسهال با شیوه‌های خانگی نشدید، برای بررسی وضعیت خود با متخصص مشورت کنید.

بیشتر بدانید: علت اسهال کودکان چیست؟

چند راه‌کار برای درمان اسهال کودکان

در مورد درمان اسهال در کودکان، مهم است که محتاط باشید و در صورت تداوم یا بدتر شدن علائم، به دنبال مشاوره پزشکی باشید. در اینجا چند راه‌حل کلی وجود دارد که می‌تواند به مدیریت اسهال کودکان کمک کند:

۱. محلول خوراکی (ORS)

نگرانی اولیه در مورد اسهال در کودکان کم آبی بدن است. ORS یک محلول ویژه برای حفظ تعادل نمک، قند و آب برای جایگزینی مایعات و الکترولیت‌های از دست رفته است. این دارو بدون نسخه در دسترس است و می‌تواند برای جلوگیری از کم آبی به کودکان داده شود. دستورالعمل‌های ارائه شده را دنبال کنید یا برای دوز مناسب با پزشک متخصص مشورت کنید.

۲. تغذیه با شیر مادر یا شیر خشک

اگر کودک شیرخوار است و هنوز با شیر مادر یا شیشه شیر تغذیه می‌شود، ادامه تغذیه منظم ضروری است. شیر مادر یا شیر خشک مناسب سن، تغذیه و مایعات لازم را فراهم می‌کند. ممکن است برای جلوگیری از کم آبی بدن، نیاز به تغذیه بیشتر در مقادیر کمتر داشته باشید.

۳. مایعات سبک

مایعاتی مانند آب، آبمیوه‌های رقیق بدون شکر یا آبگوشت‌های سبک را به کودکان بزرگتر بدهید. این‌ها می‌توانند به حفظ هیدراتاسیون (تامین آب بدن) و تامین برخی الکترولیت‌های ضروری کمک کنند.

۴. رژیم غذایی BRAT

این رژیم غذایی شامل موز، برنج، سیب و نان تست است که معمولا برای کودکان مبتلا به اسهال توصیه می‌شود. این غذاها برای معده ملایم هستند و می‌توانند به سفت شدن مدفوع کمک کنند. با این حال، مهم است توجه داشته باشید که رژیم غذایی BRAT به تنهایی ممکن است مواد مغذی را تامین نکند، بنابراین باید به طور موقت استفاده شود و به تدریج یک رژیم غذایی متعادل‌تر را برای کودک مهیا کرد.

۵. پروبیوتیک‌ها

پروبیوتیک‌ها باکتری‌های مفیدی هستند که می‌توانند به بازگرداندن سلامت گوارش کمک کنند. برخی از آنها به طور خاص برای کودکان ساخته شده‌اند و به کاهش مدت و شدت اسهال کمک می‌کنند. برای انتخاب گزینه‌ها و دوزهای مناسب پروبیوتیک با پزشک متخصص اطفال مشورت کنید.

به یاد داشته باشید، شرایط هر کودک منحصر‌به‌فرد است و پاسخ آنها به درمان ممکن است متفاوت باشد. اگر اسهال بیش از چند روز ادامه داشت و علائم کم‌آبی بدن (مانند خشکی دهان، کاهش ادرار یا بی‌حالی) در کودک بروز کرد با پزشک متخصص مشورت کنید.

برای درمان اسهال ویروسی چه کنیم؟

اسهال ویروسی نوعی اسهال است که در اثر عفونت ویروسی (ویروس‌هایی مانند روتاویروس (rotavirus)، نوروویروس (norovirus) یا آدنوویروس (adenovirus) ایجاد می‌شود. این یک بیماری شایع به ویژه در کودکان است که ریسک بالایی برای سرایت دارد. اسهال ویروسی معمولاً با مدفوع آبکی، درد شکم، تهوع، استفراغ و گاهی تب ظاهر می‌شود.

بیشتر بدانید: اسهال چرب نشانه چیست؟

درمان اسهال ویروسی بر مدیریت علائم، جلوگیری از کم آبی و اجازه دادن به عفونت برای ادامه مسیر خود تمرکز دارد. در اینجا چند مرحله برای مقابله با اسهال ویروسی وجود دارد:

• فرد مبتلا به اسهال ویروسی را تشویق کنید که مایعات زیادی مانند آب، محلول‌های خوراکی (ORS)، آبگوشت‌های ساده، آبمیوه‌های رقیق یا نوشیدنی‌های غنی از الکترولیت بنوشد. جرعه‌های کوچک و مکرر اغلب بهتر از مقادیر زیاد هستند.
• اطمینان حاصل کنید که فرد استراحت کافی برای کمک به بهبودی دارد.
• داروهای ضد اسهال بدون نسخه معمولا برای اسهال ویروسی، به ویژه برای کودکان توصیه نمی‌شود؛ زیرا می‌توانند عفونت را طولانی کنند. بهتر است قبل از دادن هر دارویی با یک متخصص مشورت کنید.
• اقدامات بهداشتی مناسب برای جلوگیری از گسترش اسهال ویروسی بسیار مهم است. این شامل شستن مکرر دست‌ها با آب و صابون، به ویژه پس از استفاده از حمام و قبل از دست زدن به غذا است. در طول دورهٔ بیماری برای جلوگیری از انتقال از تماس نزدیک با دیگران خودداری کنید.
• در مرحله حاد اسهال ویروسی، غذاهای ملایم و به راحتی قابل هضم ارائه دهید. رژیم BRAT (موز، برنج، سس سیب و نان تست) می‌تواند مفید باشد.
• در صورت امکان، برای جلوگیری از گسترش عفونت ویروسی، تماس با دیگران را محدود کنید، به ویژه در مکان هایی مانند مدارس، مهدکودک‌ها یا مراکز مراقبت‌های بهداشتی که خطر انتقال بیشتر است.

درمان دارویی اسهال

داشتن رژیم غذایی مناسب و مصرف مایعات از مهم‌ترین راه‌کارهای درمان اسهال در کودکان و بزرگسالان است. برای جبران کم‌آبی بدن می‌توانید یک محلول خانگی درست کنید. برای تهیه این محلول، یک لیتر آب جوشیده خنک‌شده، نصف قاشق چای‌خوری نمک، سه تا چهار قاشق چای‌خوری شکر و نصف قاشق غذاخوری نمک پتاسیم‌دار (در صورت در دسترس بودن) را با هم مخلوط کنید. برای مزه‌دار کردن این محلول می‌توانید به آن پودر شربتی بدون شیرین‌کننده اضافه کنید.

در صورتی که اسهال مزمن باشد، پزشک مصرف دارو را نیز پیشنهاد خواهد کرد. داروهای درمان اسهال می‌توانند شامل موارد زیر باشند:

• لوپرامید (Loperamide) که با کاهش فعالیت روده و افزایش جذب مایعات توسط روده، به کنترل اسهال کمک می‌کند. ذکر این نکته ضروری است که این دارو سرعت بهبودی را افزایش نمی‌دهد. همچنین در صورت ابتلا به مدفوع خونی، تب بالا (بالاتر از ۳۸/۵ درجه سانتی‌گراد دهانی)، حالت تهوع، استفراغ و درد شدید نباید از آن استفاده کنید.
• بیسموت ساب‌سالیسیلات (Bismuth subsalicylate)
• ریفاکسمین (Rifaximin)
• سیپروفلوکساسین (Ciprofloxacin)
• پوسته اسفرزه
• قرص ضد اسهال یدوکینول (Iodoquinol، اسهال با منشا انگلی)

قبل از استفاده از هر دارویی با پزشک مشورت داشته باشید.

کلام پایانی

اگر اسهال برای مدت طولانی ادامه داشت یا به راه‌کارهای خانگی پاسخ نداد، برای درمان آن به پزشک مراجعه کنید. برای اخذ نوبت جهت ویزیت حضوری یا مشاوره آنلاین می‌توانید از طریق درمانکده اقدام کنید. درمانکده دوستدار سلامتی شما.

چند سوال درباره درمان اسهال