ساییدگی زانو چیست؟ [علائم، علت و جدیدترین روش‌های درمان]

زانو به عنوان یکی از حیاتی‌ترین مفاصل بدن در حرکت کردن، ایستادن و حفظ تعادل نقش کلیدی دارد. با این حال، با گذر زمان ممکن است به دلیل فشار مداومی که تحمل می‌کند، دچار ساییدگی شود؛ مشکلی که کیفیت زندگی را تحت تاثیر قرار می‌دهد و ورزش کردن، بالا رفتن از پله‌ها و حتی راه رفتن را دشوار می‌کند. در این مقاله از مجله درمانکده به بررسی علل، علائم و نحوه درمان ساییدگی زانو می‌پردازیم تا با ارائه اطلاعات کاربردی به شما در درک بهتر این بیماری و درمان سریع‌تر آن کمک کنیم.

ساییدگی زانو چیست؟

به ساییدگی زانو به انگلیسی Knee wear یا Knee osteoarthritis (آرتروز یا استئوآرتریت زانو) می‌گویند. در این بیماری، بالشتک طبیعی بین مفاصل که غضروف نام دارد از بین می‌رود؛ درست مانند لاستیک خودرو که پس از طی کردن یک مسافت طولانی دچار فرسایش می‌شود. با از بین رفتن غضروف که نقش ضربه‌گیر را ایفا می‌کند، استخوان‌ها به یکدیگر ساییده شده و به درد، تورم و خشکی مفاصل منجر می‌شوند.

علائم ساییدگی زانو

از شایع‌ترین علائم ساییدگی کشکک زانو می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• درد، به‌ویژه هنگام خم و راست کردن زانو
• تورم که به دلیل تجمع مایع در مفصل یا ایجاد استئوفیت‌ (خار استخوانی) رخ می‌دهد
• گرم بودن پوست روی زانو، به‌ویژه در پایان روز
• حساسیت زانو به لمس
• سفتی یا خشکی مفصل، به‌ویژه در ساعات ابتدایی روز یا بعد از مدتی بی‌تحرکی یا پیاده‌روی

ساییدگی غضروف می‌تواند علت صدا دادن زانو هم باشد. این صدا که به شکل تق‌تق به گوش می‌رسد، به دلیل تغییرات ایجادشده در سطح غضروف ایجاد می‌شود. فعالیت بدنی علائم بیماری را بدتر کرده و در پایان روز به‌خصوص پس از ایستادن یا پیاده‌روی طولانی باعث درد می‌شود.

عکس ساییدگی زانو

اگرچه استئوآرتریت می‌تواند به تمام مفاصل بدن از جمله مفاصل دست، لگن و ستون فقرات آسیب بزند، اما بیشتر زانو را تحت تاثیر قرار می‌دهید. در ادامه می‌توانید عکس استئوآرتریت زانو را مشاهده کنید:

علت ساییدگی غضروف زانو

در افراد مبتلا به این بیماری، غضروف یعنی بالشتک مفصل که اجازه می‌دهد استخوان‌ها روی هم حرکت کنند، با گذشت زمان تحلیل می‌رود. عواملی که احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهند عبارت‌اند از:

• سن: هر چقدر سن بالاتر می‌رود، احتمال فرسایش مفصل زانو نیز بیشتر می‌شود.
• جنسیت: این بیماری در زنان در مقایسه با مردان شایع‌تر است.
• شغل: مشاغلی که مستلزم خم شدن یا بلند کردن اجسام هستند و فشار زیادی روی مفصل زانو وارد می‌کنند، احتمال ساییدگی غضروف را افزایش می‌دهند.
• صدمات قبلی: آسیب‌های زانو که در گذشته اتفاق افتاده‌اند، ممکن است به مرور زمان به ساییدگی غضروف منجر شوند.
• وزن بدن: اضافه‌ وزن فشار زیادی به مفصل زانو وارد می‌کند و باعث التهاب آن می‌شود.
• ژنتیک: افراد با سابقه خانوادگی استئوآرتریت زانو، بیشتر از دیگران در معرض خطر ابتلا به این بیماری هستند.
• سایر مشکلات سلامتی: بعضی بیماری‌های متابولیکی یا ناهنجاری‌های استخوانی ممکن است به ساییدگی زانو منجر شوند.

علت ساییدگی زانو در جوانی      

آرتروز زانو معمولا افراد بالای ۵۰ سال را درگیر می‌کند، اما احتمال وقوع آن در سنین پایین‌تر نیز وجود دارد. اضافه ‌وزن و فعالیت سنگین از عوامل مهم ابتلا به این بیماری در سنین پایین هستند. به‌علاوه، عوامل‌ ژنتیکی یا بعضی ناهنجاری‌های متابولیکی و استخوانی نیز ممکن است در افراد جوان باعث ساییدگی غضروف شوند.

عوارض ساییدگی زانو

این بیماری به مرور زمان بدتر شده و به درد مزمن منجر می‌شود. درد ممکن است به حدی شدید باشد که انجام فعالیت‌های روزمره را دشوار کند و حتی باعث افسردگی و اختلال خواب شود. استئوآرتریت زانو همچنین می‌تواند احتمال ابتلا به سایر مشکلات از جمله کیست بیکر و آب آوردن زانو را افزایش دهد.

به خاطر زانودرد نمی‌تونی خوب راه بری یا شب‌ها راحت بخوابی؟

بدون نیاز به مراجعه حضوری، با پزشک صحبت کن

دکتر ارتوپد دکتر ارتوپد آنلاین

راه‌های تشخیص ساییدگی زانو

زمانی که به دلیل درد، تورم یا خشکی زانو به دکتر ارتوپد مراجعه می‌کنید، پزشک با حرکت دادن مفصل به جلو و عقب، دامنه حرکتی آن را بررسی می‌کند تا عوامل تشدیدکننده درد مشخص شوند. علاوه بر این، ممکن است از روش‌های زیر برای تشخیص دقیق‌تر استفاده کند:

• آسپیراسیون مفصل: پزشک با استفاده از سوزن مقداری مایع از مفصل خارج می‌کند و آن را برای بررسی به آزمایشگاه می‌فرستد تا مطمئن شود به سایر مشکلات مفصلی مانند نقرس یا عفونت مبتلا نیستید.
• ام‌آرآی (MRI): از MRI برای تشخیص بسیاری از مشکلات مفصلی و استخوانی مثل کندرومالاسی و آرتروز استفاده می‌شود. این روش می‌تواند از ساختار‌های داخلی بدن از جمله زانو تصاویر دقیق و باکیفیتی ارائه دهد.
• تصویربرداری با اشعه ایکس: این تصاویر آسیب‌دیدگی مفصل زانو را در مراحل پیشرفته نشان می‌دهند، اما ممکن است قادر به نشان دادن تغییرات ایجادشده در مراحل اولیه نباشند.

آیا ساییدگی زانو درمان قطعی دارد؟

هیچ راهی برای درمان قطعی ساییدگی کشکک زانو وجود ندارد. چون این بیماری ماهیت پیش‌رونده دارد و با گذشت زمان بدتر می‌شود. با این حال، با اصلاح سبک زندگی و درمان‌های پزشکی می‌توان درد و ناراحتی ناشی از آن را کنترل کرد و کیفیت زندگی فرد را بهبود بخشید.

درمان خانگی ساییدگی زانو

بعضی از راه‌کارهای خانگی و داروهای بدون نسخه برای درمان خانگی قفل شدن زانو و ساییدگی غضروف مفیدند. این راه‌کارها عبارت‌اند از:

• اجتناب از حرکات آسیب‌زا: تا حد امکان از حرکاتی که ممکن است باعث تشدید درد شوند مانند بلند کردن اجسام یا بالا رفتن از پله‌ بپرهیزید.
• استفاده از گرما یا سرما: استفاده از گرما به رفع خشکی و سفتی مفاصل کمک می‌کند؛ در حالی که سرما می‌تواند درد و تورم را کاهش دهد. اگر برای درمان خانگی درد پشت زانو از این تکنیک استفاده می‌کنید، یک حوله تمیز دور پد حرارتی یا کیسه یخ بپیچید تا پوست در اثر سرما یا گرما آسیب نبیند.
• استفاده از وسایل کمکی: استفاده از عصا یا واکر فشار وزن را بر مفاصل کمتر کرده و حرکت کردن را آسان‌تر می‌کند.
• کاهش وزن: به افراد چاق اکیدا توصیه می‌شود برای درمان ساییدگی کشکک زانو وزن کم کنند. این کار فشار روی زانو را کاهش می‌دهد، از بدتر شدن ساییدگی جلوگیری می‌کند و عملکرد مفصل را بهبود می‌بخشد.
• استفاده از زانوبند: زانوبندها فشار را از روی قسمت‌های آسیب‌دیده مفصل برمی‌دارند. قبل از خرید زانوبند مخصوص ساییدگی زانو لازم است با پزشک مشورت کنید.
• مسکن‌های خوراکی و موضعی: بعضی داروهای بدون نسخه به کاهش درد کمک می‌کنند، اما بهتر است با احتیاط و بعد از مشورت با دکتر ارتوپد آنلاین مصرف شوند. چون ممکن است عوارض جانبی به همراه داشته باشند.

در جدول زیر می‌توانید با تعدادی از بهترین داروهای بدون نسخه برای درمان ساییدگی مفصل زانو و کنترل علائم آن آشنا شوید:

نام دارو	توضیحات
داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن و ناپروکسن	به کاهش تورم و درد کمک می‌کنند.مصرف این داروها به مدت طولانی به‌خصوص با دوز بالا به مشکلات گوارشی، مشکلات قلبی و خونریزی منجر می‌شود یا به کبد و کلیه‌ها آسیب می‌زند.
کرم‌های حاوی NSAIDs	این کرم‌ها محصولات نسبتا ایمنی برای کاهش علائم ساییدگی زانو هستند.
استامینوفن	درد را کاهش می‌دهد، اما تورم را کم نمی‌کند.این دارو نسبت به NSAIDs  عوارض جانبی کمتری دارد،‌ اما در دوزهای بالا می‌تواند به کبد آسیب برساند.

برای ساییدگی زانو چه بخوریم؟

غذاهای زیر استخوان‌ها، عضلات و مفاصل را تقویت کرده و به بدن در مبارزه با التهاب کمک می‌کنند:

• ماهی‌های چرب مثل سالمون و ساردین: غنی از امگا ۳ هستند و خاصیت ضد التهابی دارند.
• لبنیات: از سلامت استخوان‌ها محافظت می‌کنند و در حفظ توده عضلانی نقش دارند.
• سبزیجات برگ‌دار تیره مثل اسفناج: منبع خوب آنتی‌اکسیدان هستند و مقدار زیادی ویتامین A و ویتامین C در اختیار بدن قرار می‌دهند.
• کلم بروکلی: سرشار از سولفورافان است؛ ماده‌ای که محققان معتقدند می‌تواند سرعت پیشرفت ساییدگی زانو را کاهش دهد.
• سیر: ترکیبی به نام دی‌آلیل دی‌سولفید دارد که ممکن است علیه آنزیم‌هایی که به غضروف آسیب می‌رسانند وارد عمل شود.
• مغزیجات از جمله بادام، گردو و پسته: حاوی مقدار زیادی منیزیم، روی و ویتامین E هستند و التهاب را در بدن کاهش می‌دهند.
•  روغن زیتون فرابکر: این روغن پرخاصیت برای کاهش درد و التهاب استفاده می‌شود.

Extra-virgin olive oil contains high levels of oleocanthal, which may have similar properties to nonsteroidal anti-inflammatory drugs (NSAIDs).

روغن زیتون فرابکر حاوی مقداری زیادی اولئوکانتال است؛ ماده‌ای که می‌تواند خواصی مشابه داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) داشته باشد.

medicalnewstoday

درمان گیاهی ساییدگی زانو

گیاهان زیر به دلیل خواص ضد التهابی خود می‌توانند درد و تورم زانو را تسکین دهند. با این حال، قبل از امتحان کردن آن‌ها باید با پزشک مشورت کنید. چون ممکن است عوارض جانبی ایجاد کنند یا با داروهای مصرفی شما تداخل داشته باشند:

• آلوئه‌ورا
• زنجبیل
• زردچوبه
• چای سبز

بهترین ورزش برای ساییدگی زانو

فعالیت‌های سبک مانند شنا و ایروبیک در آب با تقویت عضلات حمایت‌کننده مفاصل، افزایش انعطاف‌پذیری زانو و کنترل وزن به تسکین علائم استئوآرتریت کمک می‌کنند. برای پیشگیری از عوارض جدی توصیه می‌شود فیلم ورزش برای ساییدگی زانو را ببینید و در مورد نحوه انجام حرکات ورزشی با پزشک یا فیزیوتراپیست مشورت کنید.

پیاده‌روی و ساییدگی زانو

پیاده‌روی نه تنها باعث بدتر شدن ساییدگی نمی‌شود؛ بلکه می‌تواند فواید زیادی برای آن داشته باشد. بررسی افراد مبتلا به ساییدگی زانو نشان می‌دهد که پیاده‌روی منظم با کاهش دفعات زانودرد همراه است و از پیشرفت سریع بیماری جلوگیری می‌کند.

درمان ساییدگی زانو در جوانی و سالمندی با روش‌های تخصصی

اگر درمان‌های خانگی یا داروهای بدون نسخه موثر نباشند، مراجعه به متخصص ارتوپد ضروری است. راه‌کارهایی که ممکن است توسط پزشک توصیه شوند شامل موارد زیر هستند:

• فیزیوتراپی: انعطاف‌پذیری و دامنه حرکتی مفاصل را بهبود می‌بخشد. به همین دلیل، برای طیف وسیعی از مشکلات از جمله استئوآرتریت زانو و زانوی پرانتزی مفید است.
• دارودرمانی: داروهای خوراکی و تزریقی با کاهش التهاب و درد به بهبود کیفیت زندگی کمک می‌کنند. استروئیدها که به داخل مفصل تزریق می‌شوند، بهترین آمپول مسکن برای درد زانو هستند. اما برای پیشگیری از عوارض احتمالی، حداکثر چهار بار در سال می‌توان از آن‌ها استفاده کرد.
• جراحی: در صورتی که آسیب‌دیدگی زانو شدید باشد، پزشک ممکن است جراحی را برای تسکین علائم ضروری بداند.

۱. تزریق ژل برای ساییدگی زانو

تزریق ژل هیالورونیک اسید به مفصل راه‌کار دیگری است که گاهی‌اوقات برای درمان خشکی زانو پیشنهاد می‌شود. هیالورونیک اسید یک نوع لوبریکانت (روان‌کننده) است که به طور طبیعی در بدن وجود دارد. با تزریق این ماده به زانو، حرکت مفصل روان‌تر شده و ساییدگی استخوان‌ها روی یکدیگر کاهش می‌یابد.

۲. بهترین قرص برای ساییدگی زانو 

داروهای مسکن بدون نسخه مانند استامینوفن، ایبوپروفن و ناپروکسن برای تسکین زانودرد مفیدند. اما اگر نتوانند درد را به طور کامل برطرف کنند، لازم است تحت نظر پزشک از داروهای مهارکننده سیکلواکسیژناز- ۲ (COX-2) مانند سلکوکسیب و ملوکسیکام استفاده کنید.

۳. عمل ساییدگی زانو               

در صورتی که استئوآرتریت علت سوزش زانو باشد و با سایر روش‌ها برطرف نشود، به احتمال زیاد جراحی توصیه می‌شود. رایج‌ترین گزینه‌ها عبارت‌اند از:

• پیوند غضروف: از غضروف سالم سایر مفاصل برای ترمیم ناحیه فرسوده استفاده می‌شود. این روش بیشتر برای افراد جوان با آسیب‌دیدگی محدود مفید است.
• استئوتومی: استخوان ساق یا ران بریده شده و دوباره تراز می‌شود تا فشار روی مفصل زانو کاهش یابد. این جراحی برای افرادی که بیماری آن‌ها در مراحل اولیه قرار دارد، مناسب است.
• آرتروپلاستی زانو: این روش آرتروپلاستی زانو، شامل تعویض کامل یا جزئی مفصل زانو است. در آرتروپلاستی، پزشک قسمت‌های آسیب‌دیده مفصل را برداشته و آن را با پروتز زانو از جنس فلز یا پلاستیک جایگزین می‌کند.

کلام پایانی

ساییدگی زانو یک بیماری شایع اما دردناک است که با افزایش سن بسیاری از افراد را تحت تاثیر قرار می‌دهد. درد، سفتی و تورم مفاصل احتمالا از اولین علائمی هستند که نشان می‌دهند زمان مراجعه به پزشک فرا رسیده است.

از آنجایی که گزینه‌های درمانی متعددی برای این بیماری وجود دارد، روشی که برای دیگران موثر بوده، ممکن است برای شما مناسب نباشد. از این‌رو همکاری با پزشک برای پیدا کردن مناسب‌ترین گزینه از اهمیت زیادی برخوردار است. اگر در مورد نحوه درمان مشکلات زانو به راهنمایی نیاز دارید، می‌توانید با مراجعه به سایت درمانکده از بهترین متخصصان ارتوپد وقت ویزیت حضوری یا مشاوره آنلاین بگیرید.

سوالات متداول

منابع: medicalnewstoday | healthline