درد شکم دردی است که در ناحیه بین قفسه سینه و لگن احساس می‌شود و می‌تواند ماهیت کرامپی (گرفتگی‌های متناوب عضلانی)، مبهم، متناوب یا شدید داشته باشد. التهاب یا بیماری‌هایی که بر ارگان‌های موجود در شکم اثر می‌گذارند غالبا باعث درد می‌شوند. ارگان‌های اصلی شکم عبارت‌اند از: روده کوچک، روده بزرگ، کلیه‌ها، آپاندیس، طحال، معده، کیسه صفرا، کبد و پانکراس (لوزالمعده).
در این مطلب از مجله درمانکده به این سوال که شکم درد نشانه چیست پاسخ می‌دهیم و شما را با راه‌های درمان این مشکل آشنا می‌کنیم. ما را تا انتهای این مطلب همراهی کنید.
فهرست محتوا
بیشتر بخوانید: درد سمت راست شکم نشانه چیست؟
انواع درد شکم
قبل از اینکه بگوییم علت درد شکم چیست، باید درباره انواع آن صحبت کنیم. بر اساس سرعت شروع درد و مدت زمانی که درد باقی می‌ماند، این مشکل چند نوع مختلف دارد:
- درد حاد: طی چند ساعت یا چند روز شروع می‌شود و می‌تواند با نشانه‌های دیگری همراه باشد.
- درد مزمن: طولانی است و از چند هفته تا چند ماه ادامه پیدا می‌کند. این نوع درد ممکن است متناوب باشد.
- درد پیش‌رونده: به تدریج بدتر می‌شود و گاهی‌اوقات نشانه‌های دیگری هم دارد.
از سوی دیگر، دل درد می‌تواند موضعی، کرامپی یا کولیکی باشد:
- درد موضعی: فقط به یک ناحیه از شکم محدود می‌شود. این نوع درد معمولا در اثر درگیری یک اندام داخلی خاص به وجود می‌آید. شایع‌ترین علت درد موضعی، زخم‌های گوارشی هستند (یعنی زخم‌هایی که در مخاط دستگاه گوارش و به ویژه در معده و دوازدهه ایجاد می‌شوند).
- درد کرامپی: ممکن است با اسهال، یبوست و نفخ همراه باشد. هنگامی که در مورد علت شکم درد در زنان صحبت به میان می‌آید، باید به این نکته اشاره کرد که درد کرامپی ممکن است از قاعدگی، سقط جنین یا مشکلات اندام‌های تناسلی ناشی شود. این درد بعد از مدتی از بین می‌رود و احتمال دارد بدون درمان کاملا بهبود یابد.
- درد کولیکی: نشانه یک بیماری شدید، نظیر سنگ صفراوی یا کلیوی، است. این درد معمولا به صورت ناگهانی ایجاد می‌شود و همانند اسپاسم شدید عضلانی به نظر می‌رسد.
زمان مراجعه به پزشک
درد خفیف شکم ممکن است بدون درمان بهبود پیدا کند. با این حال، در بعضی موارد، این مشکل نیازمند مراجعه به دکتر گوارش است. اگر پس از وارد شدن ضربه (در اثر تصادف یا درگیری) دچار درد شدید یا در قفسه سینه خود احساس فشار و درد داشتید، به سرعت با اورژانس تماس بگیرید. در صورتی که درد به حدی شدید است که نمی‌توانید بنشینید یا خود را مثل یک توپ جمع می‌کنید، فورا نزد پزشک بروید. موارد زیر هم به درمان اورژانسی نیاز دارند:
- مدفوع خونی
- تب بالا (بیشتر از ۳۸/۳ درجه سانتی‌گراد)
- استفراغ خونی
- حالت تهوع یا استفراغ پایدار
- زردی پوست و چشم‌ها
- تورم یا درد شدید شکم
- تنگی نفس
همچنین در صورت مشاهده هر یک از علایم زیر لازم است با پزشک ملاقات کنید:
- دردی که برای بیش از ۲۴ ساعت طول کشیده است
- یبوست طولانی‌مدت
- احساس سوزش در هنگام دفع ادرار
- از دست دادن اشتها
- کاهش وزن ناخواسته
چنانچه دل درد در دوره شیردهی یا بارداری رخ داد، باید با پزشک و متخصص زنان و زایمان در مورد آن گفتگو کنید.
مشاهده بیشتر : لیست بهترین دکتر گوارش
دلیل شکم درد
علت دل درد شدید و خفیف بسیار متنوع است. با این حال، علل اصلی عبارت‌اند از: عفونت، تومور، التهاب، انسداد و اختلالات روده‌ای. عفونت باعث ورود باکتری‌ها به دستگاه گوارش می‌شود که این موضوع درد ایجاد می‌کند. به‌علاوه، عفونت ممکن است باعث تغییر عملکرد دستگاه گوارش شود و شما را به اسهال یا یبوست دچار کند.
کرامپ‌هایی که در زمان قاعدگی ایجاد می‌شوند، از سایر دلایل درد زیر شکم هستند. اما عمدتا به عنوان درد لگن طبقه‌بندی می‌شوند. از سایر علل دل درد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- یبوست
- اسهال
- گاستروانتریت (آنفلوآنزای معده)
- رفلاکس اسید (زمانی رخ می‌دهد که محتویات معده به سمت مری برمی‌گردد و باعث سوزش سردل می‌شود.)
- استفراغ
- استرس
بیشتر بدانید: درمان دل درد چیست؟
گاهی‌اوقات، بیماری‌هایی که دستگاه گوارش را درگیر می‌کنند باعث درد مزمن می‌شوند، از جمله:
- رفلاکس معدی-مری (GERD)
- سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS)
- بیماری کرون (یک نوع بیماری التهابی روده)
- عدم تحمل لاکتوز (ناتوانی در هضم لاکتوز که قند شیر است)
مطالعه بیشتر: برای معده درد چی خوبه؟
علت دل درد شدید
موارد زیر می‌توانند به درد شدید شکم منجر شوند:
- پارگی اندام‌های داخلی (نظیر پارگی آپاندیس در اثر آپاندیسیت)
- سنگ‌های صفراوی
- سنگ‌های کلیوی
- عفونت کلیه
بیشتر بدانید: دل درد در کودکان نشانه چیست؟
علت درد شکم بر اساس محل ایجاد آن
محل دل درد ممکن است سرنخی برای شناسایی علت زمینه‌ای باشد. دلایل احتمالی درد منتشر که در سراسر بدن احساس می‌شود شامل موارد زیر است:
- آپاندیسیت (التهاب آپاندیس)
- بیماری کرون
- آسیب ناشی از ضربه
- سندرم روده تحریک‌پذیر
- عفونت مجاری ادراری
- آنفلوآنزا
درد زیر شکم در اثر موارد زیر به وجود می‌آید:
- آپاندیسیت
- انسداد روده
در زنان، خونریزی قاعدگی، کیست تخمدان، سقط جنین، فیروئید، کیست تخمدان، آندومتریوز، بیماری التهابی لگن یا حاملگی خارج رحمی باعث احساس درد در قسمت تحتانی شکم می‌شود. هنگامی که علت شکم درد در مردان را بررسی می‌کنیم، باید به این اشاره کنیم که درد زیر شکم در مردان ممکن است به دلیل پروستاتیت (التهاب غده پروستات)، پیچ‌خوردگی بیضه و فتق اینگوینال ایجاد شود.
علل احتمالی احساس درد در بخش فوقانی شکم عبارت‌اند از:
- سنگ‌های صفراوی
- حمله قلبی
- هپاتیت (التهاب کبد)
- پنومونی
بیشتر بدانید: دل درد در زنان نشانه چیست؟
علت درد وسط شکم در زنان و مردان به مشکلات زیر مربوط است:
- آپاندیسیت
- گاستروانتریت
- جراحت
- اورمی (تجمع ترکیبات زائد در خون)
از علل درد در بخش تحتانی چپ شکم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- بیماری کرون
- سرطان
- عفونت کلیوی
- کیست تخمدان
- آپاندیسیت
بیشتر بدانید: درد زیر شکم به چه دلایلی رخ می‌دهد؟
علل درد بخش فوقانی چپ شکم عبارت‌اند از:
- بزرگی طحال (اسپلنومگالی)
- مدفوع متراکم (تشکیل مدفوع سخت که قابل دفع نیست)
- جراحت
- عفونت کلیوی
- حمله قلبی
- سرطان
اگر درد در بخش تحتانی راست شکم احساس شود، ممکن است عوامل زیر در بروز آن نقش داشته باشند:
- آپاندیسیت
- فتق
- عفونت کلیه
- سرطان
- آنفلوآنزا
درد در بخش فوقانی راست شکم از موارد زیر ناشی می‌شود:
- هپاتیت
- جراحت
- پنومونی
- آپاندیسیت
بیشتر بخوانید: نحوه انجام پاراسنتز
تشخیص علت درد شکم
از آنجا که دلایل زیادی برای درد شکم وجود دارد، پزشک معاینه بدنی کامل انجام می‌دهد و سوالات زیر را از شما می‌پرسد:
- آیا کل ناحیه شکم درد می‌کند یا فقط در قسمت خاصی از آن احساس ناراحتی می‌کنید؟
- چه موقع احساس درد دارید؟
- اگر درد متناوب است، هر بار چقدر طول می‌کشد؟
- آیا پس از خوردن غذا یا نوشیدنی خاصی دچار درد می‌شوید؟
- آیا در دوران قاعدگی درد دارید؟
- چه مدت است که با این مشکل مواجه هستید؟
- آیا گاهی‌اوقات درد به کمر، شانه، کشاله ران یا باسن شما گسترش می‌یابد؟
- آیا از دارو یا مکمل خاصی استفاده می‌کنید؟
- آیا باردار هستید؟
- آیا فعالیت خاصی باعث کاهش درد می‌شود؟ مثلا خوردن غذا یا خوابیدن روی یک پهلو؟
- آیا فعالیت یا وضعیت خاصی باعث تشدید درد می‌شود؟
- آیا اخیرا آسیب دیده‌اید؟
پس از معاینه و پاسخگویی به سوالات، پزشک ممکن است برای تعیین علت درد تست‌های زیر را به شما توصیه کند:
- آزمایش مدفوع یا ادرار
- آزمایش خون
- تنقیه یا بلع باریم
- تصویربرداری با اشعه ایکس
- سونوگرافی
- سی‌تی اسکن
- ام آر آی (MRI)
- آندوسکوپی
- کولونوسکوپی یا سیگموئیدوسکوپی
درمان درد شکم
درمان شکم درد در بزرگسالان و کودکان به علت بروز آن بستگی دارد و می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- مصرف دارو برای کاهش التهاب، جلوگیری از رفلاکس اسید معده یا درمان زخم و عفونت
- عمل جراحی برای درمان مشکلات مرتبط با یک اندام
مُسکن‌های بدون نسخه مانند آسپرین و ایبوپروفن می‌توانند معده شما را تحریک و درد را تشدید کنند. این داروها را مصرف نکنید، مگر اینکه پزشک علت دل درد را تشخیص داده باشد و استفاده از آن‌ها را توصیه کند.
سبک زندگی و درمان‌های خانگی
تغییر سبک زندگی و بعضی از رژیم‌های غذایی می‌توانند به درمان درد ناشی از نفخ و سوء هاضمه کمک کنند. در این راستا، موارد زیر را امتحان کنید:
- تعداد وعده‌های غذایی خود را افزایش دهید و هر بار غذای کمتری بخورید.
- آرام غذا بخورید.
- غذای خود را خوب بجوید.
- از نوشیدنی‌ها زمانی استفاده کنید که دمای آن‌ها به دمای اتاق رسیده باشد.
- از خوردن غذاهایی که باعث نفخ یا سوء هاضمه می‌شوند، بپرهیزید.
- مصرف الکل و کافئین را کاهش دهید.
- بلافاصله بعد از خوردن غذا دراز نکشید.
- بعد از خوردن غذا کمی پیاده‌روی کنید.
- استرس خود را مدیریت کنید.
راه‌های پیش‌گیری از درد شکم
تمام دردهای شکمی قابل پیش‌گیری نیستند. با این حال، با انجام اقدامات زیر می‌توانید احتمال بروز آن‌ها را کاهش دهید:
- پیروی از رژیم غذایی سالم
- مصرف آب فراوان
- ورزش منظم
- کاهش حجم وعده‌های غذایی
اگر روده‌های شما دچار مشکل خاصی، نظیر بیماری کرون هستند، از رژیم غذایی توصیه شده توسط پزشک پیروی کنید تا احساس ناراحتی‌تان به حداقل برسد.
چنانچه به رفلاکس معده به مری مبتلا هستید، ۲ ساعت قبل از خواب چیزی نخورید. دراز کشیدن بلافاصله پس از مصرف غذا ممکن است باعث سوزش سر دل و درد شکم شود.
کلام پایانی
شما عزیزان برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد درد شکم و راه‌های درمان آن می‌توانید از راهنمایی‌های فوق تخصص گوارش و کبد استفاده کنید. پزشک می‌تواند با روش‌های مختلف علت دل درد طولانی مدت در بزرگسالان و کودکان را تشخیص دهد.
اگر می‌خواهید برای ویزیت حضوری یا مشاوره آنلاین وقت بگیرید، این کار را از طریق سایت درمانکده انجام دهید. تیم درمانکده امکان نوبت‌گیری از بهترین متخصصان را در سایت خود فراهم کرده است.
سوالات متداول
کرامپ یا گرفتگی عضلات شکم معمولا از اسهال، یبوست، نفخ، خونریزی قاعدگی، سقط جنین یا مشکلات اندام‌های تناسلی ناشی می‌شود.
درمان بر اساس علائم و علل متفاوت است. بعضی از بیماران با دارو بهبود می‌یابند، در حالی که تعدادی از آن‌ها باید جراحی شوند.
بسته به علت درد شکم، ممکن است زنجبیل، بابونه، شیرین بیان، موز و غذاهای حاوی پروبیوتیک به تسکین آن کمک کنند. قبل از امتحان کردن هر یک از این موارد حتما با پزشک مشورت کنید.
منابع: webmd, medicinenet
