اکثر افرادی که با درد سمت راست شکم مواجه می‌شوند فکر می‌کنند دچار آپاندیسیت (التهاب آپاندیس) شده‌اند، در حالی که این مشکل می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد. در بیشتر موارد، احساس درد در سمت راست شکم جای نگرانی ندارد و بعد یک تا 2 روز خودبه‌خود از بین می‌رود. اما اگر برای مدت طولانی ادامه داشته باشد، باید به پزشک مراجعه کنید. در مقاله امروز مجله درمانکده، شایع‌ترین علل درد سمت راست شکم را بررسی می‌کنیم. تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.
فهرست محتوا
دلایل درد سمت راست شکم
شکم بزرگ‌ترین حفره بدن است و بیشتر اندام‌ها را در خود جای داده است. شکم بین قفسه سینه و استخوان لگن قرار دارد و از دیافراگم شروع شده و به لگن ختم می‌شود.
اندام‌های درون شکم عبارتند از: اندام‌های گوارشی که غذا را به انرژی تبدیل می‌کنند (مثل کیسه صفرا، کبد، معده و روده)، سیستم ادراری که خون را تصفیه می‌کند (شامل کلیه‌ها، حالب و مثانه)، غدد درون‌ریز که هورمون تولید می‌کنند (مانند غدد فوق‌کلیوی و لوزالمعده) و اندام‌های تولید مثل (از جمله غده پروستات، رحم، لوله‌های رحم و تخمدان‌ها).
بیشتر بخوانید: درد آپاندیس در زنان چگونه است؟
درد سمت راست شکم می‌تواند از مشکلات حاد یا مزمن ناشی شود. درد حاد به طور ناگهانی ظاهر شده و ممکن است در طول زمان بدتر شود. همچنین می‌تواند بدون درمان از بین برود. درد مزمن بیش از 6 ماه طول می‌کشد و ممکن است در این مدت شدت آن متغیر باشد. از شایع‌ترین دلایل درد شکم میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
بیشتر بخوانید: علل درد شدید شکم
- کشیدگی عضلات شکم: این مشکل در اثر کشیدگی، استفاده بیش از حد از عضله، بلند کردن اجسام یا سرفه ایجاد می‌شود. وقتی عضله آسیب دیده در سمت راست شکم باشد، درد هم در همان سمت احساس می‌شود. برای درمان ممکن است استراحت و تمرینات کششی توصیه شود. بسته به شدت کشیدگی، بهبودی حدود 6 هفته طول می‌کشد.
- آپاندیسیت: التهاب آپاندیس از عفونت، تومور یا انسداد ناشی می‌شود. این بیماری به درمان فوری نیاز دارد، چون پاره شدن آن در هنگام عفونت می‌تواند به پریتونیت (التهاب صفاق) منجر شود که خطرناک است.
- یبوست: درد سمت راست شکم به سمت پهلو می‌تواند از علائم یبوست باشد. چون نمی‌توانید گاز یا مدفوع سفت را دفع کنید.
- دیورتیکولیت: این بیماری از التهاب و عفونت دیورتیکول‌ها (کیسه‌های کوچکی که به دلیل افزایش سن در روده بزرگ ایجاد می‌شوند) ناشی می‌شود.
- مسمومیت غذایی: این عارضه در اثر مصرف مواد غذایی آلوده به سموم، باکتری‌ها یا سایر میکروب‌ها رخ می‌دهد. سایر علائم آن عبارتند از: اسهال، استفراغ، تب و سردرد.
- سنگ کیسه صفرا: شما معمولا علائم این بیماری را تا زمانی که سنگ‌ها بزرگ نشوند و مجاری صفراوی را مسدود نکنند، مشاهده نمی‌کنید. درد سمت راست شکم که به پشت میزنه یا در شانه سمت راست احساس می‌شود، زردی، حالت تهوع و تب از علائم سنگ کیسه صفرا هستند. بعضی از افراد هم ممکن است درد سمت راست شکم بعد از غذا خوردن را تجربه کنند.
- گاستروانتریت (آنفلوآنزای معده): این عارضه به عفونت روده اشاره دارد و با علائمی مثل درد شکم، اسهال، حالت تهوع، استفراغ و تب همراه است. گاستروانتریت معمولا کمتر از یک هفته طول می‌کشد و بدون درمان بهبود می‌یابد.
- سوء هاضمه: سوء هاضمه مجموعه‌ای از علائم گوارشی است که معمولا بعد از خوردن غذا یا آشامیدن مایعات رخ می‌دهد، اما در سایر زمان‌ها هم ممکن است اتفاق بیفتد. درد در قسمت بالا یا پایین شکم، نفخ، حالت تهوع و آروغ زدن از علائم سوء هاضمه هستند.
- هپاتیت (التهاب کبد): ویروس‌ها، سموم، مصرف زیاد الکل و بعضی از داروها می‌توانند باعث هپاتیت شوند. علائم عبارتند از: درد شکم، ادرار تیره، مدفوع روشن، درد مفاصل، زردی و تب.
- فتق مغبنی (فتق کشاله ران): درد سمت راست شکم که به پا میزند و در کشاله ران احساس می‌شود ممکن است نشانه فتق مغبنی باشد. علائم عبارتند از: برآمدگی در کشاله ران و درد یا سوزش در سمت آسیب دیده. درد ممکن است زمانی که بلند می‌شوید یا سرفه می‌کنید بدتر شود. فتق مغبنی در مردان 10 برابر بیشتر از زنان رخ می‌دهد.
- بیماری التهابی روده (IBD): کولیت اولسراتیو و بیماری کرون 2 نوع IBD هستند که باعث التهاب دستگاه گوارش می‌شوند. بیماران مبتلا به IBD علائمی مثل درد شکم، اسهال، یبوست، کاهش وزن ناخواسته، حالت تهوع، استفراغ و دفع خون در مدفوع را تجربه می‌کنند.
- سندرم روده تحریک پذیر (IBS): این بیماری یک نوع اختلال عملکردی دستگاه گوارش است که به درد شکم، گرفتگی عضلات، نفخ، اسهال یا یبوست منجر می‌شود.
- عفونت کلیه (پیلونفریت): این بیماری زمانی رخ می‌دهد که باکتری‌های مثانه به سمت کلیه‌ها حرکت می‌کنند. از علائم آن میتوان به درد شکم، تب، لرز، حالت تهوع، استفراغ، تکرر ادرار و وجود خون در ادرار اشاره کرد.
- سنگ کلیه: سنگ کلیه اغلب باعث درد می‌شود، چون سنگ باید از میان حالب، مجرای ادرار و مثانه عبور کند.
- پانکراتیت (التهاب لوزالمعده): سنگ کیسه صفرا، مصرف زیاد الکل، اختلالات ژنتیکی و بعضی از داروها می‌توانند باعث این بیماری شوند. علائم پانکراتیت حاد شامل درد شکم، ضربان قلب سریع، حالت تهوع، استفراغ و تب است.
بیشتر بدانید: طحال چیست و چه وظیفه‌ای دارد؟
بیشتر بخوانید: درمان دل درد
علت درد سمت راست شکم در زنان
درد سمت راست شکم در زنان غالبا از مشکلات مربوط به بیماری‌های زنانه ناشی می‌شود، از جمله:
- حاملگی خارج رحمی: بارداری خارج از رحم زمانی اتفاق می‌افتد که تخمک بارور شده در خارج از رحم (برای مثال لوله رحم) رشد کند. این مشکل یک وضعیت اورژانسی تهدید‌کننده حیات است که با علائمی مانند درد ناگهانی و شدید در ناحیه شکم یا لگن، درد شانه، سرگیجه، خونریزی واژینال و غش مشخص می‌شود.
- اندومتریوز: در زنان مبتلا به این بیماری، سلول‌های پوششی رحم به بیرون آن رفته و در سایر اندام‌ها (از جمله لوله رحم یا تخمدان) شروع به رشد می‌کنند. درد سمت راست شکم در پریودی یا قبل از آن ممکن است نشان‌دهنده اندومتریوز باشد.
- درد قاعدگی: دیسمنوره دردی است که به دلیل آزاد شدن پروستاگلاندین‌ها در حین یا درست قبل از قاعدگی ایجاد می‌شود.
- کیست تخمدان: اگر کیست در تخمدان راست قرار داشته باشد، ممکن است باعث درد و ناراحتی در سمت راست پایین شکم شود. بی‌نظمی قاعدگی هم ممکن است رخ دهد.
- پیچ‌خوردگی تخمدان: پیچ‌خوردگی تخمدان زمانی اتفاق می‌افتد که لوله رحم در اطراف بافت‌ها و عروق خونی بپیچد و خون‌رسانی به اندام‌ها را قطع کند. این یک اورژانس پزشکی است که به درمان فوری برای نجات تخمدان و اندام‌های تناسلی نیاز دارد.
- تخمک‌گذاری: درد تخمک‌گذاری که میتل اشمرز نامیده می‌شود، معمولا 2 هفته قبل از شروع پریود، زمانی که تخمدان تخمک را آزاد می‌کند، اتفاق می‌افتد.
- بیماری التهابی لگن (PID): این بیماری می‌تواند عارضه یک عفونت مقاربتی درمان نشده باشد (مثل سوزاک). علائم آن عبارتند از: درد در زیر شکم، ترشحات غیرعادی، خونریزی نامنظم و سوزش در هنگام ادرار کردن.
بیشتر بدانید: درد زیر شکم به چه دلایلی رخ می‌دهد؟
بیشتر بخوانید: علت درد سمت چپ شکم چیست؟
علت درد سمت راست شکم در مردان
مردان ممکن است به دلایل زیر درد سمت راست شکم را تجربه کنند:
- پروستاتیت (التهاب پروستات): عفونت باکتریایی باعث پروستاتیت باکتریایی حاد و مزمن می‌شود. بعضی از انواع مزمن پروستاتیت ممکن است به آسیب عصبی در ناحیه لگن یا مواد شیمیایی ادرار مربوط باشند. درد در قسمت تحتانی شکم، تکرر ادرار، تب و درد در هنگام ادرار کردن اغلب به دلیل پروستاتیت باکتریایی رخ می‌دهند.
- پیچ‌خوردگی بیضه: این مشکل زمانی اتفاق می‌افتد که بیضه به دور طناب اسپرماتیک بپیچد. درنتیجه، جریان خون مورد نیاز برای زنده ماندن بیضه کاهش پیدا می‌کند . پیچ‌خوردگی بیضه یک اورژانس پزشکی است که غالبا پسران تازه متولد شده و پسرانی که در مرحله بلوغ هستند را گرفتار می‌کند. حالت تهوع، استفراغ، تب و درد سمت راست شکم که به بیضه میزند از علائم پیچ‌خوردگی هستند. ذکر این نکته ضروری است که نوزادان ممکن است درد نداشته باشند.
بیشتر بدانید: دل درد در زنان نشانه چیست؟
سوالات متداول
این مشکل دلایل مختلفی دارد، مثل: آپاندیسیت، بیماری‌های گوارشی (از جمله بیماری التهابی روده و سندرم روده تحریک‌پذیر)، مشکلات مربوط به زنان (قاعدگی، تخمک‌گذاری، اندومتریوز و بارداری خارج رحمی) و بیماری‌های خاص مردان (پروستاتیت و پیچ‌خوردگی بیضه).
آپاندیسیت یکی از مهم‌ترین بیماری‌هایی است که باعث درد سمت راست شکم در امتداد ناف می‌شود. درد ناشی از این بیماری ممکن است هنگام حرکت یا نفس کشیدن بدتر شود.
دلایل رایج عبارتند از: کشیدگی عضلات و بیماری‌های گوارشی. از سایر علل احتمالی میتوان به بارداری خارج رحمی، سقط جنین، آپاندیسیت، سنگ کیسه صفرا و پره‌اکلامپسی اشاره کرد. در پره‌اکلامپسی ممکن است درد سمت راست شکم زیر دنده ها احساس شود.
درد سمت راست شکم همیشه خطرناک نیست. گاهی اوقات، این مشکل به دلایلی مثل قاعدگی یا تخمک‌گذاری رخ می‌دهد. اما اگر شدید بود یا همراه با آن علائم دیگری مثل حالت تهوع، استفراغ، یبوست، تب، از دست دادن اشتها، تپش قلب، تنگی نفس یا زردی را تجربه کردید، فورا به پزشک مراجعه کنید.
بیشتر بخوانید: دلایل درد شکمی در بارداری
کلام پایانی درباره درد سمت راست شکم
دلایل زیادی برای درد سمت راست شکم وجود دارد. به همین دلیل، ممکن است تشخیص منبع درد سخت باشد. اگر این مشکل برای مدت طولانی ادامه داشت، حتما در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید و یا با مشاوره آنلاین دکتر گوارش مشورت کنید. در بعضی موارد، درد شکم نشان‌دهنده یک بیماری جدی است که باید به صورت اورژانسی درمان شود. چنانچه درباره این مشکل نیاز به راهنمایی دارید، می‌توانید با مراجعه به سایت درمانکده با فوق تخصص گوارش یا متخصص داخلی مشورت کنید.
منابع: healthline, verywellhealth
